بررسی جامعه شناختی رمان اسرار گنج درّۀ جنی از ابراهیم گلستان بر اساس آرای لوسین گلدمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

4 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین مواردی که در نقد جامعه ­شناختی رمان به آن توجّه می‌شود، ارتباط میان اثر با پایگاه طبقاتی نویسنده است که متأثّر از دیدگاه­های طبقاتی جامعه­ شناسانه است. در نقد جامعه‌شناختی رمان، پیش از هر چیز باید ساختار معناداری از ارتباط میان اثر و جامعه ترسیم کرد. ساختار معنادار از نظر گلدمن، ارتباط میان ساختار درونی اثر با انعکاس جهان‌بینی مستتر در آن است. در نمونه‌های عملی نقد جامعه­ شناختی لوکاچ، گلدمن و سایر پیروان آن­ها، توجّه به پایگاه طبقاتی نویسنده و ارتباط آن با ساختار و شخصیّت­‌پردازی اثر، بخشی اساسی در تحلیل جامعه­ شناسانه متن به‌شمار می‌رود. برهمین اساس این پژوهش به بررسی جامعه‌شناختی رمان اسرار گنج ابراهیم گلستان از دیدگاه بازتاب طبقات جامعۀ ایرانی، براساس آرای لوسین گلدمن پرداخته ­است. بر­اساس یافته­ های این پژوهش ابراهیم گلستان در رمان اسرار گنج درّة جنی  به نقد توسعۀ ظاهری رژیم شاه و مدرنیزاسیون آن پرداخته، نقش طبقات اجتماعی را در برابر این مقتضیّات به‌صورت نمادین بازنمایی کرده است و فرصت‌طلبی­ های طبقه ثروتمند و متوسّط و انفعال طبقة فقیر را سرزنش کرده­ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of the Novel of Secrets of the Genie Valley by Ebrahim Golestan based on the Opinions of Lucien Goldman

نویسندگان [English]

  • Farnoosh Khormaei 1
  • Fereydoun Tahmasebi 2
  • Nabiyollah Ider 3
  • Farzaneh Sorkhi 4
1 . Ph.D. student Department of Persian Literature, Shoushtar Branch, Azad Islamic University, Shoushtar, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Persian Literature, Shoushtar Branch, Azad Islamic University, Shoushtar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Shoushtar Branch, Azad Islamic University, Shoushtar, Iran
4 Assistant Professor, Department of Persian Literature, Shoushtar Branch, Azad Islamic University, Shoushtar, Iran
چکیده [English]

One of the most important things that is noticed in the sociological criticism of the novel is the connection between the work and the author's class, which is influenced by sociological class views. In the sociological criticism of the novel, first of all, a meaningful structure of the relationship between the work and society should be drawn. According to Goldman, the meaningful structure is the relationship between the inner structure of the work and the reflection of the worldview hidden in it. In the practical examples of sociological criticism of Lukács, Goldman and their other followers, pay attention to the author's class and its relationship with the structure and characterization of the work is considered an essential part in the sociological analysis of the text. On the basis of this research, the sociological analysis of the novel "Secrets of the Genie Valley" by Ebrahim Golestan from the point of view of reflecting the classes of the Iranian society, based on Lucien Goldman's opinions. Based on the findings of this study, Ebrahim Golestan criticized the apparent development of the Shah's regime and its modernization in the novel " Secrets of the Genie Valley ", symbolically representing the role of social classes against these requirements and the opportunism of the rich and middle class and the passivity of the class. He blamed the poor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociological Criticism
  • Social Classes
  • “Secrets of the Genie Valley”
  • Lucien Goldman
  • Ebrahim Golestan

مراجع

آدورنو، تئودور؛ ایوتادیه، ژ و دیگران. (۱۳۷۷) درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیّات، ترجمه: محمّدجعفر پوینده، چاپ اوّل. تهران: نقش جهان.
آدورنو، تئودور؛ پاسکادی، یون و دیگران. (۱۳۷۹) جامعه، فرهنگ، ادبیّات، ترجمه: محمّدجعفر پوینده، چاپ دوّم. تهران: چشمه.
احمدی، اصغر. (۱۳۹۱) ادبیّات ستیزنده؛ تبیین جامعه‌شناختی تولید و محتوای گفتمان ادبیّات داستانی سیاسی در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی، چاپ اوّل. تهران: آگه.
بشر­دوست، مجتبی. (1390)  موج و مرجان: رویکردهای نقد ادبی در جهان جدید و سرگذشت نقد ادبی در ایران، چاپ اوّل. تهران: سروش.
ترابی، علی‌اکبر. (۱۳۷۹) جامعه‌شناسی هنر و ادبیّات، چاپ اوّل. تبریز: فروغ آزادی.
تسلیمی، علی. (۱۳۸۸) گزاره‌هایی در ادبیّات معاصر ایران، داستان، چاپ اوّل. تهران: کتاب آمه.
دستغیب، عبدالعلی. (۱۳۹۳) کالبدشکافی رمان فارسی، چاپ دوّم. تهران: سوره مهر.
سلدن، رامّان؛ ویدوسون، پیتر. (۱۳۸۴) راهنمای نظریّه ادبی معاصر، ترجمه: عبّاس مخبر، چاپ اوّل. تهران: طرح نو.
عبداللهیان، حمید. (۱۳۷۹) کارنامه نثر معاصر، چاپ اوّل. تهران: پایا.
قانون‌پرور، محمّدرضا. (۱۳۹۰) منادیان قیامت، نقش اجتماعی - سیاسی ادبیّات در ایران معاصر، ترجمه: مریم طرزی، چاپ اوّل. تهران: آگه.
قنادان، منصور و دیگران. (۱۳۷۵) جامعه‌شناسی مفاهیم کلیدی، چاپ اوّل. تهران: آوای نور.
طهماسبی، فرهاد. (۱۳۹۴) جامعه‌شناسی شخصیّت در رمان فارسی، تحلیل جامعه‌شناسی شخصیّت در بیست رمان برگزیدۀ فارسی از ۱۳۰۰ تا ۱۳۸۰ هجری شمسی‌، چاپ اوّل. تهران: اندیشمندان کسرا.
عسگری حسنکلو، عسگر. (۱۳۹۶) زمانه و آدم هایش؛ نقد داستان‌های ابراهیم گلستان، چاپ اوّل. تهران: اختران.
گلدمن، لوسین. (۱۳۷۱) جامعه‌شناسی ادبیّات، ترجمه: محمّدجعفر پوینده، چاپ اوّل. تهران: هوش و ابتکار.
گلدمن، لوسین.  (۱۳۷۶) جامعه، فرهنگ، ادبیّات، ترجمه: محمّدجعفر پوینده، چاپ اوّل. تهران: چشمه.
گلدمن، لوسین. (۱۳۶۹) نقد تکوینی، ترجمه: محمّدتقی غیاثی، چاپ اوّل. تهران: بزرگمهر.
گلدمن، لوسین. (۱۳۷۷) درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیّات، ترجمه: محمّدجعفر پوینده، چاپ اوّل. تهران: نقش جهان.
 گلستان، ابراهیم. (۱۳۸۷) اسرار گنج درة جنی، چاپ سوم. تهران: بازتاب نگار.
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۹۳) دانش‌نامه نظریّه‌های ادبی معاصر، ترجمه: مهران مهاجر و محمّد نبوی، چاپ پنجم. تهران: آگه.
میرصادقی، جمال؛ میرصادقی، میمنت. (۱۳۹۰) واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی، چاپ سوم. تهران: کتاب مهناز.
میرصادقی، میمنت. (۱۳۷۹) رمان‌های فارسی، چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
میرصادقی، میمنت (۱۳۸۲) داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران، چاپ اوّل. تهران: اشاره.
میرصادقی، میمنت (۱۳۹۰) عناصر داستان، چاپ هفتم. تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن. (۱۳۸۷) صدسال داستان نویسی، چاپ پنجم. تهران: چشمه.
پوشنه،آتنا؛ بابک معین، مرتضی. (۱۳۹۲) «تحلیل گفتمان انتقادی در اثری از ابراهیم گلستان با استفاده از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی گفتمان‌مدار با توجّه به بازنمایی کارگزاران اجتماعی» مجله جستارهای زبانی، تابستان، شماره ۱۴، صص ۱ تا ۲۹.
طهماسبی، فرهاد. (۱۳۹۰) «جامعه‌شناسی شخصیّت در رمان بوف کور صادق هدایت»، فصلنامه تخصّصی زبان و ادبیّات فارسی، زمستان، شماره ۱۰، صص ۹ تا ۳۸.
طهماسبی، فرهاد.  (۱۳۹۷) «جامعه‌شناسی شخصیّت در رمان ملکوت نوشتۀ بهرام صادقی»، ششمین همایش متن پژوهی ادبی، آذرماه. صص ۱ تا ۲۳.
عسگری حسنکلو، عسگر. (۱۳۸۰) نقد و بررسی آثار داستانی ابراهیم گلستان. استاد راهنما: حسینعلی قبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار