ساختار روایی دیدگاه و لحن در رمان همسایه‌ها بر اساس نظریۀ ژرار ژنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل ایران

چکیده

زاویة دید و لحن در رمان همسایه‌ها از احمد محمود رویکردی متنوّع دارد، اگر چه لحنِ غالب صمیمی و دوستانه است. ژرار ژنت روایت‏شناس مطرح ساختار‏گرا، طرح جامعی برای بررسی متون روایی پیشنهاد داده و سه وجه از سخنِ روایی؛ یعنی زمان، وجه (حالت) و لحن را در بررسی روایت مطرح کرده‌است. این جستار چگونگی شگردهای فراخوان دو عنصر دیدگاه و لحن را در رمان همسایه‌ها براساس نظریۀ ژرار ژنت با روشی تطبیقی- تحلیلی بررسی و رویکردهای روایی نویسنده را برای فراخوان دو عنصر دیدگاه و لحن تحلیل و تبیین کرده‌است، بنابراین، دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که عنصر دیدگاه در این رمان تحت تأثیر کانون‌های گوناگون روایت شکل گرفته‌است و کانون روایت در این رمان، ترکیبی از سه نوعِ بدون شعاع کانونی، شعاع کانونی درونی و شعاع کانونی بیرونی است. لحنِ روایت نیز در خدمت جهت‌گیری بیان راوی در برابر شخصیت‌های رمان و جهت‌گیری شخصیت‌ها در برابر هم است که نویسنده از این منظر، لحن‌های متفاوت، امّا متناسب با فضای رمان و موضع شخصیت‌ها آفریده‌است. هم‌چنین رمان همسایه‌ها از منظر لحن روایی در بُعد مکانی، روایتی درون‌داستانی است و هر سه نوع روایت پسازمانی، پیشازمانی و هم‌زمانی را در بُعد زمانی دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Narrative Structure of the Perspective and Tone in Neighbor Novel based on the theory of Gerard Genette

نویسندگان [English]

  • Khalil Beigzadeh 1
  • Majid Khosravi 2
  • Afsaneh Noori 3
چکیده [English]

