تحلیل روش دیالکتیکی در ساختار روایی رمان چشم‌هایش اثر بزرگ علوی برپایۀ رویکرد اسلوب‌شناسی گورویچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

موضوع روایت­شناسی، روش­شناسی ساختار و شیوة روایت است. روایت متضمّن مفهوم حرکت است. دیالکتیک نیز روشی است که در حوزه­های جامعه‌شناسی و تاریخ به بحث دربارۀ حرکت می­پردازد. روایت­شناسی و روش فلسفی دیالکتیک متضمّن مفهوم زمان هستند و با رویکردهای پژوهشی به موضوع حرکت می­پردازند. پژوهش حاضر می‌کوشد تمرکـز خـود را بـر نـوع و شیوة حرکت روایت در رمان چشم­هایش معطـوف کنـد و با رویکرد اسلوب­شناسی گورویچ شیوة روایی رمان را تحلیل کند؛ همچنین چگونگی شیوة ­حرکت روایی را با انواع اسلوب­های دیالکتیک بنمایاند. در این صورت ارزش هنری در بعد روایت­شناسی و هنر روایت بزرگ علوی مشخّص می­شود. در روایت چشم‌هایش، حرکت با روش­های متنوّع دیالکتیکی ایجاد شده است. روش اکمال متقابل جبرانی و روش هم­فراخوانی در تداوم یا دیرش روایی رمان تأثیرگذار است. ایجاد هیجان و تعلیق روایی نیز در روایت رمان چشم­هایش از اسلوب دیالکتیک ابهام، تأثیر می­پذیرد. این نوع گاه وارد اسلوب تقارنی و گاه قطبی‌شدن نیز می­شود. در رابطة دیالکتیکی تقابل مناظر، شخصیّت­ها رفته‌رفته بُعد قطبی به خود می­گیرند و شخصیّت­های اصلی همدیگر را طرد می­کنند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Dialectical Method in the Narrative Structure of the Novel Chashmhaiash by the Bozorg Alavi Based on Approach metod Gurvitch

نویسندگان [English]

  • Foroozan Haghshenas Gatabi 1
  • Parisa Davari 2
  • Maryam Mahmoodi 3
1 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Dehaghan Branch, Islamic Azad Uiversity, Dehaghan, Iran
2 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Dehaghan Branch, Islamic Azad Uiversity, Dehaghan, Iran
3 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Dehaghan Branch, Islamic Azad Uiversity, Dehaghan, Iran
چکیده [English]

The topic of narratology is the methodology of structure and narration. The narration involves the concept of movement. Dialectics also discusses the subject as a method in the fields of sociology and history. The narratology and philosophical method of dialectics imply the concept of time and move the subject with the research approach. The present article tries to focus on the type and manner of narrative movement in its Chashmhaiash novel and to analyze the narrative style in this novel with Gurvitch's methodology. It also demonstrates how the narrative moves with a variety of dialectical modes. In this case, the artistic value is determined in the narrative art of Bozorg Alavi. The narration of Chashmhaiash was created by the dialectical method of motion. The method of compensatory reciprocity and the method of interconnection in the continuity or delay of the novel. Creating excitement and narrative suspense also affects the dialectical style with ambiguity in this novel. This type sometimes becomes symmetrical and sometimes polarized. The relationship between characters and situations becomes a form of polarization. In this regard, the dialectical opposition to the scene is gradually taking on a polar dimension, and the main characters reject each other.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Narratology
  • Dialectic Theory
  • Chashmhaiash
  • Bozorg Alavi
  • Georges Gurvitch
آسابرگر، آرتور (1380)، روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره، ترجمة محمدرضا لیراوی، تهران: کانون اندیشة ادارة کل پژوهش‌های سیما.
اردبیلی، محمّدمهدی و سمیرا رشیدپور. (1395)، «پدیدارشناسی روح ِ هگلبررسی روایت شناخت»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 22، شمارۀ 88، صص 99-122.
بزرگ علوی، مجتبی (1372)، چشم‌هایش، تهران: نگاه.
تنهایی، حسین ابوالحسن (1391 الف)، جامعه‌شناسی معرفت و معرفت‌شناسی نظریه، تهران: بهمن برنا.
----------------- (1391 ب)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، چاپ سوم، مشهد: نشر مرندیز و بهمن برنا.
----------------- (1392)، جامعه‌شناسی نظری، چاپ چهارم، تهران: بهمن برنا.
تولان، مایکل جی. (1386)، درآمدی نقادانه - زبان­شناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
سچ ویک، پیتر اندروگاد (1387)، مفاهیم بنیادی نظریة فرهنگی، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.
صادقی، اسماعیل و محمود آقاخانی بیژنی (1391)، «بررسی ساختار زمانی در رمان چشم‌هایش علوی»، مطالعات داستانی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 48-66.
فولکیه، پل (1362)، دیالکتیک، ترجمۀ مصطفی رحیمی، تهران: آگاه.
گوروویچ، ژرژ (1353)، جبرهای اجتماعی، اختیار یا آزادی انسانی، ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: پیام.
----------- (1351)، دیالکتیک یا سیر جدالی و جامعه­شناسی، ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
لوکاچ، گئورگ. (1388)، رمان تاریخی، ترجمۀ شاپور بهیان، تهران: اختران.
مکـوئیلان، مارتین. (1388)، گزیدة مقالات روایت، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
میرصادقی، جمال (1367)، عناصر داستان، چاپ دوم، تهران: شنا.
References
Marx, K. & F. Engels, (2008), Manifesto of the Communist Party, translated by: Samuel Moore. Utrecht: Open Source Socialist Publishing.