خوانش لاکانی رشد روانی سوژه در مجموعه‌داستان آبی ماورای بحار مندنی‌‌پور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، مدرّس مرکز آموزش عالی استهبان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

از آنجایی که نظریۀ روانکاوی لاکان به عنوان یکی از گونه‌های تفسیر و هم نظریه‌‌ای در باب زبان، هویت و سوژه در زمینۀ مطالعات ادبی تأثیر بسزایی داشته‌است؛ این جستار بر آن است تا داستان‌‌های کوتاه آبی ماورای بحار مندنی‌‌پور را به عنوان یکی از متن‌های باز و قابل تأویل از منظر این نقد تحلیل و بررسی کند. نتایج نشان می‌دهد در تاریک‌ترین بخش‌های روان قهرمان‌های داستان‌های مندنی­پور، اُبژه‌های کوچک دیگر جایگزین ایماژ مادر می‌شوند تا بلکه درد و رنج این انشقاق ولو موقتاً قدری تسکین یابد؛ امّا این جابه‌جایی‌ها، زخم ناشی از آن انشقاق را مرهم نخواهند کرد؛ بنابراین جستجوی سوژه برای یافتن، در نهایت با شکست و افسردگی قرین می‌شود و از این‌رو تمامی داستان‌ها با حزن و یأس پایان می‌یابند. این یأس و نومیدی، محصول آگاهی قهرمان داستان‌ها به این نکته است که ارزش‌های حاکم بر نظام نمادین (در یک جامعۀ مترقّی و مدرن) پوچ و بـا فقـدان همراه است؛ بنابراین آن‌ها را دچار ضایعة حیث واقع می‌کند. ایشان عمیقأ خواستار بازگشت به مرحلۀ نخستین هستند و همان اتّحاد دوباره را خواستارند و برای عملی‌کردن آن به اُبژه‌های کوچک دیگری روی می‌آورند که در تمامی موارد ناکام می‌مانند؛ بنابراین در این داستان‌ها این ایدۀ لاکان که سـوژه هـیچ‌گـاه نمی‌تواند به آن اتّحاد پیشین دست پیدا کند، محقّق شده‌است.
کلیدواژه­ها: لاکان، سوژه، امر خیالی، امر نمادین، امر واقع، آبی ماورای بحار و مندنی‌‌پور.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Lacanian Reading of “The Mental Development of The Subject” in the Story Collection of Mandanipour’s “The Ultramarine Blue”

نویسندگان [English]

  • Mohammad Amin Ehsani Estahbanati 1
  • Khairollah Mahmoodi 2
1 M.A. Student of Persian Language and Literature, The Scientific Center of Estehban
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Whereas Lacan's theory of psychoanalysis, as a form of interpretation as well as a theory of language, identity, and subject, has had a profound effect on the literary studies; This study intends to analyze the short water stories of The Ultramarine Blue”as one of the open and interpretable texts in this criticism. The results show that in the darkest parts of the hero’s psyche in Mandanipour's stories, other small objects replace the image of the mother in order to alleviate the pain and suffering of this split, even if it is only temporarily; but these displacements will not heal the wound caused by that split; thus, the subject's search for finding, is ultimately accompanied by failure and depression, and hence all of the stories finish with sadness and despair. This despair is the product of the protagonist's awareness that the values that govern the symbolic system (in a progressive and modern society) are absurd and they are associated with the lack; therefore, it causes them to lose their dignity. They deeply want to return to the first stage, and they want the same union again, and to implement them, they turn to other small objects that fail in all of the cases; thus in these stories Lacan's idea that the subject can never attain that former union has been realized.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lacan
  • Subject
  • Imaginary Action
  • Symbolic Action
  • Real Action
  • The Ultramarine Blue and Mandanipour

مراجع

اسحاقیان، جواد (1381)، «مکتب لاکان و روانشناسی ساختارگرا در نقد ادبی»، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شمارۀ 62، صص 30-35.
ایگلتون، تری (1368)، نظریة ادبی، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
پاینده، حسین (1382)، گفتمان نقد ادبی، تهران: روزنگار.
--------- (1388)، «نقد شعر زمستان از منظر نظریة روانکاوی لاکان»، فصلنامۀ زبان و ادب پارسی، شمارۀ 42، صص 27-48.
راباته، ژان میشل (1382)، «پیش درآمدی بر ژاک لاکان»، ترجمه: فتاح محمدی، ارغنون، شمارۀ 22، صص 97- 124.
سعیدی، عبدالرّضا (1391)، «نقد شعر «تا انتها حضور»، اثر سهراب سپهری، از منظر رشد روانی سوژه در روان‌کاوی لاکان»، ادبیّات پارسی معاصر، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 83-103.
شولتز، دوان (1386)، نظریه‌‌های شخصیّت، مترجمان فرهاد جمهری و همکاران، تهران: ارسباران.
کلیگز، مری (1388)، درس‌‌نامۀ نظریۀ ادبی، مترجمان جلال سخنور، الهه دهنوی و علی سبزیان، تهران: اختران.
محمدی، محمد حسین و طاهر کریمی (1391)، «پیش نمون و انواع آن در داستان‌‌های شهریار مندنی‌‌پور»، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 96-109.
مندنی­پور، شهریار (1382)، آبی ماورای بحار، تهران: نشر مرکز.
مورنو، آنتونیو (1392)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه: داریوش مهرجویی، تهران: نشر مرکز.
میرعابدینی، حسن (1383)، صدسال داستان­نویسی ایران، تهران: چشمه.
هارلند، ریچارد (1388)، ابرساختگرایی، ترجمه فرزان سجودی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
هومر، شون (1388)، ژاک لاکان، مترجمان محمدعلی جعفری و سیدمحمدابراهیم طاهائی، تهران: ققنوس.
References
Lacan, J. (1968), The Language of the Self, trans, London: ‎Routledge.
---------- (1972), 'The insistence of the letter in the un- conscious, London: ‎Routledge.
---------- (1977), Ècrits: A selection, trans, London: ‎Routledge.
Makaryk, I. R. (1997), Encyclopedia of Contemporary Literary Theory: Approaches Scholars, Terms. Toronto: University of Toronto press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار