نقد پسااستعماری رمان «بر جادّه‌های آبیِ سرخ»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

نقد پسااستعماری ازجمله پژوهش ­های میان­ رشته ­ای است که برای بررسی و تحلیل متون ادبی، به منظور پی­بردن به استراتژی­ های استعماریِ نهفته در این متون، رویکردی کاربردی و بسیار مؤثّر به‌شمار می ­آید. رمان بر جادّه­ های آبیِ سرخ اثر نادر ابراهیمی یکی از آثار برجسته ادبیّات معاصر فارسی است که در آن، ضمن روایت تاریخ ایران در دوره افشاریه و زندیه به حضور استعمارگران در نواحی جنوب ایران و پیامدهای آن پرداخته­ شده ­است. مسأله اصلی این پژوهش بررسی مؤلّفه‌های پسااستعماری و تحلیل بازخوردهای استعمار در این رمان است و در این راستا از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده ­شده­ است. یافته­ های تحقیق حکایت از آن دارد که ساختار اصلی رمان را تضاد و تقابل غرب و شرق یا استعمارگر و استعمارشده تشکیل می­ دهد و نادر ابراهیمی با نگاهی انتقادی و دیدی متفاوت مهم­ترین مؤلّفه ­های ادبیّات پسااستعماری همچون اروپامحوری و مرکززدایی از آن، استعمارگر و استعمارشده، خود و دیگری، خشونت نظام استعماری در برابر ضد خشونت بومی، حکومت دیکتاتوری و دست ­نشانده غرب، استعمارستیزی، گسست میان تمدّن شرق و غرب و نابرابری حقوق انسانی را در این رمان به تصویر کشیده­ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Post-Colonial Criticism of Novel On the Blue and Red Paths

نویسنده [English]

  • Arezou Pooryazdanpanah Kermani
Assistant Professor of Persian Literature, Faculty of Language and Literature, Yazd University, Yazd, Iran.
چکیده [English]

Post-colonial criticism is an interdisciplinary research that is a very practical and effective approach to examining and analyzing literary texts in order to understand the colonial strategies embedded in them. Nader Ebrahimi's novel "On the Blue and Red Paths" is one of the prominent works of contemporary Persian literature in which, while narrating the history of Iran during the Afshariyyah and Zandiyeh periods, the presence of colonists in the southern parts of Iran and its aftermath. The main purpose of this study is to investigate the postcolonial components and analyze the colonial feedbacks in this novel and to use descriptive-analytical method. The findings of the study suggest that the main structure of the novel is the contradiction between the West and the East or the colonialist and colonized and Nader Ebrahimi portrays the most important components of post-colonial literature in a critical and different way: such as European-centered and decentralized, colonized and colonialist, himself and others, the violence of the colonial system against indigenous violence, the dictatorship and the dictatorship of the West, colonialism, the Rift Between East and West, Civilization human rights inequality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Colonialism
  • Postcolonial Theory
  • Nader Ebrahimi
  • Novel
  • On the Blue and Red Paths
ابراهیمی، نادر. (1395)  بر جادّه ­های آبی سرخ. تهران: روزبهان.
ادگار، اندرو، پیتر سج­ویک. (1387) مفاهیم بنیادی نظریه فرهنگی. ترجمه مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
إشکرافت، بیل. (2006)  الرد بالکتابة: النظریة و التطبیق فی آداب المستعمرات القدیمة. ترجمة شهرت العالم. ط1، بیروت: مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
تایسن، لیس. (1394) نظریه­ های نقد ادبی معاصر. ترجمه مازیار حسین­ زاده و فاطمه حسینی. چاپ سوم. تهران: نگاه امروز/ حکایت قلم نوین.
تسلیمی، علی. (1390) نقد ادبی. تهران: کتاب آمه.
ثابت، طارق. (2014) «هوّیة الادب بین الحضور و الغیاب فی الخطاب النقدی العربی مابعد الکلونیالیّ». مجلّةالأثر، العدد 21، صص 103 ـ 112 .
سعید، ادوارد. (1382)  فرهنگ و امپریالیسم. ترجمه اکبر افسری. تهران: توس.
سعید، ادوارد.  (1386) شرق­ شناسی. ترجمه خنجی لطفعلی. تهران: امیرکبیر.
شاه میری، آزاده. (1389) نظریه و نقد پسااستعماری. زیر نظر فرزان سجودی. تهران: نشر علم.
صاعدی، احمدرضا. (1394) «تحلیل گفتمان پسااستعماری در رمان شرفة الهذیان اثر ابراهیم نصرالله». نشریه ادبیّات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفتم، شماره سیزدهم، صص 185 ـ 204.
عبّاسی، الله‌کرم و دیگران. (1397) «نقد پسااستعماری رمان رازهای سرزمین من اثر رضا براهنی». نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، سال 71، شمارة 238، صص 145 ـ 168.
فانون، فرانتس. (1353) پوست سیاه، صورتک­های سفید. ترجمه محمّد امین کاردان. تهران: خوارزمی.
کلیگز، مری. (1388)  درس­نامة نظریه ادبی. ترجمه جلال سخنور و سعید سبزیان. تهران: اختران.
ممی، آلبر. (1351) چهره استعمارگر چهره استعمارزده. ترجمه هما ناطق. چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
مکاریک، ایرناریما. (1393) دانش­نامه نظریه ­های ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجر و محمّد نبوی. چاپ پنجم، تهران: نشر آگه.