رد پای تئاتر روایی بر سه نمایشنامۀ محمد یعقوبی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تئاتر روایی که در تقابل با تئاتر ارسطویی است می­کوشد با تکیه بر تغییر و پشت‌کردن به تمامی عناصر موجود در تئاتر ارسطویی، مخاطبین تئاتر را به سوی شناختی درست هدایت کند. از مهم­ترین تکنیک­ها در تئاتر روایی «بیگانه‌سازی» است که با شیوه­ های مختلف می­ کوشد با به حداقل رساندن باورپذیری، مخاطب را به تفکر وادارد و او را به سمت قضاوت و داوری رویدادها و اصلاح امور سوق ­دهد. تئاتر روایی با تکیه بر تکنیک بیگانه ­سازی از تماشاگر نقدی روشنفکرانه می­خواهد تا به کسب معرفت و اخذ تصمیمی منطقی منجر شود. اهداف این مقاله کسب آشنایی بیشتر با اصول تئاتر روایی و تأثیرپذیری نمایشنامه­نویسان معاصر ازجمله محمد یعقوبی از تکنیک تئاتر روایی و بنیان ­های فکری آن است.­ همچنین به معرفی شیوه‌های بیگانه‌سازی که مهمترین تکنیک تئاتر روایی است پرداخته شده است. در راستای این اهداف کوشش شده است با شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه­ای سه نمایشنامه از محمد یعقوبی که از نمایشنامه‌نویسان نوگرا و اثرگذار دهه­ های اخیر در ایران است تحلیل و بررسی شود. این سه نمایشنامه عبارت‌اند از: یک دقیقه سکوت، نوشتن در تاریکی و زمستان 66.. نتایج بررسی این سه اثر، نشان می­ دهد که او در نمایش­نامه­ هایش از شیوۀ نمایشی رایج ارسطویی یا کلاسیک به شیوه ­های مدرن نمایشی رو می ­آورد و مشخصه­ های تئاتر روایی و شیوه های تکنیک بیگانه‌سازی در نمایش­نامه ­ها و اجرای آثار او قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Traces of Narrative Theater on Three Plays of Mohammad Yaqoubi

نویسندگان [English]

  • Mahla Akbari 1
  • Shervin Khamse 2
  • Alia Youseffam 3
1 PhD student of Persian language and literature, Central Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The narrative theater, which is in opposition to the Aristotelian theater, tries to guide the theater audience towards the correct understanding by relying on change and supporting all the elements in the Aristotelian theater. One of the most important techniques in narrative theater is "alienation", which tries to make the audience think by minimizing believability in various ways and leads him to judge the events and correct things. Relying on the technique of alienation, the narrative theater asks the audience for an intellectual critique in order to gain knowledge and make a logical decision. The goals of this article are to gain more familiarity with the principles of narrative theater and the influence of contemporary playwrights, including Mohammad Yaqoubi, on the technique of narrative theater and its intellectual foundations. Also, the methods of alienation, which is the most important technique of narrative theater, have been introduced. In line with these goals, an attempt has been made to analyze and examine three plays by Mohammad Yaqoubi, who is one of the innovative and influential playwrights of recent decades in Iran, using the descriptive-analytical method and the library method. These three plays are: One Minute of Silence, Writing in the Dark and Winter 66. The results of the analysis of these three works show that he changed from the popular Aristotelian or classical dramatic style to modern dramatic styles in his plays and the characteristics of narrative theater and methods of alienation technique can be seen in his plays and performances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • narrative theater
  • alienation (distancing)
  • Mohammad Yaqoubi
  • play
ابراهیمیان، فرشید. (1381) «فاصله­ گذاری برشت با نگاهی به «آدم- آدم است»، نشریۀ کتاب صحنه، شمارۀ 20، صص 36 تا 40.
استارمی، ابراهیم. (1392) «بررسی تطبیقی تئاتر ارسطویی و روایی با استناد به نمایشنامه ­های ادیپ شهریار اثر سوفکلس و ننه دلاور و فرزندانش اثر برشت»، دو فصلنامۀ پژوهش­های ادبیات تطبیقی، دوره 1، شماره 2 (پیاپی 2)، پاییز و زمستان، صص 1-21.
امین مؤید، مجید. (1349) سیری در اندیشه­ های برشت، چاپ اول. تهران: انتشارات رَز.
برشت، برتولت. (1378) در بارۀ تئاتر، ترجمۀ فرامرز بهزاد، چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
تعاونی، شیرین. (1392) تکنیک برشت، چاپ اول. تهران: نشر قطره.
حافظ­‌نیا، محمدرضا (1398) مقدمه ­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ بیست و نهم تهران: انتشارات سمت.
حدادی، محمدحسین (1389) سیر تحول تئاتر روایی در نمایشنامه ­های برتولت برشت، چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
معافی ­غفاری، فرزاد. (1385) «نگاهی به کلان نظریه­ های درام(ارسطو و برشت)»، نشریۀ رهپویۀ هنر، دوره دوم، پیش­شماره 1، از 34 تا 39.
یعقوبی، محمد. (1394) تنها یک (تنها راه ممکن، یک دقیقه سکوت)، چاپ سوم. تهران: افراز.
یعقوبی، محمد. (1398) زمستان 66، چاپ چهارم. تهران: افراز.
یعقوبی، محمد. (1394) نوشتن در تاریکی، چاپ اول. تهران: اختران.