بازتاب عبث‌گرایی در آثار غلامحسین ساعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رباط کریم، دانشگاه آزاد اسلامی، رباط کریم، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

عبث­گرایی(ابسوردیته) از جمله جریان­های تأثیرگذار بر داستان­نویسی معاصر فارسی است. این جریان، با مؤلّفه­هایی چون یأس و نومیدی، احساس پوچی و بیهودگی، مرگ و بی­هویّتی، بخشی از داستان معاصر فارسی را تحت تأثیر خود قرار داده است. رگه­هایی از این نوع تفکّر، در آثار برخی داستان­نویسان معاصر مشهود است. از جملۀ این نویسندگان می­توان به صادق هدایت، بهرام صادقی و صادق چوبک اشاره کرد که تفکّرات عبث­گرایانه در بخش عمده­ای از آثار آنان بازتاب یافته است. غلامحسین ساعدی نیز یکی از نویسندگانی است که آثار او به روشنی فضای حاکم بر جامعه و نیز داستان نویسی فارسی در دهۀ چهل را نمایان می­سازد. ارزیابی آثار او، تبیین­کنندۀ نمودهای جریان عبث‌گرایی بر فضای داستان معاصر است. پژوهش حاضر، به بررسی مؤلّفه­های عبث­گرایی در آثار ساعدی می پردازد. به این منظور، مجموعه داستان­های واهمه­های بی نام و نشان، شب نشینی باشکوه، عزاداران بیل و ترس و لرز، بررسی و تحلیل شده است. برخی از مؤلّفه­های عبث‌گرایی در آثار او حضوری پررنگ دارند و در هر مجموعه­ای، با درجات مختلف، قابل مشاهده­اند.آن­چه در تمامی این آثار به چشم می‌خورد، عبارت است از ترس و هراس مبهم، گرفتاری­ها و مشکلات روانی، ناامیدی و مرگ­اندیشی.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Reflection of Absurdism in the Works of Gholamhossein Sa'edi

نویسندگان [English]

  • Zahra Saadatynia 1
  • Raziyeh Fuladi sepehr 2
1 Assistant Professor, Persian Language and Literature, Robat Karim, Islamic Azad University, Robat Karim, Iran
2 Assistant Professor, Persian Language and Literature, West Tehran, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Absurdism is one of the most effective movements in the contemporary Persian fiction.This process has affected parts of contemporary Persian story with elements such as despair and depression, feeling emptiness and futility, death and the lack of identity. The veins of this kind of thinking are evident in the works of some contemporary story writers, such as, Sadegh Hedayat, Bahram Sadeghi and Sadegh Choubak who noted that their major works reflect the Absurd thoughts.Gholamhossein Sa'edi is also one of the writers whose works reveal clearly the prevailing atmosphere of society as well as Persian writing in the forties. The evaluation of his works explains the manifestations of the current of futility in the contemporary stories.The present study examines the components of Absurdity in Sa'edi's works.For this purpose, the series of stories:”vahemehaye bi nam o neshan,shabneshinie bashokooh, azadaran e bayal and tars o larz” were analyzed and analyzed. Some of the components of Absurdism in his works are prominent and they can be found in any collection in the various degrees. All of these works include the void fears, entangles and psychological problems, hopelessness and death-thinking.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Absurdism
  • Contemporary Fiction
  • Sa'edi
  • Futility
  • Death-thinking
استیس، والتر. تی. (1382)، «در بی معنایی معنا هست»، ترجمۀ اعظم پویا، نقد و نظر، شمارة 29، صص 123-109.
اسدی مقدم، بیژن (1383)، بررسی جامعه­شناختی آثار داستانی غلامحسین ساعدی، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، استاد راهنما: محمد حریری اکبری، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز.
پورنامداریان، تقی و مریم سیدان (1388)، «بازتاب رئالیسم جادویی در داستان­های غلامحسین ساعدی»، زبان و ادبیات فارسی، دورۀ 17، شمارۀ 64 ، صص 45-64.
دستغیب، عبدالعلی (1356)، نقد آثار غلامحسین ساعدی. چاپ سوم، {بی جا}: چاپار.
ساعدی، غلامحسین (1349)، عزاداران بیل، تهران: نگاه.
-------------- (1355)، واهمه­های بی نام و نشان، تهران: نیل.
------------- (1356)، شب نشینی باشکوه، تهران: امیرکبیر.
------------- (1393)، ترس و لرز. تهران: نگاه.
سعادتی نیا، زهرا (1385)، معناباختگی و تأثیر آن در ادبیّات داستانی معاصر، پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد، استاد راهنما: علیرضا نیکویی، رشت: دانشگاه گیلان.
سیّدان، مریم (1396)، «شخصیت­های روان­رنجور و روان­پریش در داستان­های غلامحسین ساعدی»، ادب فارسی، شمارة 19، صص 185-169.
سیف الدّینی، علیرضا (1378)، بختک نگار قوم: نقد آثار غلامحسین ساعدی از نگاه نویسندگان. تهران: اشاره.
شاکری، جلیل و بخشی، بهناز (1394)، «تحلیل روان­شناختی شخصیّت­های سه داستان گدا، خاکسترنشین­ها و آشغالدونی غلامحسین ساعدی برمبنای نظریّة کارن هورنای»، متن­پژوهی ادبی، دورة 19، شمارۀ 63، صص 55-88.
عباسی، سکینه (1384)، نقد و تحلیل آثار غلامحسین ساعدی، استاد راهنما: جمال­الدین مرتضوی و یدالله جلالی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، یزد.
فرهادپور، مراد (1382)، بادهای غربی. تهران: هرمس.
فوکو، میشل (1381). نیچه، فروید، مارکس. ترجمۀ افشین جهاندیده و دیگران. تهران: هرمس.
کاشفی، محمّدرضا (1380). فرهنگ و مسیحیت در غرب. تهران: مؤسّسۀ دانش واندیشۀ معاصر.
مجابی، جواد (1378). شناخت نامۀ ساعدی. تهران: آتیه.
میرصادقی، جمال (1360). قصّه، داستان کوتاه، رمان. تهران: آگاه.
میرعابدینی، حسن (1377). صد سال داستان نویسی. تهران: چشمه.