بررسی جلوه های گروتسک در آثار بهرام صادقی و اوژن یونسکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام

چکیده

گروتسک سبکی در هنر و ادبیّات است که براساس آن دو حسّ ناسازگار ترس و خنده به ‌صورت هم‌زمان به مخاطبان إلقا می­شود. امروزه این مفهوم توصیف­کنندة دنیای پریشان و ازخودبیگانۀ انسان معاصر است و نمایش­دهندۀ دنیایی آشنا از چشم‌اندازی بسیار عجیب که آن را ترسناک و مضحک جلوه می­دهد. ناهماهنگی، افراط، اغراق، نابهنجاری، خنده­آوری و ترسناکی، بارزترین ویژگی­هایی است که یک اثر را گروتسک می‌سازد. داستان­های گروتسک به دو نوع تقسیم می­شوند: یکی؛ داستان­های گروتسک با محتوای خنده و ترس. دیگری؛ داستان­های گروتسک با محتوای وحشت و انزجار و نفرت. گروتسک در ادبیات غرب گسترۀ وسیعی دارد و در آثار نویسندگانی همچون فرانتس کافکا، ساموئل بکت، اوژن یونسکو، ادگار آلن پو، فرانتس هولر و... به ‌طور چشمگیری وجود دارد. داستان­های گروتسکی همچنین توجه برخی از نویسندگان ادبیات داستانی ایران ازجمله؛ صادق هدایت، صادق چوبک، بهرام صادقی و غلامحسین ساعدی را به خود جلب کرده­است که با بررسی آثار آنان می­توان به مؤلفه­های گروتسکی دست یافت. در این پژوهش با نگاهی تطبیقی و تحلیلی با کاوش در آثار بهرام صادقی و اوژن یونسکو موارد بسیاری از نمودهای مؤلفه­های گروتسکی یافت شد و مشخّص شد که این دو نویسنده با روشی آگاهانه به بیان مؤلفه­های گروتسکی ازجمله عناصر کمیک و وحشت، ناهماهنگی و نابهنجاری در خلق آثارشان نظر داشته­اند و از این رو آثار این دو نویسنده را می­توان جزو آثار گروتسکی دانست.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

ررسی جلوه های گروتسک در آثار بهرام صادقی و اوژن یونسکو

نویسندگان [English]

  • Alireza Asadi 1
  • Alireza Shohani 1
  • Fatemeh Esmaeliniya 2
1 University faculty member
چکیده [English]

Grotesque is a style in art and literature in which the audiences receive two incompatible senses of fear and laugh simultaneously. Nowadays, this concept describes the distressed and alienated world of contemporary human and represents the familiar world of a strange landscape that it's scary and ridiculous. Lack of coordination, extreme and exaggerated, abnormal and were laughing and frightening, the most striking features that makes a grotesque effect. Grotesque stories are divided into two types: one, grotesque stories with funny content and fear; the other, grotesque tales of horror and hate content. Grotesque has large extent in west literature and works of writers such as Franz Kafka, Samuel Beckett, Edgar Allan Poe, Franz Hauler. Grotesque stories, also has attracted the attention of some of Iranian fiction writers such as Sadegh Hedayat, Sadegh Choobak, Bahram Sadeghi, Gholam hossain Saedi and that their survey works can be achieved grotesque elements. The survey works Bahram Sadeghi and Eugene Ionesco, was the most grotesque elements found in this research, will be to look analytically at first the grotesque elements in the literature of the West and Iran and then to review its manifestations in the work of Ionesco and Sadeghi, as two prominent authors in the literature of the West and Iran to be done

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary criticism
  • fiction literature
  • grotesque
  • Eugene Ionesco
  • Bahram Sadeghi
آدامز، جیمز لوتر و ویلسون یتس (1394)، گروتسک در هنر و ادبیات، ترجمۀ آتوسا راستی، چاپ دوم، تهران: نشر قطره.
آریان­پور کاشانی، منوچهر (1389)، فرهنگ پیشرو آریان­پور، چاپ هفتاد و یک، تهران: جهان رایانه.
اصلانی، محمدرضا (1384)، بهرام صادقی بازمانده­های غریبی آشنا، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
بکت، ساموئل (1388)، مالون می­میرد، ترجمة سهیل سمی، چاپ اول، تهران: ثالث.
تامسون، فیلیپ (1384)، گروتسک، ترجمة غلامرضا امامی، چاپ اول، شیراز: نوید شیراز.
تسلیم جهرمی، فاطمه و یحیی طالبیان (1390)، «تلفیق احساسات ناهمگون و متضاد (گروتسک) در طنز و مطایبه»، فنون ادبی، سال سوم، شمارۀ 1 (پیاپی 4)، صص 1-20.
ثابت‌قدم، خسرو (1383)«گروتسک در نثر ناباکوف»، نشریه سمرقند، شمارة 3 و 4، صص201-210.
داوودی مقدم، فریده (1391)، «گروتسک در حکایت­های دیوانگان عطار» نشریۀ تاریخ ادبیات، شمارۀ 71، صص53-76.
--------------؛ خراسانی، محبوبه (1393)، «گروتسک در غزل پست‌مدرن»، پژوهش­های ادبی، سال یازدهم، شمارۀ 44، صص39-70.
راستی یگانه، فاطمه (1388)، «جستاری در گروتسک»، صحنه، شمارۀ 69، صص 116-118.
رفیع ضیایی، محمد (1377)، «گروتسک چیست؟»، کیهان کاریکاتور، شمارۀ 75 و 76، صص 61-65.
شربتدار، کیوان و شهره انصاری (1391)، «گروتسک و ادبیات داستانی بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق­های آن در آثار داستانی شهریار مندنی­پور»، ادبیات پارسی معاصر، شمارۀ دوم، صص 105-121.
صادقی، بهرام (1380)، سنگر و قمقمه­های خالی، تهران: کتاب زمان.
---------- (1388)، ملکوت، چاپ نهم، تهران: کتاب زمان.
کافکا، فرانتس (1385)، مسخ، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ ششم، تهران: نیلوفر.
محمدی فشارکی، محسن و رؤیا هاشمی­زاده (1396)، «عناصر گروتسک در داستان­های محمد شیرزاد در اسکندرنامه» نشریۀ فرهنگ و ادبیات عامه، ویژه‌نامۀ قصه‌شناسی،دورۀ پنجم، شمارة 12 ، صص 139-164.
مساعی، مهسا و زهره الله­دادی دستجردی (1396)؛ «تأملی بر نمودهای گروتسک در جامع التّواریخ»، نشریۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 45، صص 71-90.
یونسکو، اوژن (1387)، صندلی­ها، ترجمة احمد کامیابی مسک، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
Abrams, M. H (2014) A Glossary of literary terms, 11 ed, engage learning, pp. 156-157.
Codden, J. A (1999) Dictionary of Literary Terms & Literary Theory, fourth edition, published in Penguin Books, New York.
Harpham, Geoffrey (1976) The Grotesque: First Principles, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 34, No. 4 (Summer), pp. 461-468.
Makaryk, Irena Rima (1993) Encyclopedia of contemporary Literary theory: Approches, scholars, university of Toronto press