تحلیل عناصر روایی داستان موش و گربه شیخ بهایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

چکیده

موش و گربه شیخ بهایی، یکی از داستان­ها­ی رمزی و تمثیلی است که از ویژگی اسلوب داستان در داستان برخوردار است و نویسنده در آن به ملامت صوفیۀ عصر خویش می­پردازد. این اثر که مجموعه­ای از 34 داستان و حکایت تودرتوی رمزی در موضوعات اخلاقی و مذهبی است، دارای عناصر داستانی ویژه و چشمگیری است. این پژوهش بر آن است تا برای اولین بار با بررسی عناصر روایی در این حکایات چون: درونمایه، پیرنگ (طرح)، زمان و مکان، عمل، موضوع، شخصیّت، به این پرسش پاسخ دهد که؛ نحوۀ به‌کارگیری عناصر داستانی در این مجموعه چگونه بوده و چه عوامل داستانی در اثرگذاری روایی این حکایت­ها مؤثر بوده­اند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی و براساس مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای بوده و نتایج کلّی بدین قرار است که؛ اگرچه حکایات با زاویه دید دانای کل از حکایات دارای یک تا ده شخصیّتی متفاوت­اند، اما روابط علّی و معلولی در همة حکایات به نحو مطلوب رعایت شده و اغلب شخصیّت­های انسانی و حیوانی اصلی، تمثیلی و پویا و شخصیّت­های فرعی، تمثیلی ایستا هستند که در 21 تیپ اجتماعی، 53 ناهنجاری را با لحنی متناسب، در درونمایه­ های دینی- مذهبی، سیاسی- اجتماعی، اخلاقی و هنری، مورد نقد و بررسی قرارداده­ اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

story elements in the analysis of the cat and mouse Sheikh bahai

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Hoshangi 1
  • Mohammad Ebrahim Malmir 2
چکیده [English]

the cat and mouse by writer and scholar Sheikh bahai but stories of the mystery that the author 's own age Sofia reproach . The purpose of this study that elements of the story . The stories because , according to the elements , theme,, time and place , practice, the issue of the analysis . the number of stories of cat and mouse language version of the story is 34 , which is mostly containing religious and moral issues .

way story elements in the cat and mouse stories more or less affected by way of ancient Persian tales . Hence, the theme in the course of development and spread the story ; for short stories, and at least a chance to do not allow such a writer . element " dialogue " story old - style has been paid and speak the same figures , including individuals from various classes of society. but the animals as well as the characters innate and numerous stories. saw the angle in the third person most of the stories .

part of the story is rooted in how to recruit story elements in it. This paper is to answer the question of what the story of factors influence the validity of these stories were effective .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword : fiction
  • Sheikh bahai
  • story elements cat and mouse
ابراهیمی، نادر (1369)، ساختار و مبانی ادبیات داستانی، تهران: فرهنگان.
ابرمز، ام. جی (1384)،فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمه سعید سبزیان، چاپ هفتم، تهران: رهنما.
اسماعیل لو، صدیقه (۱۳۸۴)،چگونه داستان بنویسیم، تهران: نگاه.
ایرانی، ناصر (1380)،هنر رمان، چاپ اول، تهران: آبانگاه.
براهنی، رضا (۱۳۴۷)،قصه­نویسی، تهران: اشرفی.
پراین، لارنس (1376)، تأملی دیگر در باب داستان، ترجمة محسن سلیمانی، چاپ ششم، تهران: حوزة هنری، مؤسسة انتشارات سوره.
پروینی، خلیل (۱۳۷۹)، تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان­های قرآن، چاپ اول، تهران: فرهنگ گستر.
تقوی، محمّد (۱۳۷۶)، بررسی حکایت­های حیوانات، چاپ اول، تهران: روزنه.
جمالی، زهرا (۱۳۸۵)، سیری در ساختار داستان، چاپ اول، تهران: همداد.
داد، سیما (۱۳۸۷)،فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
روزبه، محمّد رضا (۱۳۸۸)، ادبیات معاصر ایران (نثر)، چاپ چهارم، تهران: روزگار.
ذوالفقاری، حسن (1391 )، «موش و گربه (سوابق و نمونه‌های داستان‌های موش و گربه در ادب فارسی)»، مجلۀ علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال سوم، شماره اول، (پیاپی 5)، صص 47-70.
سلیمانی، محسن (۱۳۷۴)،تأملی دیگر در باب داستان، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس (۱۳۸۶)، انواع ادبی، چاپ دوم، تهران: میترا.
عابدی، داریوش (1388)، پلی به‌سوی داستان‌نویسی، چاپ ششم، تهران: مدرسه.
 عبداللهیان، حمید (1380)، شخصیت و شخصیت‌پردازی در داستان معاصر، تهران.
غفاری جاهد، مریم (1389)، «دل در تصرف عقل (پژوهشی در موش و گربه شیخ بهایی)»، مجلۀ فردوسی، شمارة 85، صص 35-43.
فتاحی، حسین (1386)، داستان گام‌به‌گام، تهران: صریر.
کهنمویی­پور، ژاله، نسرین دخت خطاط و علی افخمی (۱۳۸۱)، فرهنگ توصیفی نقد ادبی، تهران: دانشگاه تهران.
گودرزی دهریزی (۱۳۸۹)، ادبیات کودک و نوجوانان ایران، تهران: قو، چاپار.
مستور، مصطفی (۱۳۷۹)، مبانی داستان کوتاه، تهران: چشمه.
مک­کی، رابرت (1388)،داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامه­نویسی، ترجمة محمّد گذر آبادی، چاپ چهارم، تهران: هرمس.
المنصوری، علی جابر (۲۰۰۰)، النقد الادبی الحدیث، عمان: دار عمار.
میرصادقی، جمال (۱۳۸۵)،عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: سخن.
------------ (1383)، ادبیات و داستان، چاپ اول، تهران: آیة مهر.
------------ و میرصادقی، میمنت (۱۳۷۷)، واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی، تهران: مهناز.
یونسی، ابراهیم (1384)، هنر داستان‌نویسی، چاپ هشتم، تهران: نگاه.