تحلیل آثار داستانی رضا براهنی براساس نظریه‌ی جامعه‌شناسی تکوینی لوسین گلدمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه آموزشی زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان استان کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

جامعه‌شناسی ادبیات موضوعی تلفیقی از علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی است. لوسین گلدمن از نظریه‌پردازان این مبحث تحلیلی است. در جامعه‌شناسی تکوینی گلدمن، ارتباط آثار ادبی و وضعیت اجتماعی و موقعیّت اجتماعی نویسنده مدّنظر قرار دارند و اثر ادبی بر مبنای این مفاهیم تحلیل می‌شود. هدف پژوهش حاضر این است که به روش توصیفی ـ تحلیلی با ابزار کتابخانه‌ای، آثار داستانی براهنی را بر مبنای نظریة جامعه‏شناسی تکوینی لوسین گلدمن تحلیل کند. به این دلیل که ادبیات، زبان گویای هر جامعه است و کارآمدترین راه برای آشنایی با افکار و باورهای هر جامعه، غور در ادبیات آن جامعه است؛ پس باید آثار داستانی معاصر را از این زاویه نیز تحلیل کرد. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که براهنی مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هم‌چون بی‏ عدالتی، خفقان سیاسی اجتماعی، ظلم حاکمان، تضاد طبقاتی، نفوذ و تسلط فرهنگی و سیاسی بیگانگان، ایستادگی در برابر جور و ستم  و مواردی دیگر را دست‌مایه خلق آثار خود قرار داده است و این مضامین تحت‌تأثیر مسائل جامعه به داستان‏های براهنی راه یافته‏اند. از سوی دیگر، مسائل اجتماعی موجود در آثار رضا براهنی، همان دغدغه های طبقه‏ ای از جامعه است که براهنی نیز به آن تعلق دارد و این طبقه، همان قشر روشن‌فکر جامعه است. بنابراین مهمترین مؤلفه نظریه جامعه ‏شناختی لوسین گلدمن که همانا تأثیرپذیری اثر ادبی از طبقه اجتماعی مؤلف است، در داستان‏های براهنی نمود یافته، مضامین داستان‏های او همان دغدغه ‏های طبقه اجتماعی نویسنده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of Reza Braheni's Fiction Based on Lucien Goldman's Theory of Developmental Sociology

نویسنده [English]

  • Zahra Iranmanesh
Assistant Professor, Department of Language and Literature, Farhangian University, Kerman Province, Kerman, Iran
چکیده [English]

Introduction:
Throughout history, society and literature have continuously interacted and influenced each other. Art has many sub-branches, and one of these sub-branches is fiction, which includes novels and stories. Novel and story have the ability to keep pace with the two dimensions of literature and society. The authors of fiction literature have also expressed the problems and realities of society in their works, according to their social, geographical, cultural and intellectual structure. Therefore, it can be said that there is a logical link between literature and society.
Methodology:
The method of this research is descriptive-analytical which has used library tools.
Results and Discussion:
Due to the fact that all human beings are dependent on their social environment, as a result, they are influenced by the society they live in and at the same time leave their own traces in it. As an artist, the poet and writer sometimes has a significant impact on the surrounding environment, so that this impact sometimes amounts to a revolution. This condition arises from the intervention of parties who are higher than several people. According to Goldman, these several personalities are transpersonal actors.
Conclusion:
Reza Brahini, a talented writer, like any writer who is influenced by various environmental and social factors in his society, looks at people and society with an open and alert view. As an informed person, he has always paid attention to the issues of his environment and looked at the issues with a critical and enlightened view, and the situation of the social environment and the concerns and issues of the people in the society have become important to him, and he has tried to somehow The format of the plot or the fictional characters should portray these issues.
Brahni is one of the few writers whose female characters in his writings are based on the knowledge of the ruling patriarchal culture. Women in "My Land's Secrets", contrary to the stereotypes of women in Persian literature, are represented in the main characters and have a stronger presence than men in the story. In this novel, with a critical attitude to the history of the revolution, Brahni considers women as the creative and effective forces in the revolution symbolically and in the form of narrative actions. This powerful image of women and their active role and effective activism during the revolution, as well as the power of leadership that was given to them, is rare among social and political novels before the secrets of my land. In fact, Brahni has chosen women to express his thoughts and political ideologies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fiction
  • Sociology of Literature
  • Reza Braheni
  • Lucien Goldman
آزاد ارمکی، تقی؛ سبزی، شهرام. (1390) «بازنمایی جامعه پیش و پس از انقلاب باتکیه ­بر دو رمان رازهای سرزمین من و آزاده خانم و نویسنده‌اش اثر رضا براهنی». فصلنامه علمی-پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، ش 20، بهار. 181-163. 
آبوت، پاملا؛ والاس،کلر. (1381) دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی رویکردهای فمینیستی. لندن: نشر روتلج. ترجمه شده با نام جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم‌عراقی. تهران: نشر نی.
اعزازی، شهلا. (1380) خشونت خانوادگی «زنان کتک خورده». تهران: سالی.
ایگلتون، تری. (1358) مارکسیسم نقد ادبی. ترجمة محمدامین لاهیجی. تهران: کار.
براهنی، رضا. (1381) آزاده خانم و نویسنده‏اش. تهران: کاروان.
براهنی، رضا. (بی‏تا) روزگار دوزخی آقای ایاز. بی‏جا. بی‏نا.
براهنی، رضا. (1367) رازهای سرزمین من. تهران: مغان.
براهنی، رضا. (1388)  بعد از عروسی چه گذشت. تهران: نگاه.
براهنی، رضا. (1361)  قصه‌نویسی. تهران: کاروان.
براهنی، رضا. (1362) چاه به چاه. تهران: نو.
براهنی، رضا. (1382)  آواز کشتگان. تهران: دادار.
پاسکادی، یون. (1381) «ساخت‌گرایی تکوینی و لوسین گلدمن». چاپ شده در جامعه، فرهنگ،  ادبیات لوسین گلدمن. ترجمة محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
پوینده، محمدجعفر. (1377) درآمدی بر جامعه‏شناسی ادبیات. تهران: نقش جهان.
ترابی، علی‌اکبر. (1383) جامعه‏شناسی ادبیات فارسی. تبریز: فروزش.
رادفر، ابوالقاسم. (1366) فرهنگ‌وارة داستان و نمایش. تهران: اطلاعات.
زرافا، میشل. (1386) جامعه‌شناسی ادبیات داستانی (رمان و واقعیات اجتماعی). ترجمۀ نسرین پروینی. تهران: سخن.
زرافا، میشل. (1386) جامعه‏شناسی ادبیات. ترجمة نسرین پروینی. تهران: سخن.
سلیم، غلامرضا. (1377) جامعه‏شناسی ادبیات. تهران: توس. 
صدقی، محمدرضا؛ قادری، حاتم. (1391) «کنش طبقاتی و تأثیر آن بر ادبیات داستانی ایران مطالعه موردی رضا براهنی». دو فصلنامة پژوهش سیاست نظری، پاییز و زمستان، ش 12، 140-121
ضیف، شوقی. (1376) پژوهش ادبی: سرشت، شیوه‏ها، متن‏ها، منابع. ترجمه عبدالله شریفی‌خجسته، تهران: علمی و فرهنگی.
عسگری حسنکلو، عسگر. (1386) نقد اجتماعی رمان فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده. تهران: پژوهش فرزان روز.
فراروتی، فرانکو. (1377) «لوکاچ، گلدمن و جامعه‌شناسی رمان». مجموعه مقالات درآمدی بر جامعه‎شناسی ادبیات. گزیده و ترجمة محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
فرشیدورد، خسرو. (1373) درباره ادبیات و نقد ادبی، چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
کهنمویی‌پور، ژاله. (1389) نقد جامعه ‏شناسی و لوسیین گولدمن (از نقد جامعه ‏شناختی تا زیبایی‏ شناسی دریافت). تهران: علمی و فرهنگی.
کوئن، بروس. (1386) مبانی جامعه ‏شناسی، چاپ هجدهم. ترجمه غلام عباس توسلی و رضا فاضل. تهران: سمت.
گلدمن، لوسین. (1382) نقد تکوینی. ترجمۀ محمد غیاثی. تهران: نگاه.
گلدمن، لوسین. (1381) جامعه، فرهنگ، ادبیات.ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
گلدمن، لوسین. (1390) جامعه‎شناسی ادبیات (دفاع از جامعه‏شناسی رمان). ترجمة محمدجعفر پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
لنار، ژاک. (1390) جامعه‎شناسی ادبیات و شاخه‏های گوناگون آن، درآمدى بر جامعه ‏شناسى ادبیات: مجموعه مقالات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
لوکاچ، جورج. (1381) جامعه‏شناسی رمان. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
مدرسی، یحیی. (1368) درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
میرصادقی، جمال. (1376)  ادبیات داستانی. تهران: علمی.
منصوری، جواد. (1376) جنگ فرهنگی علیه انقلاب اسلامی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، مؤسسه چاپ و انتشارات.
والت، ماری. (1382) چندگانگی قرائت رمان سازمان تغییر اجتماعی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ولک، رنه؛ وارن، آوستن. (1373) نظریه ادبیات. ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر. تهران: علمی و فرهنگی.