«بررسی سیر تحول شخصیّت اسکندر از کشورگشایی تا پیامبری در شرفنامه نظامی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، گروه زبان وادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه‌ آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

3 استادیارگروه زبان وادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه‌آزاداسلامی، سبزوار، ایران

4 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

اسکندر مقدونی، یکی از چهره‌های تاریخ‌ساز و اثرگذار در تاریخ و تمدّن بشر بوده­است. به‌جز متون تاریخی که به صورت مفصّل دربارۀ زندگی و شخصیّت اسکندر سخن­گفته‌اند، در چند اثر به‌صورت نظم یا نثر، به داستان زندگی او پرداخته شده است. منظومه‌های داستانی نظامی، از حیث وجود شخصیّت‌های قوی و ماندگار، برجستگی قابل‌توجّهی دارند. در این پژوهش کوشش شده­است، شناختی دقیق‌تر و جزئی­تر از چهرۀ اسکندر، به‌عنوان شخصیّت اصلی شرفنامه صورت گیرد و نیز شیوه‌های شخصیّت‌پردازی نظامی و چگونگی تحوّل­یافتن اسکندر، بررسی و تحلیل شود. بدین منظور، از شخصیّت داستانی اسکندر که در مقام شخصیّت اصلی شرفنامه است، سخن خواهدرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که نظامی برخلاف بسیاری از داستان‌پردازان کلاسیک، از روش نمایش غیرمستقیم بیشتر از تعریف مستقیم بهره برده است و روش‌های مورد استفادۀ او در کار خود، روندی رو به پیشرفت داشته و الگوی شخصیّت‌پردازی کاملی را در منظومة شرفنامه نشان­داده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Evolution of Alexander's Personality from Developing Country to the Prophet in Nezami’s Sharafnameh

نویسندگان [English]

  • Somayeh Ezati 1
  • Abolghasem Amir Ahmadi 2
  • Ali Eshghi Sardehi 3
  • Ali Tasnimi 4
1 PhD student of Persian Language and literature, Department of Persian Language and literature, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and literature, Department of Persian Language and literature, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran
3 Assistant Professor of Persian Language and literature, Department of Persian Language and literature, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran
4 Assistant Professor of Persian Language and literature, Department of Persian Language and literature, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Alexander the Great has been one of the most influential figures in the history and civilization of mankind. Apart from the historical texts that spoke about the life and personality of Alexander, in a few works, as a poem or prose, Alexander's story has been considered very much. The fictional collections of Nezami have the considerable prominence in the presence of strong and enduring characters. In this research, an attempt has been made to examine and to analyze Alexander's figure as the main character of the story in Sharafnameh and the ways of characterizing of Nezami and how Alexander evolves. The purpose of this research is to investigate the ways of characterization in Sharafnameh poem. For this purpose, the story of Alexander, who is the main character of Sharafnameh will be discussed. The research findings show that, unlike many classical storytellers, Nezami has benefited from the indirect methods more than the direct ones, and the methods used in his work are progressing and they have shown the most complete pattern of characterization in Sharafnemeh.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nezami
  • Alexander
  • Sharafnemeh
  • Morphology
  • Evolution of Character

مراجع

آلوت، میریام (1368)، رمان به روایت رمانس، ترجمة علی‌محمّد حق‌شناس، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
احمدنژاد، کامل (1369)، تحلیل آثار نظامی، تهران: علمی.
اخوّت، احمد (1371)، دستور زبان داستان، تهران: فردا.
اسکولز، رابرت (1379)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمة فرزانه طاهری، چاپ اوّل، تهران: آگاه.
اومستد، آلبرت تن آیک (1393)، تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
براهنی، رضا (1362)، قصّه‌نویسی، تهران: نو.
بیشاب، لئونارد (1374)، درس‌هایی دربارة داستان‌نویسی، چاپ اوّل، تهران: زلال.
بویس، مری (1375)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: توس.
بیگدلی، غلامحسین (1369)، حوزۀ اسکندر در شاهنامة فردوسی و اسکندرنامة نظامی، تهران: آفرینش.
ثروت، منصور (1381)، یادگار گنبد دوّار، تهران: امیرکبیر.
حسام­پور، سعید (1389)، «سیمای اسکندر در آیینه‌های موجدار»، متن شناسی ادب فارسی، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 82-61.
حمیدیان، سعید (1369)، آرمان‌شهر زیبایی: گفتارهایی در شیوة نظامی، تهران: قطره.
دورانت، ویل (1370)، تاریخ تمدن، گروه مترجمان، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
ریمون-کنان، شلومیت (1387) روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
زرّین‌کوب، عبدالحسین (1372)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: سخن.
صالحی­نیا، مریم، محمّدجواد مهری و اسماء حسینی مقدّم (1393)، «بررسی شیوه‌های شخصیّت‌پردازی نظامی گنجوی با تکیه بر سه شخصیّت خسرو، بهرام و اسکندر»، جستارهای ادبی، شمارۀ 185، صص 146-119.
صفوی، سیدحسن (1364)، اسکندر و ادبیات ایران، تهران: امیرکبیر.
عبداللهیان، حمید (1381)، شخصیّت و شخصیّت‌پردازی در داستان معاصر، تهران: آن.
کهدویی، محمّدکاظم و ناهید نصرآزادیانی (1382)، «نگاهی به اسکندرنامۀ منظوم و منثور». زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال اوّل، شمارۀ 1، صص 146-133.
کیانفر،آیدا و حمیدرضا صارمی (1398)، «آرمان‌شهر ایرانی - اسلامی از منظر نظامی گنجوی»، نظریه‌های اجتماعی متفکّران مسلمان، دورۀ 9، شمارۀ 1، صص 166-131.
گریمبرک، کارل (1369)، تاریخ بزرگ جهان ، ترجمه اسماعیل دولتشاهی ، جلد اول ، تهران: یزدان. 
میرصادقی، جمال (1388)، عناصر داستان، چاپ ششم، تهران: سخن.
نظامی گنجه‌ای (1386)، شرفنامه، تصحیح: بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر.
ویلکن، اولریش (1376)، اسکندر مقدونی. ترجمة حسن افشار، تهران: مرکز.
----------- (1387)، اقبال‌نامه، تصحیح: بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر.
یونسی، ابراهیم (1369)، هنر داستان‌نویسی، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
Reference
Shlomith Rimmon-Kenan, (2005), Narrative Fiction; Contemporary Poetic, Publisher: Routledge.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار