مؤلفه‌های ادبیات مدرن در داستان «عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سازمان سمت)، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، تهران، ایران

چکیده

یکی از حوزه‌های مهم مطالعاتی در ادبیّات جنگ ایران، بررسی شکل‌گیری مؤلّفه‌های مدرن در آن است و تاکنون پژوهش‎های زیادی در این باب صورت نگرفته است. در نوشتار پیش رو سعی شده است تا با شناسایی و تمرکز بر مؤلّفه‌های مدرن، رمان عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک که یکی از آثار مدرنیستی و برجستۀ رمان جنگ است، بازخوانی شود. در آغاز، بحث «درآمدی بر ادبیّات داستانی مدرن» مطرح خواهد شد؛ سپس تحلیل داستان مورد نظر برمبنای مؤلّفه‌های مدرن صورت می‌پذیرد؛ و در پایان، پس از بیان یافته‌ها، به پرسش اصلی پژوهش پاسخ داده می­شود: مؤلّفه‌های تازه و بدیع این داستان، سبب شده است با داستانی مدرنیستی روبه‎رو باشیم که از لحاظ محتوا و صورت و ساختار، با عمدۀ آثار داستانی ژانر جنگ تفاوت داشته باشد و دنیایی نوین را از بُعد ساخت و صناعت دربرابر دیدگان ما بنهد. عمدۀ مؤلّفه‎های مدرنیستی این رمان بدیع را بدین­گونه می‎توان برشمرد: فرم‎زدایی از صورت‎های معهود رمان جنگ، آشنایی‌زدایی در حوزۀ پردازش شخصیت‎ها، پیرنگ تازه و ذهنی، واردکردن ساحت ناخودآگاهی در متن و برجسته‎سازی دلالت‎های آن، تمرکز بر استعارات دلالت­ گر، خلق فضای شعرگونه، بازی‌های زبانی، چندروایتی­ شدن اثر، غیر خطی ­بودن عنصر زمان و مکان، ایجاز در متن، پیرنگ‌‌های استعاری، فرد‌گرایی، سمبل­ سازی و نمادپردازی و تلاش برای خلق دلالت‌های ثانویِ تخیّل و توهّم.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Significances of Modern Literature in the “Scorpion on the Stairs of Andimeshk Railway”

نویسندگان [English]

  • Foad Molowdi 1
  • Narjes Arjmand 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, The Organization for Researching and Composing University Textbooks in the Humanities (SAMT), Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Roodehen Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the fields of war literature is the study of the formation of its modern components. There are not enough studies in this field. Attempts have been made in this paper to identify and concentrate on the modern components in order to reread the “Scorpion on the Stairs of Andimeshk Railway” story. At first, “an introduction to the modern writing” will be given; then, in the next step, theaforementioned story will be analyzed based on the modern components; and, finally, the findings will be given, which is in fact an answer to the question of this research: The new and innovative components of this story encounter us with a modernist story which is different from other stories of war genre regarding its content, form, and structure. As a result, it offers us a modern world regarding its construction and figures of speech. The main modernistic components of this innovative novel are: Deconstruction of the familiar forms of war novels; defamiliarization in the field of personification; new and subjective plot; incorporation of unconsciousness into the text and highlighting its connotations; concentration on connotative metaphors; creation of a poetical environment; lingual games; multi-narrativity of the story; nonlinearity of the elements of time and space, brevity in the text; metaphoric plots; individualism, symbolizing and symbolization; and efforts for the creation of secondary connotations of imagination and illusion.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • m.War novel
  • Modernistic Significances
  • “Scorpion on the Stairs of Andimeshk Railway” literary Modernism
اباذری، یوسف (1373)، «یادداشتی بر ریکور»، فصلنامه ارغنون، سال اول، شماره 3، صص 11-22.
ایوتادیه، ژان (1377)، نقد ادبی در سده بیستم، ترجمه: محمدرحیم احمدی، تهران: سوره.
براهنی، رضا (1393)، قصّه­نویسی، چاپ چهارم، تهران: نگاه.
بیات، حسین (1387)، داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
پاینده، حسین (1395)، داستان کوتاه در ایران، جلد دوم، تهران: نیلوفر.
چایلدز، پیتر (1392)، مدرنیسم، ترجمه: رضا رضایی، چاپ چهارم، تهران: نشر ماهی.
حرّی، ابوالفضل (1383)، «کانونی‌شدگی» فصلنامه زیباشناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 10، صص 323-353.
حنیف، محمد و محسن حنیف (1397)، بومی‌سازی رئالیسم جادویی در ایران، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
دزفولیان، کاظم و فؤاد مولودی (1389)، «بررسی و تحلیل دو مؤلّفة «صدای راوی» و «کانونی‌شدگی» در شازده احتجاب گلشیری»، دوفصلنامة زبان و ادبیّات فارسی، شمارة 69، صص 7-28.
سعیدی، مهدی (1395)، ادبیّات داستانی جنگ در ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.
سید حسینی، رضا (1391)، مکتب­های ادبی، چاپ شانزدهم، تهران: نگاه.
فروید، زیگموند (1382)، «کارکرد رؤیا»، ترجمه: یحیی امامی، فصلنامة ارغنون، شمارة 21 ، صص 81-57.
فین­برگ، آندرو (1375)، «رمان و جهان مدرن»، ترجمه: فضل­الله پاکزاد، فصلنامة ارغنون، سال سوم، شمارة 11 و 12، صص 379-392.
مرتضاییان آبکنار، حسین (1386)، عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک (از این قطار خون می چکه قربان)، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
مولودی، فؤاد و حامد یزدخواستی (1391)، «خوانشی فرویدی از رمان گاوخونی»، فصلنامة نقد ادبی، سال پنجم، شمارة هجدهم، صص 153-181.
مولودی، فؤاد (1396)، «نقدی بر نخستین نمونه روایت‌گری سوم شخص محدود در داستان فارسی»، ادبیّات پارسی معاصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره 2، صص 127-147.
مولودی، فؤاد (1398)، نمایش ذهن در داستان، تهران: پایا.