بن‌مایه‌های اسطورۀ ایزدگیاهی و ایزدبانوی باروری در افسانۀ سه خواهر و نی‌لبک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد ایران‌شناسی، دانشکدۀ الهیات و علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استاذیارگروه تاریخ، دانشکدۀ الهیات وعلوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

افسانه­های اساطیری، آن دسته از افسانه­های عامیانه و مردمی را شامل می­شوند که محتوای آن­ها اندیشه و باورهای اسطوره­ای است. یکی از باورهای اسطوره­ی که در افسانه­ها به حیات خود ادامه داده، اسطورۀ باروری است. اسطورۀ باروری، توجیه انسان اسطوره­باور از مرگ و تولّد مجدّد سالانۀ گیاهان است. افسانۀ سه خواهر و نی­لبک و دیگر روایات آن، از جمله افسانه­های اساطیری است که مضمون و محتوای آن را کُنش­های مربوط به خدایان مرتبط با طبیعت در برمی­گیرد. پرسش اساسی این جستار این است که آیا ساختار درونی داستان سه خواهر و نی‌لبک و دیگر روایات این افسانه، بر بنیاد اسطورۀ باروری استوار است؟ روش تحقیق در این جستار بر اساس منابع کتابخانه­ای و به صورت توصیفی - تحلیلی است. طبق بررسی­ها، افسانۀ سه خواهر و نی­لبک و دیگر روایات این افسانه، از جمله افسانه­های اساطیری هستند که مضمون و محتوای آن­ها را اسطورۀ باروری تشکیل می­دهد. مهم­ترین بن­مایه­های اسطورۀ باروری که در این روایت افسانه­ای آمده عبارتند از: حضور ایزدبانوی باروری، کینه­توزی نسبت به ایزدگیاهی، غیبت و مرگ ایزدگیاهی، بزرگ شدن ایزدگیاهی نزد دیگران، روییدن گیاه از خون، آب، به آتش فرو رفتن، قربانی کردن، رستاخیز ایزدگیاهی و ازدواج ایزدگیاهی با ایزدبانوی باروری.

 




کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Mythical Themes of the Goddess of Vegetation and the Goddess of Fertility in the Legend of the Three Sisters and Neilabak

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bahrami 1
  • Ali Yazdani rad 2
1 M.A. in Iranian Studies, Faculty of Theology and Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran Ali Yazdani Rad
2 Assistant Professor, Department of History, Faculty of Theology and Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

 

Mythical legends include the folk legends of people in which there are thoughts and mythical beliefs. One of mythical beliefs that continues to survive in the legends is the fertility myth. The myth of fertility is justified of the mythologist man about the death and reborn of the plants annually. The legend of Three Sisters and Neilabak and other narratives are mythological legends which contents are based on the actions of gods which relate to nature. The basic question of this essay is that, is the inner structure the legend of Three Sisters and Neilabak and other narratives of this legend based on fertility myth? According to surveys, the legend of Three Sisters and Neilabak and other narratives of this legend are among the mythological legends that their contents are based on the fertility myth. The most important thematic of the fertility myth in this legend are: The presence of women's goddesses’ fertility, revenge against the goddess of vegetation, absence and death of the goddess of vegetation, the rise of a the goddess of vegetation among the others, the growing of plant from blood, the water drown into the fire, sacrifice, doom of goddess of vegetation and the marriage of the goddess of vegetation with fertility goddesses. The methodology is based on and descriptive-analytical library resources.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fertility Legend
  • the Goddess of Vegetation
  • Fertility Goddess
  • Three Sisters and Neilabak

