کاربرد خویشکاری‌های مذهبی به عنوان نیروهای یاریگر در داستان مهر و ماه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

چکیده:
داستان مهر و ماه یکی از قصّه­های ادبیّات عامیانۀ فارسی است که به دو صورت نظم و نثر باقی مانده­است. جمالی دهلوی و حسینی شیرازی دو روایت منظوم در قالب مثنوی از آن ارائه داده­اند و روایت منثور آن را مؤلّفی نامعلوم در سدۀ نهم نوشته ­است. به جهت حضور شخصیّت­های جادویی و پریان در این اثر، می‌توان آن را در زمرۀ قصّه­های پریان طبقه­بندی کرد. مسئلۀ اصلی در این مقاله، مقایسۀ تطبیقی ریخت­شناسی پراپ با ساختار قصّه‌های ایرانی است. هدف این پژوهش بررسی خویشکاری‌های دینی قصّه است که مسلماً در طبقه‌بندی پراپ وجـود نداشتـه‌ است. در حقیقت نوشتـار موجـود تلاش می­کند تـا ریخت­شناسی پراپ را در فضای قصّه­ای ایرانی، بومی کند و شخصیّت­ها و یاریگران دینی را تشخیص دهد. شیوۀ کار در این مقاله تحلیلی- تطبیقی است. نتیجۀ این مطالعه، تشخیص جلوه‌های خویشکاری­ دینی در قالب اعمالی چون دعا، نماز، نذر، روزه، شفاعت، شکر و سجده است. در این قصّه، یاریگران از میان شخصیّت­های مذهبی انتخاب شده­اند. حضرت علی(ع) و پیامبر اکرم(ص)، دو شخصیّت دینی در این قصّه هستند که مطابق طبقه­بندی پراپ، در نقش یاریگر ایفای نقش می‌کنند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Religious Functions as Helper in the Story "Mehr-va-Mah"

چکیده [English]

Abstract
The story "Mehr-va-Mah" is a Persian folkloric story which has been preserved both in poem and prose. Jamali Dehlavi and Hoseyni Shirazi have provided us with two verse adaptations of this story in the form of couplets. And the author of the prose version of the story, which appeared in the 9th century, is anonymous. Due to the presence in this story of fairies and magical characters, it can be put in the category of fairy tales. The present paper is a comparative analysis. The main problem of it is to analyze the typical Iranian folkloric story on the basis of Vladimir Propp's Morphology of the Folk Tale. The purpose of the paper is to examine the religious functions of "Mehr-va-Mah," the functions which were surely lacking in Propp's divisions. In this way, the real attempt of this study is to provide an Iranian model of morphology in the space of our native story and on the basis of the work of the Russian writer. This study will help us to identify the manifestations of religious functions in this story in actions like praying, betting, fasting, intercession, thanks-giving, and prostration. The author of "Mehr-va-Mah" has chosen his helpers from among the religious celebrities. Prophet Mohammad (P. B. U. H.) and Imam Ali (P. B. U. H.) are two religious celebrities in this story who, according to Propp's classifications, play the role of the helper.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: "Mehr-va-Mah
  • " Morphology
  • Religious Helper
  • Religious Function