شناسایی بن‌مایه‌های اساطیری در افسانۀ پری‌چهل‌گیسو بر‌مبنای رهیافت آگاهی اسطوره‌ای ارنست کاسیرر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

بشر امروز تمامی مؤلّفه­های وجودی خود را در چارچوبه­ای منطقی و عقلانی جستجو می­کند و غافل از این واقعیت است که روش‌های سیستماتیک عقلانی، تنها یکی از شیوه­های آگاهی­بخش انسان از خود و جهان پیرامونش است و همین غفلت، پایۀ بدفهمی‌هایی شناختی از فرهنگِ گذشتۀ وی می­گردد. ادبیّات ­عامیانه یکی از جلوه­های این فرهنگ است که باوجود فراگیربودن، بسیاری از تصاویر و محتواهای تجسّم­یافته در آن،­ چندان با منطق حاکم بر آگاهی عقلانی انسان امروزی هم­سو نیست. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر، جستجوی الگوی شناختی حاکم بر اجزای شکل­دهندۀ افسانۀ پری چهل­گیسو، یکی از نمونه­های ادبیّات عامیانۀ منطقۀ فارس است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و الگوی تحلیلی مورد استفاده، الگوی «آگاهی اسطوره­ای» ارنست کاسیرر بوده که از بررسی آثار متنوّع و پرشمار وی در حوزۀ شناخت­شناسی به­دست ­آمده‌ است. با تطبیق این بن­مایه­ها و الگوهای غیر عقلانی با محتوای اجزای افسانۀ پری چهل‌گیسو، مشخّص شد که هفت ویژگی مرتبط با شناخت غیر ­عقلانی و اسطوره­­ای به روش­های مختلف در قالب مکان­ها، زمان­ها، شخصیّت­ها، کنش­ها و بسامدها در این روایت حضور دارد که بیشترین حضور آن­ها، شامل «عدد اسطوره­ای» و «تقدیر­گرایی» است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Identification of Mythological Themes in the Legend of the “Pari-Čehel Gisū”; Based on the Ernest Cassirer's Approach to Mythological Consciousness

نویسندگان [English]

  • Majid Reza Moghanipour
  • Ashkan Rahmani
Assistant Professor, Department of Art and Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Humanity today seeks its whole existence in a logical and rational framework, and he is unaware of the fact that systematic rational methods are just one of the ways in which humans are aware of the world around them. This neglect itself is the basis for cognitive misunderstandings of his past existence. Folk literature is one of those culture that, despite being pervasive, many of the Folk literature is one of those objects that, in spite of being pervasive, many of the characteristics embodied in them are not so much in line with the logic that governs the rational consciousness of modern man; the main question in this study is the search for a cognitive sample governing the constituent components of the legendary “Pari-Čehel Gisū (= Fairy with forty hairs)” of the folk and oral literature of the Fars region. The research method is descriptive-analytical, and the used analytical way that is Ernest Cassirer's which has been obtained from the study of his various and numerous works in the field of epistemology. By adapting these irrational themes and patterns to the content of the components of the Pari-Čehel Gisū myth, it was determined that there are seven characteristics associated with irrational cognition and myth in various ways in the form of places, time characters, actions and frequencies are present in this narration, the most of which include “mythical number” and “destiny-orientation”.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Folk literature
  • Ernst Cassirer
  • Myth
  • Mythical Consciousness
بهرامی، محمّد و علی یزدانی­راد (1399)، «­بن­مایه­های اسطورۀ ایزدگیاهی و ایزدبانوی باروری در افسانۀ سه خواهر و نی­لبک»، پژوهشنامۀ ادبیّات داستانی، شمارۀ 30، صص 1-23.
بهروزکیا، کمال (1390)، «افسانه های تمثیلی»، روشنان، شمارۀ 11، صص 91-108.
جعفری، حسن (1388)، «دین و اسطوره: بررسی نظریۀ ارنست کاسیرر دربارۀ اسطوره»، پژوهشنامۀ ادیان، شمارۀ 6، صص 27-54.
ذوالفقاری، حسن (1397)، ادبیّات داستانی عامّه، تهران: خاموش.
رحیمی، سید­مهدی؛ علی­اکبر سامخانیانی؛ ابراهیم محمدی و محمّد فاطمی­منش (1399)، «بررسی بن‌مایه‌های اساطیری در افسانۀ سیستانه نهنگ بور و شهرزاده»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال 16، شمارۀ 58، صص 93-125.
سلوکوور، هاری (1374)، «هنر و ادبیّات در اندیشۀ ارنست کاسیرر»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 28، صص 60-78.
عسکری الموتی، حجت­الله (1392)، «مناسبات اسطوره و هنر در تفکّر ارنست کاسیرر، والتر بنیامین و تئودورآدرونو»، هنرهای زیبا، دورۀ 18، شمارۀ 1، صص 1-15.
فقیری، ابوالقاسم (1393)، قصّه‌های مردم فارس، شیراز: بنیاد فارس­شناسی.
فروغی، محمّدعلی (1398)، سیر حکمت در اروپا، به­تصحیح امیر­جلال­الدّین علم، چاپ هفتم، تهران: نیلوفر.
کاسیرر، ارنست (1382)، اسطورۀ دولت، ترجمۀ یدالله موقن، چاپ اوّل، تهران: هرمس.
----------- (1390 الف)، زبان و اسطوره، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
 ----------- (1390 ب)، فلسفۀ صورت­های سمبلیک، ترجمۀ یدالله موقن، تهران: هرمس.
کریمی، ابوذر (1390)، «افسانه‌ها و مسئلۀ ثبت (مقّدمه‌ای بر مرثیۀ ناتمام)»، روشنان، شمارۀ 11، صص 38-53.
کریمی فیروزجاهی، علی و حمیده بنیادی (1397)، «ساختار روایی داستان کرّه اسب سیاه از دیدگاه نشانه­معناشناسی گفتمانی»، دو­ماهنامة فرهنگ و ادبیّات عامیانه، شمارۀ 23، صص 131-150.
موقن، یدالله (1389)، ارنست کاسیرر فیلسوف فرهنگ، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
میرصادقی، جمال (1367)، ادبیّات داستانی، تهران: سخن
نقابی، عفت و طاهره پورآسیاب دیزج (1397)، «بررسی طرح­شناختی افسانه­های آذربایجان»، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیّات عامیانه، شمارۀ 23، صص 53-89.
وطن­پور، آزاده و کتایون نمیرانیان (1391)، «ریخت­شناسی و تحلیل اسطوره­ای قصۀ عامیانۀ دختر و درخت کنار»، پژوهش­های انسان­شناسی، شمارۀ 1، صص 167-187.
References
Cassirer, E. (1954), An Essay on Man: An Introduction to a Philosophy of Human Culture, New Haven and London, Yale University Press.
------------s (1955), The Philosophy of Symbolic Form: vol.2, Mythical Thought, Ralph Manheim (trans.), New Haven and London: Yale University Press.