بررسی شخصیّت مرگان در رمان جای خالی سلوچ براساس الگوی هروشفسکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و زبان‌ها، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

یکی از الگوهای کارآمد در زمینۀ تحلیل شخصیّت­های داستانی، الگویی است که بنجامین هروشفسکی ارائه می­ دهد. هروشفسکی، یکی از نظریّه­پردازانی بود که بر شبکۀ روابط انسانی تأکید داشت و معتقد بود الگوهای متن، شبکۀ پیچیدهای از سلسله‌مراتب را ایجاد می­کنند. او از برساختی که شخصیّت نام دارد، ساختاری را ارائه می­دهد که سلسله‌مراتبی شبیه درخت دارد که در آن با پیوند دو یا چند جزء در بطن یک مقولۀ وحدت­ بخش، می­ توان به مشخّصه­ های معنایی شخصیّت­ها دست یافت. این جستار به روش تحلیلی- توصیفی نگاشته شده­ است و بر آن است تا شخصیّت «مِرگان» را در رمانِ جای خالی سلوچ اثر محمود دولت­آبادی براساس الگوی هروشفسکی بررسی­کرده، به این پرسش‌ها پاسخ دهد که شخصیّت مِرگان در رمان جای خالی سلوچ چه ویژگی­ هایی دارد؟ و این ویژگی­ها برمبنای چه اصلی از الگوی شخصیّتی هروشفسکی و در کدام قرینه ­های متنی بازنمایی شده ­اند؟ با توجّه به بررسی­هایی که در تحلیل شخصیّت مرگان براساس الگوی هروشفسکی به عمل آمد، روشن شد مؤلّفه ­هایی همچون تضاد، تکرار، تشابه، قیاس، معادل ­سازی و استلزام منطقی اصولی هستند که در تعمیم ­بخشی رفتارِ شخصیّت مرگان و کشف ویژگی­های شخصیّتی او تأثیرگذارند. در میان این اصول؛ اصل تشابه و اصل استلزام منطقی، بیش از همه، تعیین­ کنندۀ خصلت­های شخصیّتی مرگان و ویژگی سماجت، سرسختی، سرخوردگی و استیصال، بارزترین مشخّصه رفتاری اوست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Mergan's Character in the Novel "The Vacancy of Salouch" Based on Hrushevsky 's Model

نویسندگان [English]

  • Fateme Soltani 1
  • Ahmad Ganipor Malekshah 2
1 : Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Arak, Arak, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

One of the effective models in the analysis of fictional characters is the model provided by Benjamin Hrushevsky. Hrushevsky was one of the theorists who emphasized the network of human relations and believed that text patterns create a complex network of hierarchies. From the structure called the character, he presents a tree-like hierarchical structure in which the semantic characteristics of the characters can be achieved by combining two or more details within a unifying category. This paper seeks to analyze the character of "Mergan" in the novel " The Vacancy of Salouch" by Mahmoud Dovlatabadi based on this model in an analytical-descriptive way, to answer the questions that the character of Mergan in the novel " The Vacancy of Salouch" What are the characteristics of "salouch" and what are the features of these characters based on Hrushevsky 's personality pattern and in which textual contexts are they represented? According to the studies performed in Mergan's character analysis based on the Hrushevsky model; components such as; paradox, repetition, similarity, analogy, equation, and logical implication are principles that influence in the generalization of Mergan's personality behavior and the discovery of his personality traits. Among these principles; the principle of similarity and logical implication are more than any other, they determine Mergan's personality traits and the characteristics of stubbornness, frustration and despair are his most obvious semantic characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Character
  • Hrushevsky
  • Mergan
  • The Vacancy of Salouch
احمدی، بابک. (1370) ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
اخوت، احمد. (1371) دستور زبان داستان. اصفهان: چاپخانه اصفهان.
بارت، رولان. (1394) اس/ضد، ترجمۀ سپیده شکری‌پور. تهران: افراز.
پاینده، حسین. (1397) نظریّه و نقد ادبی، چاپ اوّل. تهران: انتشارات سمت.
پورقریب، بهزاد. (1397) «نقد فمنیستی بوم­گرای رمان جای خالی سلوچ». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 8. شمارۀ 2، ص 24-17.
تولان، مایکل. (1386) روایت‌شناسی، درآمدی زبانشناختی- انتقادی، ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ (سمت).
چهلتن، امیرحسن؛ فریاد، فریدون. (1380) محمود ما نیز مردمی هستیم. تهران: نشر چشمه و فرهنگ معاصر.
دولت ­آبادی، محمود. (1390). جای خالی سلوچ، چاپ هفدهم. تهران: چشمه.
رحمانی، کیومرث؛ کمار، سوبهاش. (1396) «خشونت علیه زنان در رمان جای خالی سلوچ و رمان گودان». پژوهش ادبیّات معاصر جهان. دوره 22 . شماره 1، صص 181-157.
ریمون‌کنان، شلومیث. (1387) روایت داستانی، بوطیقای معاصر، ترجمة ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
زرافا، میشل. (1368). ادبیّات داستانی، رمان و واقعیّت اجتماعی، ترجمه نسرین پروینی. تهران: فروغی.
ساسانی، بهناز؛ علوی مقدّم، مهیار. (1389)، «نقد و بررسی عناصر داستان جای خالی سلوچ محمود دولت‌آبادی، شخصیّت ­پردازی، روایت و زاویه دید». پنجمین همایش پژوهش­های ادب، صص 2390-2407.
سی، آرتور، کلارک و همکاران. (1378) هزار توی داستان، ترجمه نسرین مهاجرانی. تهران: چشمه.
محمّدی فشارکی، محسن؛ خدادادی، فضل‌الله. (1397) فرهنگ توصیفی اصطلاحات روایت‌شناسی. تهران: سوره مهر.
نصر اصفهانی، محمّدرضا؛  شمعی، میلاد. (1386). «تحلیل عنصر شخصیّت در رمان جای خالی سلوچ اثر محمود دولت ­آبادی» مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، صص 153-176.
وردی‌پسندی، زیبا. (1396). «بررسی شخصیّت در رمان جای خالی سلوچ». ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم. شماره 23، صص127-140.