بررسی و تحلیل قصّه شهر سنگستان اخوان‌ثالث بر پایه الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 استاد، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانشیار، زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از بُن‌مایه‌های کلّی همة اسطوره‌ها، «سفر قهرمان» است. جوزف کمبل بر اساس پیوند نزدیک افسانه‌ها و قصّه‌های قومی با اسطوره‌ها؛ الگوی یگانه‌ای برای این قصّه‌ها پیشنهاد کرده، با عنایت به دیدگاه کهن‌الگویی یونگ، الگوی سفر قهرمان خود را طراحی و تدوین نمود. این الگو شامل سه مرحله عزیمت، تشرّف و بازگشت است که دارای بخشهای متعدد دیگری، مانند: ندای پیک (دعوت)، پذیرش یا رد دعوت، راهنما، گذر از آستانه، آزمون، پاداش و بازگشت است. این پژوهش بر آن است که قصّه شهر سنگستان اخوان را بر پایه الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل بررسی و تحلیل کند. بنابراین ابتدا به تبیین نظریة کمبل پرداخته، سپس کردار «شاهزاده» به‌عنوان نمودی از اسطوره- قهرمان در این شعر را، با مراحل مهمّ الگوی ذیل تطبیق داده، در پایان به توصیف و تحلیل داده‌ها می‌پردازد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد؛ که اگرچه قهرمان (شاهزاده)، در جست‌وجوی رستگاری و راه نجات برای جامعه سنگ‌شده و دردمند خویش (انسان معاصر) است؛ اما چون در سیر گذار از من (اگو)، برای تحقق «خود»، (هسته اصلی زندگی)، شکست می‌خورد؛ نمی‌تواند کلید طلسم را باز یابد. از این روی، سفر وی دست آوردی جز شکست و پشیمانی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study and analysis of “The Story of the City of Sangestan Akhavan Sales” based on the travel pattern of the hero Joseph Campbell

نویسندگان [English]

  • Nahid Tirandaz 1
  • Abolghasem Esmailpour Motlagh 2
  • Abdolhosein Farzad 3
1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Islamic A zad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Ancient Culture and Languages, Faculty Member of Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty Member of the Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the general themes of all myths is the journey of the hero. Joseph Campbell based on the close connection of legends and ethnic tales with myths; He proposed a unique model for these stories, and based on Jung’s archetypal view, he designed and compiled a model of his hero’s journey. This pattern has three stages of departure, arrival and return; these three include other sections such as courier call (invitation), accepting or rejecting the invitation, guidance, crossing the threshold, test, reward and return. This study aims to study and analyze the Story Share Sangestan AkhavanSales based on the travel pattern of the hero Joseph Campbell. Therefore, he first explains Campbell’s theory; then, the prince’s action as a manifestation of the myth- hero in this poem is adapted to the important steps of the following pattern, and at the end, the data are described and analyzed. The result of the research shows that although the hero (prince) is in search of salvation and the way of salvation for his stoned and suffering sthociety (contemporary man); But because it fails to pass from me (the ego) to its realization, (the core of life); cannot find the spell key. Therefore, the ambassador has no achievement but regret and defeat

کلیدواژه‌ها [English]

  • Myth
  • Story
  • Akhavan
  • Archetype
  • Share Sangestan Story
  • Campbell
آموزگار، ژاله. (1385) تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
 اخوان‌ثالث، مهدی. (1394) از این اوستا. تهران: زمستان.
 اخوان‌ثالث، مهدی. (1398) ارغنون. تهران: زمستان.
 الیاده، میرچا. (1392) چشم‌اندازهای اسطوره، چ3.  ترجمه جلال ستاری. تهران: توس.
 الیاده، میرچا. (1393) اسطورة بازگشت جاودانه، چ4. ترجمة بهمن سرکاراتی. تهران: طهوری.
 الیاده، میرچا. (1394) نمادپردازی، امر قدسی و هنر. ترجمة محمّدکاظم مهاجری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
 بوکور، دو. مونیک. (1376) رمزهای زنده جان. ترجمة جلال ستاری. تهران: مرکز.
 حسن‌پورآلاشتی، حسین؛ اسماعیلی، مراد. (1389)«قصّة شهر سنگستان: اسطورة شکست». مجلّة دانشکده   ادبیات و علوم انسانی، س18، ش68، صص41-67.
حسن‌زاده‌میرعلی، عبدالله؛ قنبری‌عبدالملکی، رضا. (1392) «تحلیل ریخت‌شناسی قصّه شهر سنگستان». فصلنامه پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش1، صص 67-91.
حسینی، مریم. (1388) «رمزپردازی غار در فرهنگ ملل و یار غار در غزل‌های مولوی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س5، ش15، صص 18-35.
خلیلی‌محله، منیره؛ سرمد، زهره؛ روستایی‌شلمانی، احمد. (1394) «اسطوره و قهرمانان اساطیری در شعر اخوان». همایش بین‌المللی تحقیق و نوآوری در هنر و علوم انسانی (حامی مؤسّسه سفیران فرهنگی مبین)، س1.
دستغیب، عبدالعلی. (1373) نگاهی به مهدی اخوان‌ثالث. تهران: مروارید.
شاهین‌دژی، شهریار. (1387) شهریار شهر سنگستان. تهران: سخن.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1390) با چراغ و آینه (در جست‌وجوی ریشه‌های تحوّل شعر معاصر ایران)، چ3. تهران: سخن.
شهرستانی، علیرضا؛  کزازی، میرجلال‌الدین؛ مسعود، سپه‌وندی. (1398) «مفهوم «زمان اساطیری» در شعر شاملو و اخوان‌ثالث». ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س9، ش2، صص 207-234.
عطارزاده، مجتبی. (1397) «اخوان: نماد امید در نمود یأس سیاسی». فصلنامة زیبایی‌شناسی ادبی، س15، ش35، صص 147-171.
فرضی، حمیدرضا. (1391)«نقد کهن‌الگویی شعر قصّة شهر سنگستان مهدی اخوا‌ن‌ثالث». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س8، ش28، صص 179-211.
کاسیرر، ارنست. (1378) فلسفة صورت‌های سمبلیک. ترجمه یدالله موقن. تهران: هرمس.
کاظم‌خانلو، ناصر؛ بیرانوند، نسرین؛ سازمند، فهیمه. (1394) «تحلیل اسطوره‌های حماسی در شعر اخوان‌ثالث».  کنفرانس ملّی آینده‌پژوهی علوم انسانی و توسعه.
کمبل، جوزف. (1377) قدرت اسطوره، چ2. ترجمة عبّاس مخبر. تهران: مرکز.
کمبل، جوزف. (1385) قهرمان هزار چهره. ترجمة شادی خسروپناه. مشهد: گل‌آفتاب.
کوپ، لارنس. (1390) اسطوره، چ2. ترجمة محمّد دهقانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گورین، ویلفرد. ال؛ لیبر، ارل. جی؛ ویلینگهام، جان. ار؛ مورگان، لی. (1394) راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمة زهرا میهن‌خواه. تهران: اطلاعات.
مخبر، عبّاس. (1396) مبانی اسطوره‌شناسی. تهران: مرکز.
مختاری، محمّد. (1392) انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
مختاری، محمّد. (1393) اسطورة زال. تهران: توس.
یونگ، کارل. گوستاو. (1387) انسان و سمبول‌هایش. ترجمه محمود سلطانیه. تهران: جامی.