بررسی رمان شب ملخ اثر جواد مجابی ازمنظر شگردهای طنزپردازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

جواد مجابی از طنزنویسان موفّق در حوزۀ ادبیّات معاصر به­ویژه ژانر رمان است. شب ملخ اثر وی رمانی طنزآمیز دارای ساختاری سینمایی با محور جنگ­، ویرانی و مرگ است که از حیث بازتاب رویدادها، حقایق و معضلات مرتبط با جنگ اثری ارزشمند محسوب می­شود. این اثر از زبانی ادبی- محاوره­ای و سرشار از طنز برخوردار است. علاوه بر زبان طنزآمیز، نویسنده با به کارگیری شگردهای طنزپردازی به نقد جنگ و بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی و فکری پرداخته است. در این پژوهش تلاش شده‌است مهم­ترین شگردهای طنزآفرینی که نویسنده به کار گرفته و رمان را برخوردار از شاخصۀ ادبی طنز گردانیده‌است، شناخته و بررسی شود. این امر علاوه بر شناسایی شگردهای طنزپردازی نویسنده به روشن و برجسته­ترکردن جنبه­های فکری و مضمونی اثر انجامیده‌است. نتایج حاصله مبیّن شگردهای طنزپردازی چون: تناقض گفتمانی، ناسازگاری­های واژگانی، اعمال غیرعادّی، استدلا­ل­های خلاف انتظار از سوی راوی، کنایه و تناقض موقعیتی، بزرگ­نمایی (از طریق توصیفات و ورود عناصر سوررئال)، کوچک­نمایی (توصیفات فضاها و اشخاص) و به‌کارگیری عبارات طنزآمیز است. این شگردها اغلب در خدمت مضامین اصلی رمان؛ ضدیّت با جنگ و نقد افکار و عقاید کهنۀ جامعه به‌کار گرفته شده و بر جذّابیت و گیرایی اثر افزوده‌‌‌ است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Javad Mojabi's Novel Grasshopper Night from the Point of View of Humorous Techniques

نویسندگان [English]

  • Azam Abdali 1
  • Jahanger Safari 2
1 Ph.D. Student of Persian Language and Literature, College of Literature and Human Sciences, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
2 M.A. Professor of Persian Language and Literature, College of Literature and Human Sciences, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Javad Mojabi is one of the most successful satirists in the contemporary literature, especially the genre novel. Grasshopper Night is a humorous novel with a cinematic structure which is centered on war, destruction and death that is a valuable work in terms of reflecting events, facts and problems which related to war. The work is literary, conversational, and humorous. In addition to the humorous language, the author uses the techniques of humor to criticize war and many social, cultural, and intellectual issues. In this research, an attempt has been made to identify and to investigate the most important humorous techniques that the author has used and has made the novel as a literary factor in humor. In addition to identifying the author's humorous techniques, this has led to a clearer and more prominent intellectual and thematic aspect in the work. The results show the techniques of humor such as: discourse contradiction, lexical inconsistencies, unusual actions, unexpected arguments by the narrator, irony and situational contradiction, hyperbole (through descriptions and the introduction of surreal elements), degradation (descriptions of spaces and people) and the use of humorous expressions. These ways often serve the main themes of the novel; anti-war issue has been used with war and the critique of the old thoughts and the ideas of the society and have made this work more attractive.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mojabi
  • Grasshopper Night
  • Humor
  • Situational contradictions
  • Hyperbole
پلارد، آرتور (۱۳۸۶)، طنز، ترجمة سعید سعیدپور، تهران: نشر مرکز.
حرّی، ابوالفضل (1387)، رویکردهای نوین به طنز و شوخ­طبعی، تهران: سورة مهر.
حسام­پور، سعید؛ جواد دهقانیان و صدیقه خاوری (1390)، «بررسی تکنیک­های طنز و مطایبه در آثار هوشنگ مرادی کرمانی»، مجلّة مطالعات ادبیّات کودک دانشگاه شیراز، سال 2، شمارۀ 1، صص 61-90.
حنیف، محمد (1386)، جنگ از سه دیدگاه: نقد و بررسی بیست رمان و داستان بلند جنگ، تهران: صریر (وابسته به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدّس).
جوادی، حسن (۱۳۸۴)، تاریخ طنز در ادبیّات فارسی، تهران: کاروان.
چناری، عبدالامیر (۱۳۸۴)، «طنز در شعر حافظ»، پژوهشنامة دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ ۴۵-۴۶، صص ۳۹-۵۱.
شمیسا، سیروس (۱۳۸۳)، انواع ادبی، تهران: فردوس.
صفری، جهانگیر (1378)، نقد و بررسی طنز، هجو و هزل از مشروطه تا ۱۳۳۲، رسالۀ دکتری، استاد راهنما: تقی پورنامدارایان، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
دهقانیان، جواد (1386)، بررسی محتوا و ساختار طنز در نثر مشروطه، رسالۀ دکتری، استاد راهنما: محمدحسین کرمی، شیراز: دانشگاه شیراز.
رادفر، ابوالقاسم (1388)، «زبان، صور و اسباب ایجاد طنز»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، دورۀ اوّل، شمارۀ 1، صص 107-120.
زارع جیرهنده، سارا و علی­اکبر باقری خلیلی (۱۳۹۵)، «شگردهای طنزپردازی در کتاب شلوارهای وصله­دار»، فصلنامة کاوش­نامة زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ ۳۳، صص ۳۰۵-۳۳۳.
صلاحی، عمران و بیژن اسدی­پور (1384)، طنزآوران امروز ایران، تهران: مروارید.
فتوحی، محمود (۱۳۹۱)، سبک­شناسی (نظریه­ها، رویکردها و روش­ها)، تهران: سخن.
مجابی، جواد (۱۳۶۹)، شب ملخ، تهران: اسپرک.
محمدی کله­سر، علیرضا و محمدعلی خزانه­دارلو (1390)، «درآمدی بر طنز عرفانی با نگاهی انتقادی به پژوهش­های حوزه طنز»، متن­پژوهی ادبی، سال 15، شمارۀ 48، صص 65-92.
موحد، محمدعلی (1377)، در تعلیقات مقالات شمس تبریزی، چاپ دوم، تهران خوارزمی.
موریل، جان (۱۳۹۳)، فلسفة هنر (بررسی طنز از منظر دانش، هنر و اخلاق)، ترجمة محمود فرجامی و دانیال جعفری، تهران: نشر نی.
نجف­زادة بارروش، محمد باقر (۱۳۷۶)، طنزنویسان ایران از مشروطه تا امروز، تهران: سخن.
References
Abrams, M. H. (1999), Aglossery of literary terms sevsnth edition, United state of America: Cornell university.