تحلیل جامعه شناختی رمانِ چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشتۀ جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

2 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

چکیده

رمان، دستاورد فضای فرهنگی مدرنیته است که به‌عنوان متنی مستند، تجربیات جمعی و جزئیات رفتار فردی را منعکس می‌کند. هدف این پژوهش، تحلیل جامعه‌شناختی نقش‌های جنسیتی در رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، با روش تحلیل محتوای کمّی و کیفی است. نتایج نشان می‌دهد که تفاوت‌ها و شباهت‌های میدانی و مَنِشی شخصیت‌ها، متأثر از متغیرهای جنسیتی و شغلی است. مهمترین میدان فعالیت زنان، انجام وظایف در خانه است که خروج از آن بدون توانایی‌های مادی و فرصت‌های شغلی امکان‌پذیر نیست و نقش تحصیلات عالی، علایق فرهنگی و سلایق شخصی برای حضور مؤثر آنان در جامعه رنگ می­ بازد. درمقابل منش زن خانه‌دار و وظیفه‌گرا، منش مرد تحصیل‌کرده و شاغل قرار دارد که به مدد انواع سرمایه و در چارچوب برتری جنسیتی، دارای حق مالکیت، مقام، تمکن مالی و قدرت تصمیم‌گیری در گسترۀ میدان جامعه است. آن­ها در میدان خانه هم با اتکا به انواع سرمایه و منش طلب­کارانه مانند میدان جامعه و میدان کار عمل می‌کنند و چون دارای اوقات فراغت‌اند، به بحث­های اجتماعی و سیاسی، تماشای تلویزیون، خواندن روزنامه و ورزش‌های فکری و بدنی می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gender Sociological Analysis of "Cheraghha ra man khamoush mikonam"

نویسندگان [English]

  • Ali Mehrabi 1
  • Farah Torkaman 2
1 Ph.D. Candidate, Department of Sociology, Islamic Azad University of Tehran Markaz Branch, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University of Tehran Markaz Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Novel is an achievement of the cultural atmosphere of modernity which, as a documentary text, reflects collective relations and the details of individual behavior. The genesis of the Persian novel is not separate from this rule, and accordingly, it is possible to study issues related to the biosocial field and the performance of the characters. The purpose of this study is to provide a sociological analysis to shed light on gender roles in the novel of "Cheraghha ra man khamoush mikonam" by quantitative and qualitative content analysis. The results show that, without material abilities and job opportunities outside the home, the role of higher education, cultural interests, and personal tastes for the effective presence of women in society fades. For housewives, the house and the kitchen are the only space to express desires and set limits. The most important activities of such women are to be performed at home, kitchen, and family duties. In contrast to the housewife, there is the educated man who, with the help of all kinds of superiorities, and in the role of gender discrimination, has property, position, financial ability, and decision-making power in a wide measure in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • Novel
  • Capital
  • Character
  • Field
اجاکیانس، آناهید. (1382) «چراغ­ها را من خاموش می­کنم». نامۀ فرهنگستان، شماره 21، صص 174-166.
اکبری­زاده، فاطمه؛ روشنفکر، کبرا و دیگران. (1394) «جلوه ­های چندزبانی در رمان چراغ­ها را من خاموش می­ کنم». جستارهای زبانی، دوره 6، شماره 2، صص 51-25.
پیرزاد، زویا. (1381) چراغ­ها را من خاموش می­کنم. تهران: مرکز.
باقری، نرگس. (1387) زنان در داستان؛ جایگاه قهرمانان زن در داستان‌های زنان داستان­نویس. تهران: مروارید.
پرستش، شهرام؛ ساسانی­خواه، فائزه. (1389) «بازنمایی جنسیت در گفتمان رمان». زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 1، شماره4، صص 74-55.
تاجبخش، کیان. (1384)  سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. تهران: شیرازه.
حسن­لی، کاووس؛ سالاری، قاسم. (1386) «نشانه­ های فمینیسم در آثار سیمین دانشور». مطالعات زنان، سال 5، شماره13، صص 25-5.
دو بووار، سیمون. (1382) جنس دوم. ترجمۀ قاسم صنعوی. تهران: توس.
شویره،کریستین؛ فونتن، اولیویه. (1385) واژگان بوردیو. ترجمه مرتضی کتبی. تهران: نی.
عظیمـی، زهرا؛ صادقی، اسماعیل. (1394) «بررسی مسائل مشترک زن در دو داستان چراغ­ها را من خاموش می­کنم زویا پیرزاد و پرندۀ من فریبا وفی». مطالعات داستانی، سال دوم، شماره 8، صص 117-94.
کریمی حکاک، احمد. (1376)  «نگاهی به موفق‌ترین رمان ایرانی در دهه گذشته». ایراننامه، شماره 59، صص447 – 470.
کریمی قره­بابا، سعید. (1398) «صدای سیاست­ گریز زنانه در رمان چراغ­ها را من خاموش می­کنم». علوم ادبی، سال نهم، شمارۀ 15، صص 191-167.doi: 10.22091/jls.2019.2735.1129
کهدویی، محمدکاظم؛ شیروانی، مرضیه. (1388) «شخصیت‌پردازی قهرمان زن در چند رمان؛ جایگاه زن در دو رمان سووشون سیمین دانشور و شوهر آهوخانم علی‌محمد افغانی». نامۀ پارسی، شماره 48 و 49، صص 86-71.
مالمیر، تیمور؛ صفایی­ صابر، رضا. (1397) «تحلیل تناسب شگردهای روایتگری با درونمایه در رمان چراغ­ها را من خاموش می ­کنم». ادبیات پارسی معاصر، سال هشتم، شماره 2، صص 126-107.
میرفخرایی، تژا. (1382) «تصویر زن در رمان‌های عامه ­پسند ایرانی». نامۀ پژوهش فرهنگی، سال هشتم، دوره جدید، شماره7، صص 179-133.
نجفی­ عرب، ملاحت. (1394) «ﻧﻘﺪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻣﺎن ﭼﺮاغ­ﻫﺎ را ﻣﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ­ﻛﻨﻢ از ﻣﻨﻈﺮ زﺑﺎن و ﺟﻨﺴﻴﺖ». مجلۀ علوم ادبی، سال 4، شماره 6، صص 212-181. doi: 10.22091/jls.2015.479