بررسی ساختار رمان تاریخی- عاشقانه شمس و طغرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل

چکیده

محمدباقر خسروی (ف: 1338 هـ.ش) ازجمله نویسندگان برجسته حوزه داستان‌های تاریخی است. رمان شمس و طغرا، مهم‌ترین اثر وی  است که وقایع آن مربوط به دوران حکومت مغولان است. نویسنده در این کتاب به مسألة عشق و قوانین سخت مغولان در امر ازدواج اشاره کرده است. در این اثر داستانی عشق جریانی کاملاً معقول و منطقی دارد همراه با استواری و وفاداری، با همه خواسته‌ها و تمنّاهای یک عاشق که سرانجام به ازدواج می‌انجامد و تضادها و دوگانگی‌ها به وسیله کیمیای عشق به یگانگی و وحدت تبدیل می‌شود. با توجه به اهمیّت رمان‌های تاریخی در این نوشتار ساختار داستان تاریخی ـ عاشقانه شمس و طغرا به شیوه توصیفی تحلیلی بحث و بررسی شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پرورش شخصیت‌ها، روابط علّت و معلولی قوی میان حوادث، فضاسازی، صحنه‌پردازی، گفت‌وگوهای متنوّع و متناسب با وضعیت موجود، انواع کشمکش‌ها و بهره‌گیری از اغلب عناصر داستانی، شمس و طغرا را مجموعه‌ای بسیار منسجم و کارآمد در زمینة داستان‌پردازی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Structure of the Historical-Romantic Novel of Shams and Toghra

نویسندگان [English]

  • Ahmad Sancholi 1
  • Somayeh Shahgoli 2
1 َAssociate professor Department of Persian Language and Literature, Zabol University
2 M. A. of Persian Language and Literature, Zabol University
چکیده [English]

Mohammad Bagher Khosrawi (1338 AH) is one of the most prominent writers in the field of historical stories. Shams and Toghra's novel is his most important work, the events of which are related to the period of the Mongol rule. The author addresses the issue of love and the strict Moghal laws on marriage. In this work, the story of love is a completely reasonable and logical flow, with solidity and loyalty, with all the wishes and desires of a lover that eventually leads to marriage, and contradictions and dichotomies are transformed into a alchemy of love for unity. Considering the importance of the historical novels in this article, the structure of the historical romantic story of Shams and Toghra has been discussed in a descriptive-analytical way. The results of the research show that the development of characters, strong cause and effect relationships between events, environment, scene, diverse conversations and the current situation, the types of conflicts and the use of most of the elements of the story have made Shams and Toghra as a very coherent set of work in narrating the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad BagherKhosravi
  • Shams and Toghra
  • Historical Novel
  • Story Structure
بیدگلو، رضا (1380)، باستان‌گرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران: نشر مرکز.
بیشاب، لئونارد (1374)، درس‌هایی دربارة داستان‌نویسی، ترجمه کاوه دهگان، چاپ چهارم،تهران: زلال.
حداد، حسین (1387)، بررسی عناصر داستان ایرانی، چاپ اول، تهران: سورة مهر.
خسروی، میرزا محمدباقر (1374)، شمس و طغرا، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دشتی، محمد (1377)، «بررسی نخستین رمان‌های تاریخی فارسی»، فصلنامه کیهان فرهنگی، (148)، آذر و دی، صص 44-64.
ذوالفقاری، حسن (1374)، منظومه‌های عاشقانه ادب فارسی، تهران: نیما.
سرامی، قدمعلی (1383)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.
شاه‌محمدی، مریم (1383)، نهضت ترجمه و تأثیر آن بر حوزة داستان‌نویسی معاصر در بررسی تطبیقی شمس و طغرا با سه تفنگدار و تهران مخوف با بینوایان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه تربیت ‌معلم تهران.
غلام، محمّد (1381)، رمان تاریخی، تهران: چشمه.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1384)، هشت مقاله در تاریخ و ادب معاصر، تهران: نشر مرکز.
کامشاد، حسن (1384)، پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران: نشر نی.
کنی، ویلیام پاتریک (1380)، چگونه ادبیات داستانی را تحلیل کنیم، ترجمه مهرداد ترابی و محمد حنیف، تهران: زیبا.
محمدی، محمد (1393)، جایگاه زن در رمان شمس و طغرا از محمدباقر خسروی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
مرتضوی، منوچهر (1372)، فردوسی و شاهنامه. تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی.
مکاریک، ایرنا ریما، (1384)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر، چاپ دوم. تهران: آگه.
میرصادقی، جمال (1392)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
میرعابدینی، حسن، (1387)، سیر تحوّل ادبیات ‌داستانی و نمایشی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب‌فارسی.
نفیسی، آذر (1381)، خاطرات سیاسی، ادبی، جوانی، به کوشش علیرضا اعتصام، تهران: نشر مرکز.
نوبل، ویلیام (1385)، راهنمای نگارش گفت‌وگو، ترجمه عباس اکبری، چاپ دوم، تهران: سروش.
نورا، محبوبه (1389)، «بررسی موردی دو رمان تاریخی امیر ارسلان نامدار و شمس و طغرا»، نخستین همایش ملی ادبیات‌ فارسی و پژوهش‌های میان رشته‌ای دانشگاه فردوسی مشهد.
نیکیتین، ب (1385)، «رمان تاریخی در ادبیات‌فارسی کنونی»، ترجمة احمد سمیعی، نامة فرهنگستان، (30)، تابستان، صص 168-204.
ولی‌نیا، بهارک؛ محمدی، ابراهیم (1392)، «نوع‌شناسی تطبیقی رمان تاریخی فارسی و عربی از سروالتر انگلیسی و جرجی زیدان تا محمدباقر خسروی»، فصلنامه کاوش‌نامه ادبیات‌تطبیقی دانشگاه کرمانشاه، سال سوم، (11)، پاییز، صص 135-160.
یاوری، حورا، (1382)، ادبیات داستانی در ایران زمین، ترجمه پیمان متین، تهران: امیرکبیر.