بررسی نهاد سیاسی در ادبیات داستانی کودک و نوجوان (براساس نظریه جامعه‌شناسی پارسونز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سبزوار

چکیده

بررسی ادبیّات از منظر جامعه‌شناسی دیرگاهی است که موردتوجّه محققان قرارگرفته­است، اما تاکنون به بررسی این مهم در ادبیّات کودکان و نوجوانان کشورمان که بخش گسترده‌ای از ادبیّات معاصر را
 تشکیل­می‌دهد، پرداخته­نشده­است؛ شاید انعکاس سیاست و جهان سیاسی در ادبیّات این گروه سنّی به دلیل ویژگی‌های ادراکی آنان عجیب به نظر ­برسد. در این تحقیق که با هدف شناخت هر چه بیشتر ویژگی‌های ادبیات کودکان و نوجوانان کشورمان انجام­گرفته، تلاش گردیده­است تا به شیوة توصیفی- تحلیلی به بررسی چگونگی و میزان بازتاب نهاد سیاسی در ادبیات داستانی کودکان و نوجوانان پرداخته شود. برای دستیابی بدین مهم، آثاری از چهار تن از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر کشورمان در عرصة ادبیات کودک و نوجوان یعنی: مرادی کرمانی، ابراهیمی شاهد، سرشار و اکبرپور برگزیده و به منظور علمی‌تر شدن پژوهش، یکی از نظریات مطرح جامعه‌شناسی جهان، یعنی نظریة جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز انتخاب شده­است. در نظریة پارسونز نهاد سیاسی به عنوان یکی از نهادهای چهارگانة اصلی جامعه، دارای یک سیستم مستقل است. نتیجة این تحقیق نشان از آن دارد که گنجاندن نامحسوس مفاهیم نهاد سیاسی در آثار کودکان و نوجوانان متناسب با ویژگی‌ها و محدودیّت‌های ادراکی آنان، یکی از راه‌های جامعه‌پذیری سیاسی این گروه سنّی از راه ادبیات یا به عبارت دیگر فرهنگ است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Political Entity in the Childhood and Teenagers Literature (Due to the Parson’s Sociology Theory)

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Mahmoodi 1
  • Zahra Kichi 2
چکیده [English]

The literature review is a long-term sociological perspective that has been considered by researchers, but so far, this issue has not been examined in the literature of our country children and teenagers, who have a large part in the contemporary literature.
 It is not surprising to imagine the reflection of politics and the political world in the literature of this age group due to their perceptual qualities. In this research, with the aim of understanding the characteristics of literature of children and teenagers in our country, we tried to study the nature and extent of reflection of political entity in the literature of children and teenagers in the descriptive-analytical way. To achieve this, the works of four most prominent contemporary writers in our country in the field of children and teenager literature: Moradi Kermani, Ebrahimi Shahid, Sarshar and Akbarpoor have been selected.  In order to make the scientific research more accessible, one of the most widely considered sociology of the world, Talcott’s sociology theory Parsons is selected. In Parson’s theory, the political institution, as one of the main four-body institutions of the community, has an independent system. The result of this study is that the incorrect inclusion of concepts of political institution in the works of children and teenagers in accordance with their perceptual qualities and constraints is one of the ways of political socialization of this age group, through literature or, in other words, culture.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Sociology of Literature
  • Political Institution
  • Talcott Parsons
  • the Fictional Literature of children and Teenagers
آزاد ارمکی، تقی و زمانی سبزی، شهرام  (1389)، «بازنمایی جامعه پیش و پس از انقلاب با تکیه بر دو رمان رازهای سرزمین من و آزاده خانم و نویسنده‌اش اثر رضا براهنی»، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة20، صص163- 181.
ابراهیمی (شاهد)، جعفر (1376)، در سوگ سهراب، چاپ چهارم، تهران: پیدایش.
................................  (1388 الف)، شب‌های بی‌فانوس، چاپ دوم، تهران: سورة مهر.
................................. (1388 ب)، یک سنگ و یک دوست، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
اسمیت، دنیس (1386)، برآمدن جامعه‌شناسی تاریخی، چاپ1، ترجمة هاشم آقاجری، تهران: مروارید.
اشلی، دیوید و اورنشتین، دیوید مایکل (1383)، نظریة جامعه‌شناسی (اصول و مبانی کلاسیک)،ترجمه: علی‌اکبر میرمهدی‌حسینی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان. 
اکبر‌پور، احمد  (1386)، قطار آن شب، چاپ دوم، تهران: چشمه.
................................  (1390 الف)، ردّ‌پای نویسندة عقده‌ای، چاپ اول، تهران: قطره.
................................  (1390 ب)، من نوکر بابا نیستم، چاپ ششم، تهران: افق.
رنجبر، محمدعلی (1389)، «رابطة نهاد سیاسی و مذهبی در حکومت زندیه؛ دورة تعامل محدود»، فصلنامة تاریخ ایران و اسلام، س20، شمارة5/ 83، صص 57- 83.
روشه، گی (1394)، جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز، مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، چاپ دوم، تهران: نی.
ریتزر، جورج (1374)، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، چاپ دوم، ترجمة: محسن ثلاثی، تهران: علمی. 
................................ (1389)، مبانی نظریة جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، چاپ1، ترجمة: شهناز مسمّی‌پرست، تهران: ثالث.
سرشار، محمدر‌ضا (1388)، هستم اگر می‌روم،چاپ نهم، تهران: سورة مهر.
................................ (1389 الف)، مهاجر کوچک، چاپ یازدهم، تهران: سورة مهر.
................................  (1389 ب)، اصیل‌آباد، چاپ هیجدهم، تهران: سورة مهر.
................................. (1390)، اگر بابا بمیرد، چاپ بیستم، تهران: سورة مهر.
................................  (1391)، آنجا که خانه‌ام نیست، چاپ دوازدهم، تهران: سورة مهر.
شجری، رضا (1384)، بررسی و تحلیل ادبیات کودکان در ایران از آغاز تا دهة هفتاد، چ1، تهران: عیاران.
شرمن، وود (1366)، دیدگاه‌های نوین جامعه‌شناسی، ترجمه و تلخیص: مصطفی ازکیا، تهران: کیهان.
غریاق زندی، داوود (1381)، «رابطۀ سیاست و ادبیات». مجلۀ سروش اندیشه، س1، ش3و4، صص445-459.
غلام، محمد (1383)، «جامعه‌شناسی رمان معاصر فارسی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی) ، دورة 12، شماره  45-46، صص 129 تا173 .
قزل‌ایاغ، ثریا (1388)، ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، چاپ6، تهران: سمت.
کهنموئی‌پور، ژاله (1389)،نقد جامعه‌شناختی و لوسی‌ین گولدمن (از نقد جامعه­شناختی تا زیبایی‌شناسی دریافت)،چاپ اول، تهران: علمی‌و‌فرهنگی.
گرت، هانس‌هاینریش و میلز، رایت (1380)،منش فرد و ساختار اجتماعی (روانشناسی نهادهای اجتماعی)،ترجمه: اکبر افسری، تهران: آگاه.
گلچین، مسعود (1379)، «روابط متقابل نهاد سیاسی و دولت با خانواده»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی)،شمارة28 و 29، صص41- 80.
محمدی، محمدهـادی (1378)، روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان، چاپ اول، تهران: سروش.
محمودی، علی­رضا، و کیچی، زهرا (1395)، «بررسی جامعه­شناسانۀ کاربرد نظام اعتقادی در ادبیات داستانی کودک و نوجوان (بر اساس مطالعۀ موردی آثار هوشنگ مرادی کرمانی)»، مجلۀ ادب فارسی دانشگاه تهران، دورۀ6، شمارة1، پیاپی17، صص 193-211.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1390 الف)، بچه‌های قالیبافخانه، چاپ دهم، تهران: معین.
................................ (1390 ب)،خمره، چاپ دهم، تهران: معـین.
................................ (1390 ج)، پلو‌خورش، چاپ هفتم، تهران: معـین.
................................  (1390 د)، تنور، چاپ سیزدهم، تهران: معـین.
................................  (1391)، نخل، چاپ دهم، تهران: معـین.
منصوری، جواد (1386)، سیاست و نهادهای اجتماعی، تهران: امیرکبیر.
موسوی‌گرمارودی، مصطفی (1386)، شعر کودک از آغاز تا امروز، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
یاحقی، محمدجعفر (1385)، جویبار لحظه‌‌ها (ادب معاصر فارسی)،چاپ نهم، تهران: جامی.