استعاره‌های شناختی: اساس فانتزی در افسانه‌های کودکانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

2 استادیار زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

3 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

چکیده

فانتزی تخیلی ­ترین گونۀ داستان است. در فانتزی نویسندگان با عبور از جهان واقع، جهانی ثانوی با قواعد نو خلق می­کنند که سرشار از حوادث شگفت­انگیز و موجودات خارق­ العاده است. صمد بهرنگی ازجملۀ نویسندگان حوزۀ ادبیّات کودک و نوجوان است که با استفاده از فانتزی، دنیای بزرگ­سالی را با دنیای کودکی پیوند داده است. او با تکیه بر این شیوه، مفاهیمی از مسائل اجتماعی و فرهنگی و ایدئولوژیکی را برای مخاطب نوآموز خود به­صورت ملموس­تر بیان می­کند. در این میان استعاره­های شناختی، نقش مهمی در اینکه کودکان برخی مفاهیم و مضامین پیچیده و انتزاعی را بهتر درک کنند، برعهده می­گیرند. مسئلۀ اصلی نوشتار پیش رو، بررسی فانتزی و بهره­گیری آن از استعاره­های شناختی در داستان­های صمد بهرنگی بوده تا نشان دهد که او چگونه با استفاده از ابزارهای فانتزی و پیوند آن با استعاره ­های شناختی به تحلیل تجربیات زیستی و اجتماعی برای مخاطب کم­تجربۀ کودک و نوجوان پرداخته است؛ در پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی و تحلیل محتوای قیاسی انجام یافت نتایج ذیل به­دست آمد: استعاره­های مفهومی در داستان­های فانتزی بهرنگی جمع­گرایی و تناسب با شرایط و اعتقاد وی را به خواننده القا می­کند. در مبحث استعاره­های مفهومی تصویری بسامد طرح­ واره­ های حجمی و حرکتی در قالب الفاظ با طرح شاهد مثال­ هایی بیان شد و طرح­وارۀ قدرتی مربوط به نوع تفکّر و موانع ستیزی بهرنگی و رسیدن به اهداف مورد نظر وی در داستان­ها است. استعاره‌های ساختاری در داستان­های بهرنگی، مقام نخست را دارند. بسامد استعاره ­های جهتی در داستان­های فانتزی و واقعی بهرنگی یکسان است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cognitive Metaphors: the Basis of Fantasy in Children's Myths (Case Study of Samad Behranghi Stories)

نویسندگان [English]

  • Hakimeh Sahabi 1
  • Hossein Dadashi 2
  • Narges Oskouie 3
1 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran
چکیده [English]

Fantasy is the most imaginative genre of story. In the imaginative stories, the writers create a secondary world with new rules by passing beyond real world and breaching the cumbersome rules and frameworks. These worlds include amazing events and fantastic creatures. Samad Behrangi is one of the writers of child and adolescent literature that he connects the adulthood world to childhood world by using fantasy. By emphasis on this style, he expresses the social, cultural and ideological issues for novice readers in tangible way. In this regard, cognitive metaphors play an important role in better perception of some complicated and abstract concepts by children. This article has tried to examine fantasy and cognitive metaphors used in fantastic stories of Samad Behranghi in order to depict how this author, thoughtful and interested in the children and adolescent training, has analyzed the bio-social experiences for less experienced child and adolescent readers using cognitive metaphors. This descriptive and deductive content analytical research showed that the conceptual metaphors in Behranghi's stories imply collectivism and appropriation with socialism beliefs and conditions. Concerning the contextual metaphors, three volumetric, motor and power schemas were mentioned and power schema is related to thinking and eliminating obstacles by Behranghi in the considered goals in the story. The structural metaphors are in the first rank in his stories. The frequency of directional metaphors is the same in the fantasy and real stories
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fantasy
  • Cognitive Metaphors
  • Samad Behranghi
  • Child and Adolescent Literature and Ideology

