مقایسه شیوه داستان‌پردازی در «چرندوپرند» و «یکی بود یکی نبود» از منظر عناصر داستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، ایران.

چکیده

«چرند و پرند» مجموعه مقالات داستان‌گونه دهخدا است که در ستونی به همین نام در روزنامه صوراسرافیل منتشر می‌شد. این مقالات که به زبان عامیانه نوشته شده، فنی بین داستان‌نویسی و روزنامه‌نگاری است. دهخدا با استفاده از این فن توانسته مفاهیم موردنظر خود را به مخاطب (توده مردم) منتقل کند. هرچند مقالات او به نام داستان کوتاه شناخته نمی‌شود و باور بر این است که جمال‌زاده مبدع داستان کوتاه فارسی است؛ اما می‌توان مقالات دهخدا را مقدمه‌‌ای برای ظهور داستان کوتاه فارسی دانست که نویسندگان داستان کوتاه، مانند جمال‌زاده از آن تأثیر پذیرفتند. در مقاله حاضر با روش استقرایی شیوه داستان‌پردازی دهخدا در «چرند و پرند»  را با «یکی بود یکی نبود» جمال‌زاده مقایسه و بررسی شده است. برای این منظور عناصر داستان در دو اثر نام برده‌شده با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که عناصر داستان در اغلب مقالات دهخدا وجود دارد، هرچند که این عناصر در پاره‌ای از موارد، انسجام کمتری دارد. همچنین جمال‌زاده نیز که به‌عنوان نخستین نویسنده داستان کوتاه فارسی به‌شمار می‌آید، در مجموعه «یکی بود یکی نبود» خود در سبک، درون‌مایه، موضوع، کانون تمرکز و شخصیت‌های داستانی متأثر از مقالات دهخداست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of storytelling style between “Charand-o-Parand” and “Yeki Bood Yeki Nabood” by studying the story elements

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Birjandi 1
  • Reza Shajari 2
1 Corresponding Author, PhD in Persian Language and Literature, Kashan University, Kashan
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Literature, Kashan University, Kashan
چکیده [English]

"Charand-o-Parand" is a collection of Dehkhoda's fictional articles that were published in a column of the same name in the newspaper Surasrafil Written in slang, these articles are a technique between storytelling and journalism. Using this technique, Dehkhoda was able to convey his desired concepts to the audience (mass of people).Although his articles are not known as short stories and it is believed that Jamalzadeh is the creator of Persian short stories, but Dehkhoda's articles can be considered as a prelude to the emergence of Persian short stories that short story writers like Jamalzadeh were influenced by. The present article inductively examines the storytelling style of Dehkhoda in "Charand-o-Parand" and compares it with Jamalzadeh's “Yeki Bood Yeki Nabood”. So, the elements of the story in the two works are compared with each otherThe results of this study show that the elements of the story are present in most of Dehkhoda's articles, although these elements are less coherent in some cases. Also, Jamalzadeh, who is considered as the first author of Persian short stories, in his collection “Yeki Bood Yeki Nabood” in his style, theme, subject, focus and fictional characters are influenced by Dehkhoda's articles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Charand-O-Parand”
  • Dehkhoda
  • short story
  • “Yeki Bood Yeki Nabood”
  • Jamalzadeh
اردلانی، اجلال (1379)، ادوار نثر فارسی در دوران مشروطیت، سنندج: ژیار.
آرین‌پور، یحیی (1374)، از صبا تا نیما، چ7، تهران: نشر زوار.
آژند، یعقوب (1384)، تجدد ادبی در دوره مشروطه، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
بالایی، کریستف؛ کویی، میشل (1366)، سرچشمه داستان کوتاه فارسی، ترجمه: کریمی حکاک، احمد، تهران: انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران.
براهنی، رضا (1362)، قصه‌نویسی، چ3، تهران: نشر نو.
بهزادی‌اندوهجردی (1378)، طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: نشر صدوق.
پارسانسب، محمد (1396)، «عامیانه‌‌نگاری دهخدا؛ ضرورتی ناگزیر»، پژوهش‌های ادبی، سال 46، صص 12- 21.
جمال‌زاده، محمدعلی (1389)، یکی بود یکی نبود، چ2، تهران: پروین.
جویباری،‌ مژده؛ چراتی، کبری (1391)، «ادبیات داستانی و توسعه اجتماعی؛ مطالعه موردی، پژوهش در داستان‌های دهخدا، جمال‌‌زاده، هدایت، آل احمد، دانشور»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، (10)، صص 59-82.
داد، سیما (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ3، تهران: مروارید.
دولت‌آبادی، عزیز (1333)، تاریخ تحول نثر فارسی، تهران: زوار.
دهخدا، علی‌اکبر (بی‌تا)، چرند و پرند، تهران: نشر معرفت.
رپیکا، یان (1382)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه: سری، ابوالقاسم، تهران: سخن.
سپانلو، محمدعلی (1387)، نویسندگان پیشرو ایران، چ7، تهران: نگاه.
صبور، داریوش (1384)، دیداری با نثر معاصر فارسی، چ1، تهران: سخن.
فتوحی رودمعجنی، محمود؛ صادقی، هاشم (1392)، «شکل‌گیری رئالیسم در داستان‌نویسی» ایرانی، جستارهای ادبی، ( 182)، صص 2 - 26.
فرجیان، مرتضی؛ نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر (1370)، طنزسرایان ایران از مشروطه تا انقلاب، تهران: بنیاد.
کامشاد، حسن (1384)، پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران: نشرنی.
گودرزی، طاهره (1387)، «طنزپردازی مظفرالنواب و علی‌اکبر دهخدا»، مجله مطالعات تطبیقی، (8)، صص 159-174.
مستور، مصطفی (1379)، مبانی داستان کوتاه، تهران: نشر مرکز.
مشتاق‌مهر، رحمان؛ کریمی قره بابا، سعید (1387)، «روایت‌شناسی داستان‌های کوتاه محمدعلی جمال‌زاده»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، (207)، صص 135-162.
میرصادقی، جمال (1394)، الف؛ عناصر داستان، چ9، تهران: سخن.
میرصادقی، جمال (1394)، ب؛ ادبیات داستانی، چ7، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1380)، صدسال داستان‌نویسی ایران، چ2، چشمه: تهران.
نیکو همت، احمد (1382)، شاعران در سنگر مطبوعات، تهران: موسی‌زاده.