رهیافتی به شناخت «دیگری»وجایگاه «چندصدایی »در رمان‌های شاخص دفاع مقدّس زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

باختین، با مطرح‌کردن دو مفهوم «منطق مکالمه ­ای» یا گفت‌وگو و «چندصدایی» زمینه ­ساز رهیافت مفهومی تازه در رمان شد. بر این اساس، مسألۀ اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی جایگاه «دیگری» و چندصدایی در رمان­های پایداری ایران  است که شخصیّت اصلی آن­ها و نویسندگانش زن هستند و این­که آثار پدیدآمده تا چه اندازه با رعایت مرزهای بی­طرفی به چندصدایی نزدیک شده ­اند؟ در بدنۀ مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده ابتدا آرای باختین دربارۀ حضور «دیگری» در متن با دو مفهوم کلیدی او؛ یعنی گفت‌وگوگرایی و چندصدایی، به معرفی اجمالی و بررسی رمان‌های موردنظر پرداخته‌ شده است. براساس نتایج به­دست آمده، چندصدایی در این رمان‌ها باعث شناخت دیگری و اندیشۀ شخصیّت‌های مطابق با قهرمان می‌شوند. چندصدایی کمک می‌کند تا شخصیّت‌ها مجالی برای سخن‌گفتن و شناساندن خود به خواننده داشته باشند. تنوّع زاویة دید در رمان‌‌های مورد پژوهش به‌صورت جابه‌جایی راوی صورت گرفته، این شیوۀ روایی به‌صورت‌های تک‌صدایی (اول شخص)، مونولگ (حدیث نفس)، اول شخص ناظر و سوم شخص وجود دارد. آن‌چه در رمان‌های جنگ به اسم «دیگری» نامیده می‌شود، حضور دشمن است که این «دیگری » با عناوین و عملکردهای مختلفی ظاهر می­شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examination of the Women Portrait in the Prominent Novels for Holy Defense based on the Bakhtin's Polyphony Logic

نویسندگان [English]

  • Fahime Mohseni Sani 1
  • Ali Tasnimi 2
  • Abbas Mohammadian 3
  • Hasan Delbari 3
1 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, Department of Persain Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persain Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persain Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Bakhtin paved the way for a new conceptual approach in the novel by introducing the two concepts of "conversational logic" or "dialogue" and "polyphony". Accordingly, the main issue of the present study is to assess the position of the "other" and polyphony in Iranian sustainability novels whose main characters and authors are women, and to what extent the works have approached polyphony by observing the boundaries of neutrality? In the body of the article, which was conducted on the basis of a descriptive-analytical method, Bakhtin's views about the presence of "another" in the text with his two key concepts (dialogue and polyphony) are described and studied in the novels in question, prior to anything. As the results of the study have indicated, these novels cause acquaintance and cognition of "other", and regocnize the thoughts and ideas of the characters in accordance with the Heroes. Polyphony helps the characters have a chance to speak and introduce themselves to the readers. Variety of perspective in the considered novels has been emerged as a narrator shifts within several consecutive chapters and the narrator changes. This narrative method exists in the forms of monophonic (first person), monologue (hadith of the soul), first person observer, and third person. What is called "another" or polyphony in war novels is the presence of the enemy. Precisely, the presence of "another" in the studied novels is only transient and independent of conversations.
Introduction:
One of the most important theories of Bakhtin is dialogism and polyphony, which happens to be in close connection with each other. Polyphony refers to the equal distribution of sounds in a text. By introducing the two concepts of "conversational logic" and "polyphony" in the book entitled as; the Problems of Dostoyevsky's Literary Theory, Bakhtin laid the foundation for the invention of a new concept called intertextuality by Julia Kristeva.
Methodology:
Examining the personality of women and their issues is one of the important topics of the fiction literature of the Holy Defense. Although these people were mostly active behind the fronts, their role is not only not less than men, but in some cases it has been more when it comes to the fields of service and support. The present research was carried out using a descriptive and analytical method via targeting the statistical population of the works of female writers in the “holy defense” literature. Such works of art have been studied and analyzed based on Bakhtin's theory of polyphony.
Results and Discussion:
Having investigations over the personality of women and their issues is one of the prominent topics of the fiction literature of the Holy Defense. Although these people were mostly active behind the fronts; But in the field of service and support, their role is not only not less than men, but in some cases it has been more. The selected novels have been studied and analyzed based on Bakhtin's theory of polyphony. Changing the dialogues between the characters of these stories has led to a sufficient understanding of the characters. What is evident in these stories is the different characters and their verbal communication. The current research intends to use Bakhtin's theory of polyphony to deal with the following topics, such as investigating the people's personality, ideology and thoughts.
Conclusion:
Integrating the monologue method, Carnivalesque, monotony, and allowing the other (enemy) to express their theories (especially the novel, I am alive), the female characters (Comprisign a wide range from the author to the female protagonist in the novels) using the monologue method, have portrayed a face of the righteousness of the holy defense. Polyphony, in these novels, has led to the recognition of the "other". The presence of this "other person" in the studied novels, except the novel I am alive and “Da”, which, in some scenes, is done as a direct conversation with the enemy, is only in passing and without conversations. In general, it can be cocluded that, despite the presence of different voices and different viewpoints, as "the other", the novels are still far from the characteristic of dialogism from Bakhtin's point of view. Because, due to his democratic belief, he does not accept any superiority of one voice over another and he believes that all voices must be heard at the same level

