نمود گزاره‌های عرفانی در کلیله و دمنه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

چکیده:
قرن پنج تا هفت در تاریخ ادب فارسی یکی از پربارترین دوران در زمینۀ نگارش آثاری با زمینه یا صبغۀ غالب عرفانی است. میانة همین دوران، یعنی قرن ششم نیز سرآغاز پیدایش نثر مزیّن و متکلّف فارسی یا همان نثر مصنوع است که با فعّالیّت نصرالله منشی و با نگارش کلیله و دمنه، صورت رسمی به خود گرفت. نکته‌ای که ذهن خواننده را به خود معطوف می­سازد این است که با توجّه به رواج روحیة عرفان­گرایی در این دوره و با در نظر گرفتن این مطلب که داستان­های کلیله و دمنه - هرچند از زبان حیوانات بیان می‌شود؛ امّا در حقیقت بیانگر اعمال، کنش­ها و واکنش­های آدمیان در رویارویی با عرصه­های مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی است - آیا کاملاً از تأثیر اندیشه­های عرفانی برکنار مانده و یا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از آن متأثّر شده است؟ حاصل این پژوهش نشان­دهندة آن است که به دلیل معاصر بودن این نویسنده با دوران شروع نظم عرفانی و آشنایی او با ادبیّات نظم و نثر صوفیانه، اثر داستانی وی از تأثیر افکار عارفانه و دینی برکنار نمانده و به خصوص تمایل به نفی دنیا و گرایش به آخرت، اندیشۀ غالب بر تفکّر وی بوده و در جای­جای کلیله به بهانه­های مختلف مجال ظهور و بروز یافته است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Manifestation of Mystical Themes and Propositions in the Kalila- and- Diman

چکیده [English]

Abstract
Five to seven centuries have been usually regarded as the richest career in mystical writing. It was in the middle of the same career, it means  sixth century which was the beginning of prose poem, or artificial prose that officially established by Nasrollah Monshi in his Kalila-and-Dimna.It is very important that  the prevailing spirit of mysticism in this period- besides regarding the point that although the stories in Kalila-and-Dimna are animal fables, actually they represent humans’ actions and reactions when confronting different spheres of political and social life- the question is whether these stories were excluded completely from the effects of mystical ideas or if they were affected directly or indirectly by them? This article concludes that, this author is contemporary with the beginning of mystical poetry and being familiar with Sufi poetry and prose, his work could not have escaped from the influence of religious and mystical ideas. Especially, the tendency to negate the world and belief in the hereafter was the prevailing thought in his mind-set, emerging in Kalila on the different pretext.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Mystical themes and propositions
  • Verses and sayings
  • Kalila-and- Dimna
  • Nasr Alah