مراجع

قرآن کریم.
الیاده، میرچا (1372)، رساله در تاریخ ادیان، ترجمهء جلال ستّاری، تهران: سروش.
--------- (1393)، مقدّس و نامقدّس، ترجمهء نصراله زنگویی، چاپ سوّم، تهران: سروش.
امیرقاسمی، مینو (1391)، دربارۀ قصّه­های اسطوره­ای، تهران: مرکز.
بهار، مهرداد (1373)، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
--------- (1375)، ادیان آسیایی، تهران: چشمه.
--------- (1374)، از اسطوره تا تاریخ، چاپ چهارم، تهران: سخن.
پوراحمد جکتاجی، توسّط محمّدتقی (1380)، افسانه­های گیلان، چاپ اول، تهران: طبع و نشر.
خالقی­مطلق، جلال (1381)، «نظری دربارۀ هویّت مادر سیاوش» سخن­های دیرینه، به کوشش علی دهباشی، تهران: افکار.
درویشیان، علی اشرف و رضا خندان (1380)، فرهنگ افسانه­های مردم ایران، تهران: کتاب و فرهنگ.
دینکرد (1386)، آوا نویسی و ترجمه: ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، تهران: معین.
رضایی دشت ارژنه، محمود (1389)،«بررسی تحلیلی - تطبیقی سیاوش و دموزی»، مطالعات ایرانی، شمارۀ 18، صص 133-158.
روایت پهلوی (1367)، ترجمهء مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
روزنبرگ، دنا (1379)، اساطیر جهان داستان­ها و حماسه­ها، ترجمۀ عبدالحسین شریفیان، جلد 1، تهران: اساطیر.
سجّادپور، فرزانه (1378)، فسون و فسانه (تحلیل و بررسی افسانه­های عامیانۀ مردم ایران)، تهران: سپیدۀ سحر.
 شایست ناشایست (1369)، آوانویسی و ترجمه: کتایون مزداپور، تهران: علمی و فرهنگی.
شایگان، داریوش (1346)، ادیان و مکتب­های فلسفی هند، جلد 1، تهران: دانشگاه تهران.
علیزاده، عبّاس (1374)، «منشأ کشاورزی و دامداری در خاور نزدیک از دیدگاه باستان­شناسی جدید»، باستان­شناسی و تاریخ، سال نهم، شمارۀ 2، 26-19.
فردوسی، ابوالقاسم (1396)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، دفتر دوّم و سوّم، چاپ ششم، تهران: دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
فریزر، جیمز جرج (1386)، شاخۀ زرّین، ترجمهء کاظم فیروزمند، چاپ سوّم، تهران: آگاه.
کوپر، جی. سی. (1380)، فرهنگ مصوّر نمادهای سنّتی، ترجمۀ ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
گرانت، مایکل و جان هیزل (1384)، فرهنگ اساطیر کلاسیک، ترجمة رضا رضایی، تهران: ماهی.
گریمال، پیر (1367)، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمة احمد بهمنش، چاپ سوّم، تهران: امیرکبیر.
گورین، ولیفرد (1370)، راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمة جلال ستّاری تهران: اطلاعات.
لیک، گوندولین (1385)، فرهنگ اساطیر شرق باستان، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: طهوری.
مالمیر، تیمور و فردین حسین پناهی (1393)، «بررسی و تحلیل آیین­های باروری در شاهنامۀ فردوسی»، ادب­پژوهی، شمارۀ 27، صص41-68.
معصومی، غلامرضا (1388)، دایرة المعارف اساطیر جهان و آیین­های باستانی جهان، جلد 1، تهران: سورۀ مهر.
موکی­یلی، روژه (1371)، عقده­های روانی، ترجمة محمّدرضا شجاع رضوی، تهران: آستان قدس رضوی.
میرکاظمی، سیّدحسین (1374)، افسانه­های دیار همیشه بهار، تهران: سروش.
نرشخی، ابوبکر محمّد­بن­جعفر (1387)، تاریخ بخارا، ترجمۀ ابونصر احمد بن محمّد بن نصر قبادی، تصحیح: مدرس رضوی، تهران: توس.
وکیلیان، سیّداحمد (1379)، قصّه­های مردم، تهران: مرکز.
هنری هوک، ساموئل (1372)، اساطیر خاورمیانه، ترجمۀ علی اصغر بهرامی و فرنگیس مزداپور، تهران: روشنگران.
یزدانی­راد، علی (1389)، روحانیت زرتشتی در گذر از عصر ساسانی به ایران اسلامی (531 میلادی تا 426 هجری)، رسالۀ دکتری، استاد راهنما روزبه زرین­کوب، تهران: دانشگاه تهران.
یونگ، کارل گوستاو (1368)، چهار صورت مثالی، ترجمه: پروین فرامرزی مشهد: آستان قدس رضوی.
References
Brandon, S. G. F. (2002), “Osiris”, Man, Myth & Magic, Vol 5, BPC.
Brockington, J. (2003), “The Sanskrit Epics”. In: Flood, Gavin. Blackwell Publishing
Pinch, G. (2004), Egyptian Mythology: A Guide to the Gods, Goddesses, and Traditions of Ancient Egypt. Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار