تحلیل مقایسه ای مؤلفه های سوررئالیستی در رمان‌های بوف‌کور و گاوخونی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

همواره هدف اصلی هنر و حتی زندگی این بود که  به گسترش تعریف از واقعیت بپردازد که هر چیز «شگفت­ انگیز» را شامل شود. سوررئالیسم بر آن است که از اساس واقعیت را به‌گونه­ ای دیگر تعریف کند تا با گسترش‌دادن تعاریف، اموری را که دیگران غیرواقعی می­ نامند، واقعیت نام نهد. آندره برتون و لویی آراگون، با الهام از پژوهش ­های فروید پایه مکتب جدید خود را بر فعالیت درک باطن یا ضمیر ناخودآگاه که منشأ تخیل است، بنا نهادند. مکتب سوررئالیسم که در اساس جنبشی پاریسی بود، در ایران با صادق هدایت شکل گرفت. در رمان بوف­کور هدایت و رمان گاوخونی مدرس صادقی از مؤلفه­ های بارز این مکتب مانند: زاویه‌دید اوّل شخص، تصادف عینی، فردگرایی و گریز از اجتماع ، اشیای سوررئالیستی، عشق و غریزۀ جنسی، جهان وهم و رؤیا، زمان و مکان نامشخص، تخیل، درون­مایه ­های اگزیستانسیالیستی، ابهام، اقتباس از نظریه روانکاوی فروید، اسطوره و نماد،  نگارش خودکار، تضاد و تناقض و  طنز بهره گرفته شد. نوشتار پیش­رو، با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است و به این برآیند کلی ­رسیده که مؤلفه ­های مشترک سوررئالیستی در هر دو اثر نمود دارد؛ اما گوناگونی بسامد مؤلفه­ های مشترک در بوف­کور بیشتر است. با این توضیح که جهان راوی بوف­کور گسترده است و در هر دو، مؤلفه سوررئالیستی به شکل‌های متنوع در متن وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of Surrealist Components in the Novels of Blind Owl and Bloody Cow

نویسندگان [English]

  • Nasrin Asadpoor 1
  • Batool Mahdavi 2
1 PhD student of Persian language and literature, Mazandaran University, Mazandaran, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Mazandaran University, Mazandaran, Iran
چکیده [English]

