ضرورت توسعه مفهوم «پیرنگ داستان» در متون آموزش داستان‌نویسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، مطالعات ادبی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب اسلامی و انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران، ایران

چکیده

آشنایی دانشجویان با عناصر و سازه‌های داستانی به‌عنوان بخش مهمی از برنامه‌‌های آموزشی رشته زبان و ادبیات فارسی ایجاب می‌کند که کتب و منابع آموزشی در این زمینه با اتکاء به مطالعات میان رشته‌ای، مفاهیمی صحیح و جامع و به‌روز در توصیف و طبقه‌بندی این عناصر عرضه کنند. این مقاله بر اساس یک مطالعه موردی، یعنی بررسی مفهوم «پیرنگ»۱ در کتاب‌های رایج ادبیات داستانی دانشگاهی نشان می‌دهد که رویکرد منابع موجود در تعریف پیرنگ عمدتاً متکی بر نظریه ارسطوست. این مقاله ضمن بررسی ابهامات و نقص‌های موجود در این تعاریف، پیشنهاد می‌کند برای تقویت و به‌روزرسانی مفهوم پیرنگ از مطالعات روایت‌شناسان در این حوزه باید بهره‌مند شد. مباحثی از حوزه روایت‌شناسی که می‌توانند در توسعه مفهوم پیرنگ داستانی و تعمیق آموزش آن مؤثر باشند و بخش دوم این مقاله سعی در معرفی آنها دارد عبارت‌اند از:

ساختار اساسی داستان؛
واحدهای پایه در روایت؛
شخصیت و پیرنگ؛
رابطه علت و معلولی بین رخدادها؛
دستور زبان روایت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The need to develop the concept of "story plot" in fiction teaching texts

نویسنده [English]

  • Hoseen Hajari
Ph.D in Persian Language and Literature, The organization for Researching and Composing University Textbooks in the Islamic Sciences and the Humanities (SAMT),Institute for Research and Development in the Humanities, Tehran.
چکیده [English]

Familiarity of students with fictional elements, as an important part of educational programs in the field of Persian literature, requires that books and educational resources in this field, relying on interdisciplinary studies, provide accurate and comprehensive concepts and updates in the description and classification of these elements.Based on a case study, the study of the cocept of "plot" in the common sources of academic fiction literature , this article shows that the approach of these sources in defining plot is mainly based on Aristotle`s theory. While examining the ambiguities and shortcomings of these definitions . This article suggests that the studies of narratologists in this field should be used to strengthen and update the concept of plot. Topics in the field of narratology that can be effective indeveloping the concept of plot and deepening its education, and this article introduces them are :
The basic structure of the story

Basic units in narration.
Character and plot
Causal relationship between events

Narrator grammar

کلیدواژه‌ها [English]

  • plot
  • fiction
  • narratology
ارسطو. (1343) فن شعر، چاپ دوم. ترجمه عبدالحسین زرین کوب. تهران: بنگاه نشر چشمه و نشر کتاب.
اسکولز، رابرت. (1383) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، چاپ دوم. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: نشر مرکز.
پرینس، جرالد. (1391) روایت‌شناسی: شکل و کارکرد روایت، چاپ اول. ترجمه محمد شهبا.  تهران: انتشارات مینوی خرد.
تودوروف، تزوتان. (1382) بوطیقای ساختارگرا،  چاپ دوم. ترجمه محمد نبوی.  تهران: انتشارات آگاه.
تولان، مایکل. (1386) روایت‌شناسی: درآمدی زبان شناختی انتقادی، چاپ اول.   ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سازمان (سمت).
داد، سیما. (1371) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ اول. تهران: انتشارات مروارید.
دیبل، الیزابت. (1395) پیرنگ، چاپ دوم. ترجمه مسعود جعفری. تهران: نشر مرکز.
ریما مکاریک، ایرنا. (1384) دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، چاپ اول. ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی. تهران: انتشارات آگاه.
ریمون کنان، شلومیت. (1387) روایت داستانی: بوطیقای معاصر، چاپ اول.  ترجمه ابوالفضل حری. تهران: انتشارات نیلوفر.
سلیمانی، محسن. (1368) تأملی دیگر در باب داستان، چاپ چهارم. تهران: انتشارات حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
کالر، جاناتان. (1382) نظریۀ ادبی، چاپ اول. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: نشر مرکز.
مورگان فورستر، ادوارد. (1369) جنبه‌های رمان، چاپ چهارم. ترجمه ابراهیم یونسی. تهران: انتشارات نگاه.
میرصادقی، جمال. (1377) واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی، چاپ اول. تهران: کتاب مهناز.
یونسی، ابراهیم. (1397) هنر داستان‌نویسی، چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات نگاه.