بررسی ویژگی‌ها و تحلیل نشانگان هراس در شخصیّت‌پردازی کودک‌قهرمانِ قصّه‌های مجید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ادبیّات تطبیقی، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

ترس به‌عنوان گونه‌ای از هیجان، موجب بقای موجود زنده است و واکنشی در مقابل خطرهای احتمالی محسوب می‌شود. روشن است که این ترس و هراس‌های وهمی، بخشی از رفتارهای دوران کودکی و نوجوانی را تشکیل می‌دهد و به‌تدریج با رشد آگاهی و تکامل شخصیّت از میان می‌رود؛ امّا گاهی این واکنش‌های دفاعی و رفتاری در وجود انسان متمکّن می‌شوند و موجب اختلالات رفتاری و مشکلات شخصیتی و روان‌نژندی در فرد می‌شوند.
 ادبیّات داستانی در این زمینه به یاری درک و فهم هرچه دقیق‌تر این گونة ترس آمده است تا ارتباط و پیوستگی ادبیّات و روان‌شناسی هرچه بیشتر مشخص شود و اهمیّت مطالعات بینارشته‌ای آشکارتر گردد. ترس مرضی و هراس وهمی به‌گونه‌ای با زندگی بسیاری از انسان‌ها عجین شده است که حتّی در حوزۀ ‌ادبیّات و به‌ویژه ادبیّات داستانی معاصر از ناخوداگاه نویسنده به متن اثر رسوخ می‌کند و یا در قالب رفتار و روحیّات شخصیت‌های داستان، به شکل هراس بیمارگونه بازتاب داده می‌شود. جستار حاضر به بررسی گونه‌های مختلف هراس شخصیت در قصّه‌های مجید، نوشتۀ هوشنگ مرادی کرمانی پرداخته و نمونه‌های هراس شخصیت  به ترتیب بسامد در این اثر استخراج کرده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که مرادی کرمانی توانسته است در پردازش شخصیت مجید و دیگر اشخاص داستان گونه‌های مختلف ترس را در خلال رفتار، گفت‌و‌گوها و باورهای آنان به‌خوبی نشان دهد. نگارندگان پژوهش پیش رو، پس از استخراج، مقایسه و تحلیل گونه‌های مختلف هراس، توانستند دوازده‌گونه از آن را شناسایی کنند و با شواهدی از متن کتاب، آن‌ها را بر مبنای بسامد به این ترتیب پیش روی خوانندگان بگذارند: مدرسه‌هراسی، شیئ‌هراسی یا آسیب‌هراسی، ترس از نگاه خیره، اضطراب انتظار یا پیش‌بینی، ترس از تاریکی، حیوان‌هراسی، هراس از تمسخر یا تحقیر، زشتی‌هراسی یا اختلال خودزشت‌پنداری، خون‌هراسی و خجالت‌هراسی. شواهد به‌دست‌آمده حاکی از آن است که نبود پدر و مادر و نداشتن پایگاه محکم عاطفی در زندگی مجید می‌تواند تا حد زیادی  سبب ایجاد این گونه از ترس‌ها در وجود مجید و بخشی از شخصیت یا رفتار او شده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Study of the Traits and Analysis of Fear Syndromes in the Characterization of the Hero Kid of Ghesseha-ye-Madjid

نویسندگان [English]

  • Zahra Sayyadi 1
  • Mohammad Irani 2
1 M.A. Graduate in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Associate Professor in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Fear, being referred to as a form of excitement, keeps the beings alive and it considered as a reaction against probable hazards. It is tangible that these illusional fears and horrors, make a part of childhood and adolescence behaviors, and gradually disappear by the growth of consciousness and the evolution of personality. However, such defensive and behavioral reactions sometimes take place in human entity and lead to behavioral disorders and personality problems and mental illness in a person. Fiction in this field has become as the aid of understanding this fear as accurately as possible in order to clearify the connection between literature and psychology and to make the importance of interdisciplinary studies more obvious. Morbid fear or phobia is so ingrained with the lives of many people that even in the field of literature and especially contemporary fiction. It penetrates from the author's unconscious to the text of the work or is reflected as a pathological fear in the behavior and moods of the characters. The present article examines morbid fears or phobias in Ghesseha-ye-Madjid (Madjid's stories), written by Hooshang Moradi Kermani, and extracts examples of pathological fears in this work in order of frequency. The results of the research indicate that Moradi Kermani has been able to show some kinds of morbid fear or phobia during their behavior, conversations, and beliefs in processing Madjid's and the other characters personality. The authors of the present study, after extracting, comparing, and analyzing different types of morbid panic, were able to identify twelve types of it and, with evidence from the text of the book, present them to the readers on the base of frequency as follows: Scolionophobia, Traumaphobia or Specificphobia, Scopophobia, Anticipatory Anxiety, Nyctophobia, Zoophobia, Socialphobia, Body Dysmorphic Disorder, Thanatophobia, Hemophobia, and Fear of Embarrassment (A Kind of SocialPhobia). Evidence suggests that the absence of parents and the lack of a strong emotional base in Madjid's life can greatly lead to such fears in Madjid.
Introduction:
The entrance of literature into a field called comparative literature and, consequently, interdisciplinary research, and its further flourishing are among the prominent points of contemporary research. Turning to interdisciplinary or multidisciplinary research and entering less studied areas of literature such as psychology and literature can provide an innovative and more accurate reading and understanding of texts and encourage researchers to participate in this field. It is possible that the achievements resulting from such interdisciplinary researches will be more scientific, dynamic, and prosperous than simple and traditional methods, and will lead to more credibility and mastery of literary research, especially in the field of fiction literature. In the current era, interdisciplinary knowledge has a special place and has come across responding many questions posed by human beings in multiple fields. Literature is closely entangled with many sciences and, due to its wide scope, one of these sciences is psychology. The relationship between literature and psychology is mutual, in way that psychologists use literature and literary scholars find topics suitable for their stories by carefully and carefully examining human conditions in psychology. This connection and continuity between the sciences further clarifies the importance of interdisciplinary knowledge and understanding and dealing with it, and provides a better and fresh understanding of the texts. Fear is one of the fields that psychology has dealt with and has been the subject of writing many works in fiction literature. There are two types of phobias, simple fear and social fear, which are defined in this article. Normal fear is necessary for the life and life of a living being, but morbid fear and simple phobia disrupt a person's life, so that the cowardly person (phobic) is unable to face his fear, and at the same time, he is aware of the emptiness and delusionality of his fear. Fear in its natural form is not only not bad, but it is completely beneficial and leads to the survival of human beings and the preservation of health in them. Sometimes fear goes out of its natural state, and in this case, fear is not only not beneficial, but also harmful and harms human health. This type of fear is called pathological fear and it is also referred to by other names, including phobias. The conclusion is that addressing the pathological fear and knowing it more and more tangibly through the story can be helpful in understanding this kind of mental and psychological states of human beings, and also in the context of the story, causes and factors of the fears can be analyzed and the appropriate solution can be sought.
Methodology:
Regarding the research method and the theoretical framework of the authors in this article, it must be noted that the researchers have intended to refer to the importance of interdisciplinary research and narrative analysis by taking care of the the link between psychology and literature. Followed by that, the notion of fear will be defined and categorized it the perspective of psychology and explaining the views of experts in this field. The examples of fear and individual fear in the hero of Madjid's stories are being analyzed. Finally, the causes and factors that create such fears in the aforementioned collection will be scrutinized.
Results and Discussion:
Research Findings Moradi Kermani has had similar conditions in his life and has been able to show the impact of the environment and unfavorable living conditions on the mental and psychological state of human beings. He portrays childish fears that are mostly linked to the world around him and to society and social relationships. Naturally, the child or adolescent reader who reads this collection of stories, with his mental background and his imagination of the ideal hero, expects the hero of the stories to be bold and fearless in words and deeds and not to be afraid of anything or anyone, but the hero of Madjid's stories is also afraid of his own shadow! It seems that due to the sense of empathy that the reader feels while reading the stories due to the experience of similar situations in childhood, while recalling these baseless and forgotten fears, the reader is confronted with a funny situation, which is now due to awareness and consciousness resulting from the development of the character.
Conclusion:
Houshang Moradi Kermani is one of the prominent contemporary writers in the field of children's and adolescent literature who has been able to portray children's fears in the character of the child hero of Madjid's stories. The drama of the horrors and fears caused by the environment and context of life in childhood. Furthermore, Madjid's procedures of dealing with these fears in the course of his personality development, introduces the reader of the work to the fact that they were faced with such fears at that time, and now that they have reached the necessary personal growth and development, these types of fears become the matter of joy and laugh, often without foundation. The child protagonist of Madjid's stories, which is to a large extent a reflection of the author's own personality and life, faces various fears and fears. The special circumstances of Madjid's life, such as the lack of parents, economic and cultural poverty, the wrong methods of education in school, etc. It has become a favorable ground for the awakening of dormant fears in Madjid. Madjid's greatest fear in the stories is the fear of being embarrassed in the crowd and being embarrassed in front of a specific person, followed by other types of fear such as school phobia (Scolionophobia), object phobia (Specificphobia such as Prayerbeadsphobia/Tasbihphobia), fear of staring (Scopophobia), anxiety of waiting or anticipation (Anticipatory Anxiety), fear of the darkness (Nyctophobia), phobia of animals (Zoophobia), fear of ridicule or fear of humiliation, ugliness phobia or self-ugliness disorder(BDD or Body Dysmorphic Disorder), blood phobia (Hemophobia), and embarrassment

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary Criticism
  • Psychological Approach
  • Characterization of the Hero Kid
  • kinds of childhood fears
  • Ghesseha-ye-Madjid
آنو، آرتور. (1379) روان‌شناسی رنج. ترجمۀ‌ زهرا ادهمی، چاپ دوّم. تهران: دایره.
ابراهیمی، مرتضی. (1393) «مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزۀ علوم انسانی». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره 6، ش 2، صص 19ـ 32. DOI: 10.7508/isih.2014.22.002
اتکینسون، ماری؛ هورنبی،گری. (1388) بهداشت روانی در مدارس. چ سوم. ترجمه اکبر رهنما و محمّد فریدی. تهران: آییژ.
احمدی پوراناری، زهره؛ غنچه‌پور، موسی. (1401) ‎‏«تحلیل عناصر زبان عامه در قصّه‌های مجید». مجله مطالعات ادبیات ‏کودک،‎ ‎شماره 26‏‎، 1 ـ 24.‏    DOI: 10.22099/jcls.2021.36418.1773
 اللهیاری، فرشته. (1400) نقش فرزندپروری در قصّه‌های مجید هوشنگ مرادی کرمانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما مریم زمانی، دانشگاه پیام‌نور مرکز پاکدشت، پاکدشت.
باربارن، ژرژ. (1374) خوش‌‌بینی، ترس. چ دوّم. ترجمۀ هوشیار رزم آرا. تهران: سپنج.
بکر، ارنست. (1384) وحشت از مرگ. ترجمۀ سامان توکلی. ارغنون، ش 26 و 27، 313 ـ330.
پاول، تروور جی؛ جی انرایت، سیمون. (1380) فشار روانی. اضطراب و راه‌های مقابله با آن، چ دوّم. ترجمۀ‌ عباس بخشی‌پور‌ رودسری و حسن صبوری مقدم. مشهد: آستان قدس رضوی شرکت به نشر.
پورافکاری، نصرت‌اللّه. (1390) نشانه‌شناسی بیماری‌های روانی برای دانشجویان پزشکی. پرستاری و روان‌شناسی، چ دهم. تهران: آزاده.
خواجوی، داریوش؛ قنبری چشمه‌کمره، لیلا . (1392) «رابطه بین اضطراب اجتماعی اندام و عزت نفس با هراس اجتماعی دانشجویان دختر». فصلنامۀ علمی پژوهشی زن و جامعه، سال چهارم، ش 3، 85-106.
خورسندی طاسکوه، علیرضا. (1387) گفتمان میان‌رشته­ای دانش. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
دادخواه تهرانی، حسن؛ محکی‌پور، علیرضا. (1384) «بررسی رویکرد روان‌شناختی در ادبیّات».  متن‌پژوهی ادبی، ش25، 166-156.  10.22054/ltr.2005.6347 DOI:
رحمدل، غلامرضا؛ فرهنگی، سهیلا. (1387) «پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در مطالعات ادب فارسی» فصلنامه پژوهش‌های ادبی، سال پنجم، ش 21، 23ـ 44.
روزنهان، دیوید.ال.؛ ای. بی. سلیگمن، مارتین. (1390) روان‌شناسی نابهنجاری،آسیب­شناسی روانی. ج اوّل، چ سیزدهم. ترجمۀ یحیی سید محمّدی. تهران: ساوالان.
زنجانی، زهرا. (1386) مقایسۀ تصویر بدنی، حساسیت جسمانی و مهارت‌های اجتماعی جوانان کمرو و مبتلا به فوبی اجتماعی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، راهنما: محمّد علی گودرزی، شیراز: دانشگاه شیراز.
­‌ سارتر، ژان پل. (1348) اصول روانشناسی انگیزه‌های روانی. چ دوّم. ترجمۀ ع- سبحانی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی فرخی.
سام‌خانیانی، علی‌اکبر؛ موسوی‌نیا، سید رضا. (1393) «نقد رویکرد پدیدار شناختی هوسرلی در قصّه‌های مجید» مطالعات ادبیّات کودک. س پنجم، ش دوّم، پاییز و زمستان، پیاپی10، 56ـ 74. 10.22099/jcls.2015.1891 DOI:
سلیمیان، مرضیه. (1400) بررسی مقایسهای مهرطلبیِ کودکان در آثار منتخب من نوکر بابا نیستم از احمد اکبرپور، آخرین گودال از لوئیس سکر و قصّه‌های مجید از هوشنگ مرادی کرمانی بر اساس نظریۀ کارن هورنای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما منصور پیرانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
سیّاری، سعیده؛ فرامرز قراملکی، احد. (1389) «مطالعات میان‌رشته‌ای: مبانی و رهیافت‌ها».  نشریه فلسفه و کلام اسلامی، دوره 43، ش 2، 59ـ 82.
شاهمرادیان، پری. (1399) بررسی مؤلفه‌های خردمندی و کم‌خردی در قصّه‌های مجید براساس مدل سه بُعدی خرد آردلت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما نجمه نظری، دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
صدرزاده، ماندانا؛ دادور، المیرا؛ فرمانی، حمیده. (1401) «تحلیلی روانشناسانه از دو مجموعه داستان قصّه‌های مجید و نیکلا کوچولو». مجله پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 85، 301 ـ 323 . DOI: 10.22059/jor.2022.338562.2269
صنعتی، محمّد. (1392) «تحلیل‌های روانشناختی در هنر و ادبیّات». چ ششم. مجموعه مقالات. تهران: نشر مرکز.
علایی، مشیّت. (1380) «ادبیّات و روان‌شناسی». کتاب ماه و ادبیّات و فلسفه، ش 8 (پیاپی 43)، 18ـ 23.
فیش، فرانک جی. (1368) روانپزشکی برای دانشجویان و پزشکان. چ دوّم. ترجمۀ نصرت‌الله پورافکاری. تبریز: تابش.
فیش، فرانک. (1374) علائم بیماری‌های روانی. چ سوم. ترجمۀ اصغر سجادیان. تهران: اطلاعات.
قائمی، علی. (1368) ترس و اضطراب در کودکان. چ اول. تهران: امیری.
قراملکی، احد. (1383) اصول و فنون پژوهش در گسترۀ دین­پژوهی. قم: حوزۀ علمیّه قم.
گودوین، دانلدو. (1372) فوبی. چ اوّل. ترجمۀ نصرت‌اللّه پورافکاری. تهران: رشد.
گیرو، پل. (1341)  سمیولژی بیماری‌های روانی. ترجمه و اقتباس جواد نوربخش. تهران: دانشگاه تهران.
محمدآبادی، فاطمه. (1396) بررسی تطبیقی مناسبات انسانی در قصّه‌های مجید اثر هوشنگ مرادی کرمانی و الیور تویست اثر چارلز دیکنز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما ابوالقاسم رحیمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
مرادی کرمانی، هوشنگ. (1381) قصّه‌های مجید. تهران: معین.
مسعود‌نیا، ابراهیم. (1387) «خودکارآمدی عمومی و فوبی اجتماعی ارزیابی مدل شناختی اجتماعی بندورا». مطالعات روان‌شناختی، دوره چهارم، ش سوم، 128-115. 10.22051/psy.2008.1636  : DOI
مظفّری، سولماز؛ غزّالی، فاطمه. (1398) «انواع شخصیت‌پردازی در داستان قصّه‌های مجید نوشته هوشنگ مرادی کرمانی». پنجمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه زبان و ادبیات ایران (با رویکرد فرهنگ مشارکتی).
مکاریان، مرضیه. (1390) بررسی و تحلیل عناصر داستان در قصّه‌های مجید هوشنگ مرادی کرمانی.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما مسعود فروزنده، دانشکده علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد.
میچل، راس. (1372) روان‌شناسی ترس. چ اوّل. ترجمۀ علی بهرامی و امیر راسترو. تهران: رهنما.
نریمانی، محمّد؛ خاوری، معصومه. (1394) «بررسی طرح‌واره‌های غالب و اثربخشی طرح‌وارۀ درمانی گروهی بر درمان اختلال فوبی اجتماعی در دانش‌آموزان». پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، س5، ش1 40-20.  10.22067/ijap.v5i1.22606 : DOI
نعیم‌پور، مریم. (1395) بررسی شخصیّت و شخصیّت­پردازی قصّه‌های مجید و شما که غریبه نیستید. پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حیدر­علی دهمرده، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه زابل، زابل.
هاشمیان، لیلا ؛ رجبی همدانی، مهسا. (1390) «بررسی قصّه‌های مجید هوشنگ مرادی کرمانی از منظر تربیتی و اجتماعی». زبان و ادب فارسی، ادب و عرفان، س سوم، ش 9 زمستان، 11 ـ 23.
یاوری، حورا. ( 1372) «تأملی در نقد روانشناختی و رابطة روانکاوی و ادبیّات در ایران». ایران نامه، سال دوازدهم، ش چهل‌وپنج، 158-129.
یمینی، محمّد. (1378) «نقش عوامل مدرسه‌ای در بروز مدرسه‌هراسی». اصول بهداشت روانی، سال اول، ش سوم، ‏159-155.