      The main goal of art and even life has always been to increase the definition of reality to include everything "wonderful". Surrealism aims to define reality in a different way, so that by developing the definitions, things that others call unreal, can be called reality. Andre Breton and Louis Aragon, inspired by Freud's researches, based their new school on the activity of understanding the unconscious mind, which is the source of imagination. The school of surrealism, which was based on the Parisian movement, was formed in Iran under the guidance of Sadegh Hedayat. In the novel of Blind Owl and the novel of Bloody Cow by Modares Sadeghi, there are prominent components of this school such as: first person point of view, objective coincidence, individualism and escape from society, surrealist objects, love and sexual instinct, the world of illusion and dream, uncertain time and place. , imagination, existentialist themes, ambiguity, adaptation of Freud's psychoanalytic theory, myth and symbol, automatic writing, contrast and contradiction, and humor were used. The following writing has been done with a descriptive-analytical method and it has been concluded that common surrealist components are present in both works; but the diversity of the frequency of the common components is more in Blind Owl. With the explanation that the world of the narrator of Blind Owl is wide and in both, there is a surrealist component in various forms in the text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadegh Hedayat
  • Blind Owl
  • Modares Sadeghi
  • Bloody Cow
  • Components of surrealism
آل­احمد، مصطفی. (1377) سوررئالیسم، انگاره­ی زیبایی ­شناسی هنری. تهران: انتشارات نشانه.
اشرف­ سمنانی، بهروز. (1398) رؤیای وارونگینقد و بررسی سوررئالیسم در ادبیات و هنر. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
براهنی، رضا. (1344)  طلا در مس، در شعر و شاعری، تهران: چاپ ­خانه چهر.
برتون، آندره. (1381) سرگذشت سوررئالیسم (1913-1952) گفت ­و­گو با آندره برتون. ترجمه عبدالله کوثری. تهران: نشر نی.
بیگزبی، سی. و. ای. (1375) دادا و سوررئالیسم. ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
پاینده، حسین. (1398) گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
 پرهام، سیروس. (1353) رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات. تهران: انتشارات نیل.
پل­ سارتر، ژان. (1361)  اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمۀ مصطفی رحیمی، چاپ هشتم. تهران: انتشارات مروارید.
تسلیمی، علی. «الف» (1399) بوف کور در سایه روشن قرن (نقد ادبی 2). تهران: انتشارات ماه و خورشید.
تسلیمی، علی. «ب» (1396) پژوهشی انتقادی کاربردی در مکتب­های ادبی. تهران: نشر آمه.
تسلیمی، علی. «ج» (۱۳88) گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران (داستان). تهران: نشر آمه.
ثروت، منصور. (1385) آشنایی با مکتب ­های ادبی. تهران: سخن.
جعفری، مسعود. (1386) سیر رمانتیسم در ایران، از مشروطه تا نیما. تهران: نشر مرکز.
حسینی، مریم. (1398) مکتب­ های ادبی جهان. تهران: انتشارات فاطمی.
رهبری، مهدی. (1396) بن بست (شرحی بر زندگی، آثار و مرگ صادق هدایت). تهران: کویر.
سید حسینی، رضا. (1386)  مکتب ­های ادبی. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
شمیسا، سیروس. (1398) مکتب های ادبی. تهران: نشر قطره.
شوالیه، ژان؛ آلن گربران. (1382) فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم‌ و ...، 4جلد. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، جیحون.
فتوحی، محمود. (1395) بلاغت تصویر. تهران: انتشارات سخن.
قطبی، محمد­یوسف. (1351)  اینست بوف کور: تفسیری بر بوف کور هدایت. تهران: انتشارات زوار.
کیانی، هاله؛ پیروز، غلامرضا. (1400) باز اندیشی انتقادی جریان شناسی ادبیات معاصر ایران: نقد و تحلیل کاربست مکتب­ های ادبی. تهران: طرح نو.
لووی، میشل. (1396) ستاره صبحگاه: سوررئالیسم، مارکسیسم، آنارشیسم، موقعیت ­گرایی. ترجمه رضا اسکندری. تهران: خرد سرخ.
مدرس صادقی، جعفر. (1376) گاوخونی. تهران: نشر مرکز.
نوری­کوتنایی، نظام ­الدین. (1399) مکتب ها، سبک ها و جنبش های ادبی و هنری جهان تا پایان قرن بیستم. تهران: نشر زهره. 
هدایت، صادق. (1383) بوف­کور. اصفهان: انتشارات صادق هدایت.
یوشیج، نیما. (1375)  مجموعه کامل اشعار نیما یوشیج. تهران: انتشارات نگاه.
پایان­نامه:
ظاهر حقیقی، علی؛ محمدی، ابراهیم؛ نوروزی، زینب. (1391) «سوررئالیسم در داستان معاصر فارسی با تکیه بر آثار هدایت و گلشیری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند.
علیزاده ­لوشابی، زینب؛ فولادی، محمد؛ فولادی، علیرضا. (1390) «ﺧﻮاب و رؤﯾﺎ در رﻣﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ رﻣﺎن‌ﻫﺎی ﺷﺎزده اﺣﺘﺠﺎب، ﮔﺎوﺧﻮﻧﯽ و ﺳﻠﻮک»، ﭘﺎﯾﺎن­ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ.
مقاله:
درویشی، فاطمه؛ مباشری، محبوبه. (1395) «ﻧﻘﺪ کهن­الگویی رﻣﺎن ﮔﺎوﺧﻮﻧﯽ»، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه گیلان، صص 55 ـ 34.
رؤیایی، طلایه . (1389) «بوطیقای تصاویر و اشیاء در گفتمان سوررئالیستی». پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 58. صص 122 ـ 103.
زمانیان، علی. (1385) «نیهیلیسم: از انکار تا واقعیت». فصلنامه راهبردی، شماره 40، صص 114ـ 87.
ﯾﺰد ﺧﻮاﺳﺘﯽ، حامد؛مولوی، فؤاد. (1391) «ﺧﻮاﻧﺸﯽ ﻓﺮوﯾﺪی از رﻣﺎن ﮔﺎوﺧﻮﻧﯽ». فصلنامه نقد ادبی، شماره 18، صص 181ـ 153.