بررسی و تحلیل شخصیّت‌های رمان «ارمیا» از رضا امیرخانی بر اساس الگوی کنش گرماس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران,

3 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

چکیده

تحلیل شخصیّت در داستان، در دهه­ های اخیر به‌طور ویژه­ای توجّه ناقدان و تحلیلگران ادب داستانی را  جلب کرده است. شخصیّت، بخشی از ساختار کلّی یک روایت محسوب می­شود و یکی از وجوه آن، کنشگری است. کنش در داستان و روایت، فعل شخصیّت داستانی را رقم می­زند. گرماس تحت تأثیر پراپ،  نظریّۀ روایت­ شناسی خود را مطرح کرده است. الگوی کنشی وی در این نظریّه، تقریباً در همۀ ژانرهای ادبی قابل اجراست و این ویژگی، نشان از میزان انعطاف­ پذیری و کاربردی بودن الگوی وی در بررسی مبانی ساختاری یک متن دارد. هدف و موضوع این پژوهش، بررسی شخصیّت­های رمان ارمیا از رضا امیرخانی بر اساس الگوی کنشی گرماس است. گرماس، مدلی را در بررسی کنش­های شخصیّتی داستان طراحی کرده است که از سه الگوی دوتایی: «کنشگر/ هدف»، «کنش‌گزار/ کنش ­پذیر» و «کنش­ یار/ ضدکنشگر» تشکیل شده است. نتایج مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی تدوین شده، حاکی از آن است که شخصیّت­های این رمان، دارای تقابل­های ارزشی بارزی هستند (جنگ و ضدّجنگ). طبق الگوی کنشی گرماس، ارمیا به‌عنوان شخصیّت کنشگر در ساحت جنگ تحمیلی و دفاع مقدّس، در راه رسیدن به هدف خویش حرکت کرده، کنش داستانی را رقم زده و سایر مؤلّفه ­های این الگو را در مسیر نقش ­پذیری قرار داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study and analysis of the characters of Reza Amirkhani's novel "Ermiah" based on Greimas' action pattern

نویسندگان [English]

  • Simin Alizadeh 1
  • Nahid Akbari 2
  • Reza Forsati ZJoybari 3
1 Ph.D in Persian Language and Literature, The organization for Researching and Composing University Textbooks in the Islamic Sciences and the Humanities (SAMT),Institute for Research and Development in the Humanities, Tehran.
2 Assistant Professor of Persian Literature, Qaem-shahr branch , Azad Islamic University, Qaem-shahr, Iran
3 Assistant Professor of Persian Literature, Qaem Shahr Unit, Azad Islamic University, Qaem Shahr, Iran
چکیده [English]

Character analysis in fiction has received special attention from critics and analysts of fiction in recent decades. Personality is part of the overall structure of a narrative and one of its aspects is activism. The action in the story and narrative determines the verb of the narrative character. Influenced by Propp, Greimas proposed his theory of narratology. His model of action in this theory can be applied in almost all literary genres, and this feature shows the flexibility and applicability of his model in examining the structural foundations of a text. The purpose and subject of this research is to study the characters of Ermiah's novel by Reza Amirkhani based on Greimas' action pattern. Greimas has designed a model for examining the character's character actions, which consists of three dual patterns: "actor / goal", "actor / actionable" and "friend / counter-actor". The results of the descriptive-analytical article indicate that the characters in this novel have significant value contrasts (war and anti-war). According to Greimas' action of pattern, Ermiah, as an active character in the field of imposed war and holy defense, has moved towards achieving his goal and has figured out the action of the story and put the other components of this pattern on the path of role-playing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reza Amirkhani
  • novel
  • Ermiah
  • Personality
  • Greimas
  • Action pattern
  • narrative
احمدی، بابک. (1372)  ساختار و تأویل متن، ج2، چاپ دوّم. تهران: مرکز.
اخوّت، احمد. (1371)  دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
اعتمادزاده، حسین. (1394)  دو پنجره: پژوهشی در زمینۀ ادبیّات داستانی. تهران: مهرنوش.
امیرخانی، رضا. (1395)  ارمیا، چاپ بیست‌وهشتم. تهران: افق.
اولیایی­نیا، هلن. (1379)  داستان کوتاه در آیینۀ نقد. تهران: فردا.  
برتنس، یوهانس. (1384)  مبانی نظریّۀ ادبی. ترجمۀ محمّدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
بورونوف، رولان واوئله. (1378) جهان رمان. ترجمۀ نازیلا خلخالی. تهران: مرکز.
پراپ، ولادیمیر. (1368)  ریخت ­شناسی قصّه ­های پریان. ترجمۀ فریدون بدره­ای. تهران: توس.
حاجی­ زاده، مهین؛ ابهن، محدّثه. (1392) «تحلیل ساختاری شخصیّت­های رمان بیروت 75 از غاده­ السّمان بر اساس نظریّۀ کنشی گریماس». دوفصلنامۀ نقد ادب معاصر عربی، سال 3، شمارۀ 7، صص 80-55.
ده­بزرگی، غلامحسین. (1384)  ادبیّات معاصر ایران با گزیده­ای از  شعر و داستان معاصر. تهران: زوّار.
رضایی، محمّد؛ خیری، فهیمه. (1396) «بررسی سبک ­شناسانۀ رمان ارمیا اثر رضا امیرخانی».  نشریّۀ ادبیّات پایداری، دورۀ 9، شمارۀ 17، صص 156-133.
سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر. (1384) راهنمای نظریّۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عبّاس مخبر، چاپ سوّم. تهران: طرح نو.
عاملی­رضایی، مریم. (1396) «تحلیل مناسبات نسلی در رمان فارسی دو دهه از 1390-1370». مجلّۀ ادبیّات پارسی معاصر، سال7، شمارۀ 22، صص 105-83.
غنی، گلرخ­سادات؛ احمدی، مینا؛ منوچهری، اکبر. (1394) «تحلیل زیبایی­ شناختی چند عنصر داستانی در سه رمان رضا امیرخانی (ارمیا، منِ او، بی­وتن)». نشریّۀ پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 37، صص 88-55.
قاسمی، شهین. (1398) «الگوهای نوین ساختارگرایی و روایت­ شناسی در تحلیل پیرنگ رمان ارمیا». نشریّۀ زبان و ادب فارسی، سال 72، شمارۀ 239، صص 101-75.
والاس، مارتین. (1386)  نظریّه ­های روایت. ترجمۀ محمّد شهبا، چاپ دوّم. تهران: هرمس