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bakhtin's Polyphony
  • Resistance literature
  • Another
  • Female Writers
آباد، معصومه. (1392) من زنده‌ام، چاپ نوزدهم. تهران: بروج.
آروین، شکوفه و همکاران. (1398) «رمان جنگ در ایران از منظر حضور دیگری براساس نظریۀ باختین». نشریّۀ فصل‌نامة متن‌پژوهی ادبی، دانشگاه علامه طباطبایی، (79)، 31-54.
اردلانی، شمس‌الحاجیه. (1391) «شخصیّت‌پردازی در رمان زمین سوخته». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، سال دوم، (7)، 31-56.
باختین، میخاییل. (1381) سودای مکالمه، خنده، آزادی، چاپ دوم. ترجمۀ جعفر پوینده. تهران: چشمه.
باختین، میخاییل. (1387) سودای مکالمه، خنده،آزادی. ترجمۀ محمّد راغب. تهران: فرهنگ صبا.   
بهرامیان، اکرم. (1390) «مقایسۀ جلوه‌های چندآوایی باختین در نمایش‌نامة داستان دور دراز و... سلطان ابن سلطان و... به دیار فرنگ به روایت مرد مشکوک». محمّد چرمشیر و رمان اسفار کاتبان ابوتراب خسروی. نشریۀ هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی. (44)، 13-23.
پاینده، حسین. (1389) رهیافت باختین در نقد رمان (مقدمۀ کتاب پرسش‌های بوطیقای داستایفسکی). ترجمۀ سعید صلح‌جو. تهران: نیلوفر.
تودوروف، تزوتان. (1382) منطق گفت‌وگویی. ترجمۀ داریوش کریمی. تهران: مرکز.
حسینی، سیده اعظم. (1387) دا (مجموعه خاطرات)، چاپ سوم. تهران: سوره.
دزفولیان راد، کاظم؛ امن خانی، عیسی. (1388) «دیگری و نقش آن در داستان‌های شاهنامه». نشریۀ پژوهش زبان وادبیّات فارسی. (13)، 1-23.
دستغیب، عبدالعلی. (1376) به سوی داستان‌نویسی بومی. تهران: حوزة هنری.
شوهانی، علیرضا. (1389) «سیری در رمان جنگ دهة 60». نشریة تاریخ ادبیّات، 5 (65)، 158-172.
ضرّابی‌زاده، بهناز. (1394) دختر شینا، چاپ چهل‌ودوم. تهران: سورة مهر.
قبادی، حسینعلی و دیگران. (1389) «چندآوایی و منطق گفت‌وگویی در نگاه مولوی به مسألۀ جهد و توکّل با تکیه بر داستان شیر و نخجیران». جستارهای ادبی، (170)، 71-94.
قربان‌زاده، مریم. (1397) شهربانو، چاپ اول. تهران: ستاره‌ها.
کلیگز، مری. (1388) درس‌نامۀ نظریّۀ ادبی. ترجمۀ جلال سخنور، الهه دهنوی و سعید سبزیان. تهران: اختران.
مستور، مصطفی. (1379) مبانی داستان کوتاه. تهران: مرکز.
مکاریک، ایرنا ریما. (1385) دانش‌نامۀ نظریّه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
میرصادقی، جمال؛ میرصادقی، میمنت. (1377) واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی. فرهنگ تفضیلی اصطلاحات ادبیّات داستانی. تهران: کتاب مهناز.
میرصادقی، جمال. (1382) ادبیّات داستانی (قصّه، رمانس، داستان کوتاه، رمان)، چاپ چهارم. تهران: بهمن.
میرعابدینی، حسن. (1386) صد سال داستان‌نویسی ایران، جلد 3 و 4، چاپ چهارم. تهران: چشمه.
نامور مطلق، بهمن. (1387) «باختین، گفت‌وگومندی و چندصدایی مطالعۀ پیشامتنیّت باختینی». پژوهش‌نامۀ علوم انسانی، (57)، 397-414.