روابط میان سوژه‌ها در قصّه‌های عامیانۀ کوتاه ایرانی از دیدگاه نشانه- معناشناسی گفتمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 استاد گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،

چکیده

در قصّه‌های عامیانۀ کوتاه ایرانی، ممکن است بیش از یک سوژه وجود داشته باشد که بی‌شک این سوژه‌ها با توجه به افق معنایی و مسیر فرایند کنشی خود با یکدیگر ارتباطاتی برقرار می‌کنند؛ به همین سبب در این‌جا این مسأله مطرح می‌شود که سوژه‌ها در این قصّه‌ها دارای چه روابطی هستند؟ و افق معنایی که سوژه دنبال می‌کند، چه تأثیری بر روابط ایجادشده میان آن‌ها دارد؟ بنابراین در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و متأثر از رویکرد نشانه- معناشناسی گفتمانی در روایت‌های کلاسیک انجام‌شده، تلاش شده است تا با بررسی 661 سوژه حاضر در مجموعه قصّه‌های عامیانۀ ایرانی که شامل 201 قصّۀ گردآوری‌شده به کوشش سیدابوالقاسم انجوی شیرازی در مجموعۀ چهار جلدی می‌شود؛ چگونگی روابط میان سوژه‌ها در قصّه‌های عامیانۀ کوتاه ایرانی بررسی و تحلیل شود؛ یافته‌های این پژوهش بیان‌کنندۀ این است که در این قصّه‌ها 13 گونه رابطه شامل روابطی چون: هم‌زیستی، تلاقی، واگرایی، تقابل، تعامل، هم‌سویی، برتری/ شکست، ابژه/ سوژه، تفاهم، دیالوگ، تقلید، خودبسندگی و رقابت میان سوژه‌ها شکل‌گرفته است که با توجه به مؤلفۀ افق معنایی که تعیین‌کنندۀ چگونگی رابطۀ سوژه‌ها با یکدیگر است؛ روابط یادشده میان سوژه‌ها در بیشتر موارد دچار دگرگونی می‌شوند که از دگرگونی آن‌ها 34 زنجیره‌های ارتباطی یک تا هشت حلقه‌ای میان سوژها شکل‌گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Relations Among Subjects in Iranian Folk Short Stories from Semi- Semantic Discourse View Point

نویسندگان [English]

  • Vahid Sajjadifar 1
  • Mosa Parnian 2
  • Hamidreza Shairi 3
3 Professor ,Department of French Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In Iranian folk short stories, there is a possibility for the existence of more than one subject. Without a shadow of doubt, these subjects, with regards to the Semantic horizon and their action process path, are in interation with each other. According to this matter, the question addressing the kinds of relations between subjects has been proposed. Furthermore, how the semantic horizon followed by subjects affect the relations among them. With that in mind, this research, imposing an analytic- descriptive method and affected by Semi-Semantic discourse approach in classical narratives, tries to consider and analyze the quality of relations among subjects in Iranian folk short stories by considering 661 present subjects in the collection of Iranian folk stories that include 201 collected stories by Seyyed Abolghasem Enjavi Shirazi in a collection of four volumes. The results of this research indicate that these stories have formulated 13 types of relations among subjects comprising; coexistence, confluence, divergence, confrontation, interaction, alignment, excellence/failure, object/subject, understanding, dialogue, imitation, self- sufficiency, and competition. According to the Semantic horizon component that determines the quality of the relations among subjects, these relations, in most cases, have changed and, as a result, 34 communication chains from one to eight rings have been formed among subjects.
Introduction:
In Iranian folk short stories, there may be more than one subject. Undoutedly, these subject are in interaction with each other interms of the semantic horizon and their path of action process. According to this matter, it is proposed that the type of interactiosn between subjects and the way the semantic horizon followed by subjects impacts this interaction are the two subjects which turn out to be worth-mentioning.
Methodology:
This research, having an analytic-discriptive procedure, is effected by the semi- semantic discourse approach in classical narartives in which the relations among 661 subjects (characters who want to possess an object, repossess, or protect it) in 201 stories from a four volume collection of Iranian folk short stories are considered. These stories had been collected by Seyyed Abolghasem Enjavi Shirazi. In this research, prior to anything, the kinds of relations among subjects and  their frequency are determined and, followed by that, the relation chains among subjects and their frequency are explained which are formed in these storeis.
Results and Discussion:
The results revea that in these stories 13 types of relations have been formed among subjects: coexistence, confluence, divergence, confrontation, interaction, alignment, excellence/failure, object/subject, understanding, dialogue, imitation, self- sufficiency and competition. According to the Semantic horizon component that determines the quality of the relations among subjects, these relations, in most cases, have changed and, as a result, 34 communication chains of one to eight rings have been formed among subjects.
Conclusion:
The result of this research reveals that object and possessing, repossessing, or protecting that, which causes to creation and forming the relations among subjects. This process causes to forming different relation chains among subjects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Folk Short Stories
  • Subject
  • Semantic Horizon
  • Relation
  • Communication Chains
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم. (1353) قصّه­های ایرانی. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم. (1394) عروسک سنگ صبور. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم. (1395 ) دختر نارنج و ترنج. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم. (1396)  گل به صنوبر چه کرد؟ تهران : امیرکبیر.
برکت، بهزاد؛ بلقیس، روشن؛ محمدابراهیمی، زینب؛ اردبیلی، لیلا. (1391) «روایت­شناسی؛ کاربست نظریۀ آمیختگی مفهوم بر قصّه­های عامیانۀ ایرانی». فصلنامۀ ادب پژوهی. 6 (21). 9- 31
پراپ، ولادیمیر. (1368) ریخت­شناسی قصّه­های پریان. ترجمۀ فریدون بدره­ای. تهران: توس.
سلیمی، سمیرا. (1391) «تحلیل ساختاری قصه‌های کتاب گل به صنوبر چه کرد؟ بر اساس نظریه‌های ولادیمیر پراپ». مسعود فروزنده. کارشناسی ارشد. شهرکرد: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد.
شعیری، حمیدرضا. (1397) مبانی معناشناس نوین. تهران:  انتشارات سمت.
شعیری، حمیدرضا. (1396) تجزیه و تحلیل نشانه- معناشناختی گفتمان. تهران: انتشارات سمت.
شعیری، حمیدرضا. (1390) «نشانه- معناشناسی گرمسی و پساگرمسی، مکتب پاریس و تحولات آن». نامۀ نقد، 2(4) 20-52.
شعیری، حمیدرضا. (1395) نشانه- معناشناسی ادبیات. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
عباسی، علی. (1395) نشانه‌شناسی روایی مکتب پاریس. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
­­­­­­­­عباسی، علی. (1395) روایت شناسی کاربردی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
گرمس، الژیر ژولین. (1398)  نقصان معنا. ترجمۀ حمیدرضا شعیری. تهران: نشرخاموش.