اقتباس وفادار یا انتقال روح اثر تحلیل کیفیت اقتباس‌های سینمایی از داستان بچه مردم آل‌احمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

چکیده

بخشی عمده از مطالعات اقتباس، به‌عنوان شاخه‌ای بینارشته‌ای، به فرآیند انتقال اثر داستانی مکتوب همچون رمان و داستان کوتاه به رسانه بصری فیلم اختصاص دارد. صاحب‌نظران حوزه سینما و ادبیات، درباره کیفیت اقتباس سینمایی، آثار مناسب برای اقتباس، انواع اقتباس، کیفیت آن و... سخن گفته‌اند؛ سابورو درک درست از سبک اثر مبدأ و بهره‌گیری به‌جا از ابزارهای سینمایی، برای تبدیل اثر داستانی به فیلم را، لازمه اقتباس موفّق برشمرده‌است و منتقدان قرن بیستم نیز به حفظ و انتقال «روح اثر ادبی»، در فرایند اقتباس، تأکید کرده‌اند. در این پژوهش، با نگاهی به نظریه‌های مطالعات اقتباس، به‌روشِ توصیفی ـ تحلیلی، کیفیت اقتباس در دو فیلم اقتباس‌شده از داستان کوتاهِ بچه مردم آل‌احمد واکاوی و تحلیل شده‌است. نتایج حاکی از آن است که در فیلم یه روز قشنگ برفی، باوجودِ وفاداری بیشتر به وقایع داستان مبدأ، انتخاب ژانر ملودرام، برخلافِ سبک رئالیستی داستان آل‌احمد، سبب شده‌است تا روح اثر منتقل نشود؛ اما در فیلم کوتاه قبل از تاریکی، با وجودِ تفاوت چشمگیر در پیرنگ، شخصیت‌ها، زمان و مکان و... با داستان مبدأ، پای‌بندی فیلمساز به سبک داستان و بهره‌گیری از ابزارهای سینمایی مناسب روح اثر را به‌خوبی منعکس کرده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Faithful Adaptation or Transfer of the Soul, the Effect of Analyzing the quality of cinematic adaptations of the story of The People’s Child written by Al-Ahmad

نویسندگان [English]

  • Zahra Qanbarzamani 1
  • mahsa rone 2
1 M.A of Persian Language and Literature Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

A major part of adaptation studies, as an interdisciplinary branch, is devoted to the process of transmitting the written fiction such as novels and short stories to the visual medium of film.  Experts of cinema and literature have spoken about the quality of cinematic adaptation, suitable works for adaptation, types of adaptation, their quality, etc.; Sabouraud has argued that a correct understanding of the style of the original work and the use of cinematic tools to turn the fiction into a film are necessary for successful adaptation, and twentieth-century critics have emphasized the preservation and transmission of the "spirit of literary work" in the adaptation process. In this research, by looking at the theories of adaptation studies, in a descriptive-analytical method, the quality of adaptation in two films adapted from the short story of The People’s Child written by Al-Ahmad has been analyzed. The results show that in the film called A Beautiful Snowy Day, despite being more faithful to the events of the origin story, the choice of melodrama genre is contrary to the realist style of Al-Ahmad story, he has caused the spirit of the work not to be transferred, but in the short film entitled Before Darkness, despite the significant differences, in the plot, characters, time and place, etc. with the original story, the filmmaker adherences to the story style and the use of appropriate cinematic tools have reflected the spirit of the work well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cinematic Adaptation
  • Short Story
  • People’s Child
  • Beautiful Snowy Day
  • Before Dark
آل­احمد، جلال. (1356) سه­تار (مجموعه داستان). تهران: سازمان انتشارات کتاب­های جیبی.
ابوت، اچ. پورتر. (1397) سواد روایت. ترجمۀ رؤیا پورآذر و نیما م. اشرفی. تهران: اطراف.
اسلین، مارتین. (1382) دنیای درام، نشانه‌ها، معنا در رسانه‌های نمایشی (تئاتر، سینما، تلویزیون). تهران: شهرکتاب و هرمس.
الیوت، کامیلا. (1394) بازاندیشی مباحث رمان و فیلم، ترجمۀ گروه مترجمان، به­کوشش فرزان سجودی. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
بوردول، دیوید؛ تامسون، کریستین. (1394) هنر سینما. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: مرکز.
پاینده، حسین. (1389) داستان کوتاه در ایران، ج1. تهران: نیلوفر.
پرهام، سیروس. (1353) رئالیسم و ضدرئالیسم در ادبیات، چ5. تهران: نیل.
حسینی، مریم. (1396) مکتب‌های ادبی جهان. تهران: فاطمی.‌
حیاتی، زهرا. (1393) «نقد ادبی و مطالعات تطبیقی در اقتباس بینارسانه‌ای». پژوهش‌های ادبی، س11، ش43، بهار، صص 31ـ52.
دادلی اندرو، جیمز. (1396) «اقتباس» در نظریة فیلم (مجموعه مقالات)، نوشتة جمعی از نویسندگان. تهران: سازمان چاپ و انتشارات، چ4، صص 325ـ337.
رصافی، آرش. (1386) رباعی سینما: بررسی ویژگی­های ساختاری فیلمنامه کوتاه. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
سابورو، فردریک. (1395)  اقتباس در سینما، ترجمة عظیم جابری. تهران: افراز.
شایگانفر، حمیدرضا. (1391) نقد ادبی. تهران: حروفیه.
طاهری، آرین. (1396)  کالبدشکافی فیلم: درآمدی به­روش­های کیفی تحلیل فیلم. تهران: سوره مهر.
قهرمانی، محمّدباقر؛ ثمینی، نغمه. (1379) «سینمای اقتباسی: 1357ـ1377». نشریة هنرهای زیبا، تابستان، ش7، صص 105ـ119.
گرنت، بری‌کیت. (1392) ژانرهای سینمایی ـ از شمائل‌شناسی تا ایدئولوژی، ترجمة شیوا مقانلو. تهران: بیدگل.
لزگی، حبیب‌ا...؛ مراد عباسی، مزدا. (1389) «اقتباس سینمای ایران از ادبیات معاصر». پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، ش1، پیاپی5، صص 85ـ100.
مکری، شهرام. (بی‌تا) «وقتی از میزانسن حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟». نسخة الکترونیک ماهنامة سینما و ادبیات، در تارنمای: www.cinemavaadabiat.com
مکّی، ابراهیم. (1376) مقدمه‌ای بر فیلمنامه‌نویسی و کالبدشکافی یک فیلمنامه، چ3. تهران: سروش.
میرعابدینی، حسن. (1392) تاریخ ادبیات داستانی ایران. تهران: سخن.
هاچن، لیندا. (1396) نظریه‌ای در باب اقتباس، ترجمة مهسا خداکرمی. تهران: مرکز.