Point of view and tone in Neighbor Novel by Ahmed Mahmud has various approaches, although the tone is dominant and friendly. Structure-oriented narrative Gerard Genette has proposed a comprehensive plan for the study of narrative texts and it has proposed three aspects of narrative meaning: time, point of view, and tone in the narrative review. This essay examines the ways of recalling two elements of point of view and tone in Neighbor Novel, based on Gerard's theory of comparative-analytic approach, and it analyzes the narrative approaches of the author to recall the two elements of the view and tone of the research, therefore, the results of the research show that the element of vision in this novel is influenced by the various centers of narration, and the focus of narrative in this novel that is a combination of three types without focal radius, inner focal radius and outer focal radius. The tone of narration also serves to direct the narrator's expression against the characters of the novel and the orientation of the characters against which the author has created a different tone from this perspective, but it keeps with the atmosphere of the novel and the position of the characters. Also, Neighbor Novel, from the point of view of the narrative tone in spatial dimension, is an internal narration, and it has all three types of post-modern narrative, pre-term, and concurrency in the time dimension.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Neighbor Novel
  • Ahmad Mahmoud
  • Gerard Genette
  • Viewpoint and Tone
  • Narratology
آتش‌سودا، محمدعلی و امید حریری جهرمی (1389)، «شخصیت‌پردازی در رمان همسایه‌ها»، مجلۀ پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، سال اول، پیش‌شمارة اوّل، صص 9-28.
آقائی، احمد (1383)، بیداردلان در آینه (معرفی و نقد آثار احمد محمود)، چاپ اوّل، تهران: به نگار.
احمدی، بابک (1380)، ساختار و تأویل متن، چاپ اول، تهران: مرکز.
اخلاقی، اکبر (1377)، تحلیل ساختاری منطق‌الطیر عطّار، چاپ اوّل، اصفهان: فردا.
اخوت، احمد (1371)، دستور زبان داستان، چاپ اوّل، تهران: فردا.
اسکولز، رابرت (1387)، عناصر داستان، ترجمة فرزانه طاهری، چاپ سوّم، تهران: مرکز.
ایگلتون، تری (1386)، پیش‌درآمدی بر نظریّة ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز.
بهمنی، مهرزاد (1390)، تحلیل روایت و کاربرد آن در رسانه، چاپ اوّل، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
پاینده، حسین (1394)، گشودن رمان (رمان ایران در پرتو نظریّه و نقد ادبی)، سوّم، تهران: مروارید.
پراپ، ولادیمیر (1386)، ریخت‌شناسی قصّه‌های پریان، ترجمة فریدون بدره‌ای، چاپ دوّم، تهران: توس.
پیروز، غلامرضا و سروناز ملک (1389)، «مهمترین وجوه سبک‌شناختی داستان‌های احمد محمود»، فصلنامة تخصصی بهار ادب، سال سوّم، شمارة چهارم، پیاپی 10، صص 167-184.
تایسن، لُیس (1394)، نظریّه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمة مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، ویرایش دکتر حسین پاینده، چاپ سوّم، تهران: نگاه امروز.
چهل‌تن، امیرحسین و فریدون فریاد (1373)، ما نیز مردمی هستیم، چاپ سوم، تهران: چشمه.
حرّی، ابوالفضل (1392)، نظریّة روایت و روایت‌شناسی، چاپ اول، تهران: خانة کتاب.
دستغیب، عبدالعلی (1387)، «نخستین رمان و رمان‌نویسان تاریخ ادبیات معاصر فارسی»، کیهان فرهنگی، شمارة 269، صص 115-127.
زنوزی جلالی، فیروز (1382)، «جایگاه واقعیّت‌های تاریخی در داستان»، فصلنامۀ ادبیات داستانی، شمارة 74، صص 16-21.
-------------- (1386)، باران بر زمین سوخته (تحلیل و نقد رمان‌های احمد محمود)، چاپ اوّل، تهران: تندیس.
شعیری، حمیدرضا (1389)، تجزیه و تحلیل نشانه - معناشناختی گفتمان، تهران: سمت.
شمیسا، سیروس (1393)، نقد ادبی، چاپ اوّل، تهران: فردوس.
شیری، قهرمان (1387)، مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران: چشمه.
شهبازی، آرزو (1393)، نقد جامعه‌شناسی رمان همسایه‌های احمد محمود، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: مریم حسینی، دانشگاه الزهرا.
عابدی، حمزه (1383)، بررسی عناصر داستان در رمان‌های همسایه‌ها، داستان یک شهر و زمین سوخته نوشتة احمد محمود، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عطرفی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
عابدینی، مینا و دیگران (1393)«بازتاب نابرابری اجتماعی در شکاف طبقاتی در دو رمان همسایه‌ها از احمد محمود و عمارت یعقوبیان از علا اسوانی»، نشریه ادبیات تطبیقی، شمارۀ 11، صص 211-228.
علی‌زاده، ناصر و سونا سلیمیان (1391)، «کانون روایت در الهی‌نامة عطار بر اساس نظریة ژرار ژنت»، نشریة گوهر گویا، شمارة دوم، صص 113-140.
فاضلی، مهبود و فاطمه‌سادات حسینی، (1392)، «سنّت و مدرنیته در رمان همسایه‌ها»، مجلۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 27، صص 159-176.
فلکی، محمود (1382)، روایت داستان (تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی)، اوّل، تهران: بازتاب نگار.
کالر، جاناتان (1385)، نظریّة ادبی (معرّفی بسیار مختصر) ترجمة فرزانه طاهری، چاپ دوّم، تهران: مرکز.
محمود، احمد (1357)، همسایه‌ها، تهران: امیرکبیر.
میرصادقی، جمال (1372)، جهان داستان، تهران: نارون.
------------ (1392)، عناصر داستان، چاپ هشتم، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1386)، فرهنگ داستان‌نویسان ایران از آغاز تا امروز، چاپ اوّل، تهران: چشمه.
Chatman, Seymour (1978). Story and Discourse: Narrative structure in Fiction and Film. Ithaca and London: Cornell university press.