تحلیل سرعت روایت رمان طریق بسمل شدن دولت‌آبادی بر پایه روایت‌شناسی ژرار ژنت

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی‌، گرایش ادبیات پایداری، دانشکدۀ علوم انسانی‌، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 دانش‌یار گروه زبان و ادبیات فارسی‌، گرایش ادبیات پایداری، دانشکدۀ علوم انسانی‌، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

چکیده

سرعت روایت، عنصر سازه‌ای و مهم در شکل‌گیری داستان و رمان است که از جنبه­ های مهم و اصلی در روایت رمان به‌شمار می‌آید، ژرار ژنت (۱۹۳۰-۲۰۱۸) نظریه‌پرداز و نشانه‌شناس فرانسوی، اختصاص یک تکه کوتاه از متن به مدت زمان درازی از داستان را سرعت مثبت و برعکس آن را سرعت منفی می‌نامید. موضوع رمان طریق بسمل شدن اثر محمود دولت­آبادی در زمینۀ جنگ ایران و عراق است که با سبک و سیاقی پیچیده و با بهره­ گیری از عناصر اسطوره­ای، بینامتنیت ­های گوناگون تاریخی، روابط تاریخی میان اعراب و ایرانیان و... به رشته تحریر در آمده است. جستار حاضر خوانشی است که با روش اسنادی – توصیفی، سرعت روایت در این رمان را بر پایه نظریة ژنت تبیین می‌کند تا به این پرسش پاسخ دهد که کدامیک از عناصر‌ سرعت ‌روایت با توجه به نظریة ژنت در این اثر تبلور یافته است؟ نتیجة به‌دست آمده نشان می‌دهد، توازنی در عوامل کاهش سرعت و افزایش سرعت در رمان وجود ندارد، بلکه کفه سنگین کاهش سرعت متن، بر اثر بینامتنیت‌های تاریخی و غیره، به‌طور دائم خواننده را درگیر گره­ گشایی و چالش‌های ذهنی می‌کند تا با تعمق بیشتر و با مراجعه به  تاریخ و  دیگر آثار به درک معنای واقعی رمان برسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Speed of the Novel's Narration in Tarigh Besmel Shodan by Dovlatabadi's based on Gérard Genet's Narratology

نویسندگان [English]

  • Nafiseh Zarei Habib-Abadi 1
  • Shahla Khalil Allahi 2
1 Master's degree in Persian language and literature, majoring in sustainable literature, Faculty of Humanities, Shahid University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Narrative speed is a structural and important element in the formation of stories and novels, which is considered as one of the important and main aspects in the narrative of novels. Gerard Genet (1930-2018), a French theorist and semiotician, dedicates a short piece of text to a long period of time. The story is called positive speed and its opposite is called negative speed. The subject of the novel is the development of Mahmoud Dovlatabadi's work in the context of the Iran-Iraq war, which is presented in a complex style and context, using mythological elements, various historical intertextualities, historical relations between Arabs and Iranians, etc. It has become a field of writing. The present essay is a reading that explains the speed of the narrative in this novel based on Gennet's theory with a documentary-description method to answer the question that which of the elements of the speed of the narrative has crystallized in this work according to Gennet's theory? The obtained result shows that there is no balance in the factors of slowing down and speeding up in the novel, but the heavy burden of slowing down the text, due to historical intertextuality, etc., constantly engages the reader in unraveling knots and mental conflicts, so that with more meditation and to understand the real meaning of the novel by referring to history and other works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Speed of Narration
  • Tarigh Besmel Shodan
  • Dovlatabadi
  • Genet
احمدی، بابک. (۱۳۸۴) ساختار تأویل متن، چاپ هفتم. تهران: نشرمرکز.
اشتیمس، توماس. (۱۳۸۹) درآمدی بر نظریة ادبی جدید و ادبیات کلاسیک. مترجمان: حسین صبوری، صمد علیون خواجه دیزج. تبریز: دانشگاه تبریز.
تولان، مایکل جی. (۱۳۸۳) درآمدی نقادانة زبان‌شناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حری. تهران: انتشارات فارابی.
حری، ابوالفضل. (۱۳۸۸) «مؤلّفة‌های زمان و مکان روایی در قصص قرآنی». نشریة ادب پژوهی، شماره ۷و ۸، صص۱۲۵-۱۴۱.
حری، ابوالفضل. (۱۳۸۷) «درآمدی بر رویکرد روایت‌شناختی به داستان روایی با نگاهی به رمان آینه‌های دردار هوشنگ گلشیری». نشریة پژوهش های زبان‌های خارجی، سال۵۱، شماره ۲۰۸، صص ۵۵-۸۱.
حسن­لی، کاووس؛ ناهید دهقانی. (۱۳۸۹) «بررسی سرعت روایت در رمان جای خالی سلوچ»، فصلنامة زبان و ادبیات پارسی، دورة چهاردهم، صص37-63.
دولت­آبادی، محمود. (۱۳۹۷) طریق بسمل شدن. تهران: چشمه.
کنان، ریمون شلومیت. (۱۳۸۷) روایت داستانی، بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حری. تهران: انتشارات نیلوفر.
ژنت، ژرار. (۱۴۰۰) گفتمان حکایت جستاری در تبیین روش، ترجمة آذین حسین‌زاده، کتایون شهپرراد. تهران: انتشارات نیلوفر.
شکری، یدالله. (۱۳۹۵)«ساختار روایت در داستان شیخ صنعان بر اساس نظریة ژرار ژنت». مطالعات زبانی ـ بلاغی، سال 7، شماره 13، صص 114، 138.
صدیقی‌لیقوان، جواد؛ علوی‌مقدم، مهیار. (۱۳۹۶) «بررسی روایت­شناسی طبقات الصوفیه بر اساس نظریة زمان در روایت ژرار ژنت». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی اصفهان، دورة جدید، شمارة 2، صص 85-98.
علیزاده، ناصر؛ مهدی­زاد فرید، مهناز. (۱۳۹۶) «بررسی عنصر زمان در داستان ورقه و گلشاه از دیدگاه ژرار ژنت»، دو فصلنامة زبان و ادبیات فارسی، سال 25، شمارة 82، صص 260- 27.
قاسمی‌پور، قدرت. (۱۳۸۷) «زمان در روایت»، فصلنامة نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس، سال اول، شمارة دوم، صص:123-143.
مرتاض، عبدالملک. (۱۹۹۸م) فی نظریة الروایه، فی البحث التقنیات السرد. الکویت: عالم المعرفه.
مدرسی فاطمه. (۱۳۹۰) فرهنگ توصیفی نقد و نظریة‌های ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
وحدانی‌فر، امید؛ صرفی، محمدرضا؛ بصیری،محمدصادق. (۱۳۹۵) «بررسی سرعت روایت در حکایت‌های گلستان سعدی بر اساس نظریة ژنت»، نشریة فنون ادبی، سال هشتم، شمارة 4، صص33-50.