مراجع

آقایاری، خسرو (1373)، آشنایی با ادبیّات کودکان و نوجوانان و معیارهای نقد و بررسی کتاب، تهران: محیا.
انوشه، حسن (1376)، دانش­نامة ادب فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
افراشی، آزیتا و تورج حسامی (1392)، «تحلیل استعاره­های مفهومی در یک طبقه­بندی جدید با تکیه بر نمونه­هایی از زبان­های فارسی و اسپانیایی»، نشریة پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، سال 3، شمارة 5، صص 141-165.
بارسلونا، آنتونیو (1390)، استعاره و مجاز با رویکردی شناختی، ترجمه: فرزان سجودی، تهران: نقش جهان.
براون، کارول لینچ و کارل ام تاملنیسون. (1377)، «فانتزی نو»، ترجمه: پرناز نیّری، پژوهش­نامة ادبیّات کودک و نوجوان، شمارة 13، صص 48-64.
بهرنگی، صمد (1387)، قصّه­های بهرنگی، تهران: آرمان خرد.
بهرنگی، اسد (1357)، نامه­های صمد بهرنگی، تهران: امیرکبیر.
برخورداری، رمضان (1395)، تحلیل محتوای کیفی قصّه­های صمد بهرنگی، تهران: قطره.
درویشیان، علی­اشرف (1348)، «صمد جاودانه شد»، مجله جهان نو، دورة 24، شماره سوّم، صص 46-65.
روزپیکر، حسن (1347)، «کند و کاو در مسائل تربیتی ایران»، آرش ویژه­نامه صمد بهرنگی، دوره دوّم، شماره پنجم (18). ص 69.
سبزیان، سعید و میرجلال­الدین کزازی (1388)، فرهنگ نظریه و نقد ادبی (واژگان ادبیّات و حوزه­های وابسته)، تهران: مروارید.
سرامی، قدمعلی (1357)، صمد بهرنگی؛ معلمی همواره در کار آموختن، (از مجموعه) صمد بهرنگی با موج­های ارس به دریا پیوست، تهران: آبان.
شریفی، شهلا و زهرا حامدی شیروان (1389)، «بررسی استعاره در ادبیّات کودک و نوجوان در چارچوب زبان‌شناختی، تفکّر و کودک»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 1، شماره 2، صص 39-63.
شیری، قهرمان (1386)، مکتب­های داستان­نویسی در ایران. تهران: چشمه.
صباحی گراخانی، حمید؛ احمدرضا حیدریان شهری و عبدالرضا محمدحسین­زاده (1395)، «بررسی استعاره مفهومی در سوره بقره (رویکرد زبان­شناسی شناختی)»، ادب و زبان شهید باهنر کرمان، سال 19، شمارة 39، صص 85- 107.
صدری­نیا، باقر و الهام منفردان (1395)، «گونه­شناسی فانتزی در دو داستان صمد بهرنگی (اولدوز و عروسک سخنگو – اولدوز و کلاغ­ها)»، مطالعات ادبیّات کودک، سال هفتم، شماره 2 (پیاپی 14)، صص 147-165.
کوچش، زلتن (1393)، مقدّمه­ای کاربردی بر استعاره، ترجمه: شیرین پورابراهیم، تهران: سمت.
لیکاف، جورج و مارک جانسون (1395)، استعاره­هایی که با آن زندگی می­کنیم، ترجمه: هاجر آقا ابراهیمی، تهران: علم.
محمدی، محمدهادی (1378)، فانتزی در ادبیّات کودکان، تهران: روزگار.
محمدی، محمدهادی و زهره قایینی (1388)، تاریخ ادبیّات کودکان در ایران (4 و 6)، تهران: چیستا.
معصومی، علی و مریم کردبچه (1389)، «استعاره­های هستی­شناختی در دست­نوشته­های کودکان»، فصلنامة پازند، سال ششم، شمارة 22-23، صص 79-98.
میرصادقی، جمال (1376)، ادبیّات داستانی، تهران: ماهور.
میرعابدینی، حسن (1377)، صدسال داستان­نویسی، تهران: چشمه.
هاشمی، زهره (1389)، «نظریة استعارة مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، ادب پژوهشی، شماره دوازدهم، صص 119-140.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار