نگاهی بر رمان « طریق بسمل شدن» بر پایه مؤلفه‌های ضدرمان و رمان نو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، دانشیار، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 استادیار، زبان وادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

ژان پل سارتر، فیلسوف، رمان‌نویس و منتقد فرانسوی، مهم‌ترین ویژگی ادبی معاصر را ظهور ضدرمان می‌داند. از دید او ظاهراً در رمان، شکل ظاهری و خطوط اصلی آن حفظ می‌شود، اما تخیل و شخصیت‌های غیرواقعی آن، بیانگر این معناست که  دیگر عصر رمان به سبک گذشته، سپری شده و دوره معاصر، عصر تفکر و اندیشه  در رمان است. از این رو،  تأمل و تعمق خوانندة امروزی نقش اساسی در درک حقایق دارد تا بتواند معنا و مفهوم  رمان  را عمیق‌تر درک کند و به واقعیت‌های مدنظر آن دست یابد. رمان « طریق بسمل شدن»،  دولت‌آبادی، رمانی است در حوزه رمان‌های ضدجنگ که با توجه به شگردهای خاص آن در زمینه شخصیت‌پردازی، زمان‌پریشی و مکان‌پریشی، بینامتنیت‌ها و تغییر مدام زبان از کهنه به نو و... می‌توان آن را در زمره  رمان نو و ضدرمان برشمرد. از این رو، در مقاله حاضر سعی برآن است تا به روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که کدام‌یک از ویژگی‌های  این رمان،  آن را  در زمره ضدرمان و رمان نو قرار می‌دهد؟  دستاورد این بررسی بیانگر آن است که این رمان، از لحاظ شخصیت‌پردازی، حذف قهرمان اصلی، راوی، بینامتنیت، ابهام در زمان و مکان، مساهمت خواننده در آفرینش متن، تخیل و... همخوانی‌های شایان توجهی با مؤلفه‌های ضدرمان و مؤلفه‌های رمان نو دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of novel, Tarighe Besmel Shodan, due to anti- novel and new novel

نویسندگان [English]

  • Shahla Khalilollahi 1
  • Batool Mahdavi 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Shahed university , Iran Tehran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

French philosopher, novelist and critic Jean-Paul Sartre considers the emergence of anti-novels to be the most important feature of contemporary literature. In his view, the novel's appearance and main lines seem to be preserved, but its unrealistic imagination and characters indicate that the era of the novel has passed in the past style, and the contemporary period is the era of thought in the novel. Hence, the contemplation of today's reader plays an essential role in understanding the facts in order to be able to understand the meaning and concept of the novel more deeply and to reach the intended facts. With its special tricks in the field of characterization, timelessness and placelessness, intertextuality and constant change of language from old to new, etc., it can be considered as a new and anti-novel approach. Therefore, in the present article, an attempt is made to answer the question in a descriptive-analytical manner, which of the features of this novel puts it in the category of anti-novel and new novel? The achievement of this study indicates that this novel, in terms of characterization, elimination of the main character, narrator, intertextuality, ambiguity in time and place, the reader's assistance in creating the text, imagination, etc., has significant similarities with the anti-novel and new novel components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fictional Literature
  • Anti-Novel
  • New novel
  • Tarighe Besmel Shodan
  • Dolatabadi
ابراهیمی لامع، مهدی (۱۳۹۷)، «پیش افتادن فرم از محتوا نقدی و فرانقدی بر کتاب طریق بسمل شدن»، نشریه ادبیات و هنر، سال دوم، ( ۷و ۸)، صص ۸۷-۱۰۰.
احمدی، بابک (۱۳۷۴)، «کلیات درباره رمان نو، نه آغازی، نه پایانی»، نشریه کلک، (۶۶)، صص ۹-۱۸.
ادیل، آندره (۱۳۷۴)، «آیا مدراتو کانتابیله رمان نو است؟»،ترجمه: کاوه میرعباسی، نشریه کلک، (۶۶)، صص ۲۱۴-۲۱۰.
انوشه، حسن (۱۳۸۱)، فرهنگ‌نامه ادبی فارسی، دانشنامه ادب فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات وزارت ارشاد.
بیات، حسین (۱۳۹۳)، داستان­نویسی جریان سیال ذهن، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بیضاوی، سوسن (۱۳۸۰)، «رمان نو چه می‌گوید»، نشریه مدرس علوم انسانی، (۵/23)، صص ۱۱-۳۰.
دولت‌آبادی، محمود (۱۳۹۷)، طریق بسمل شدن، تهران: نشر چشمه.
ذات علیان، غلامرضا (۱۳۷۴)، «رمان نو»، نشریه کلک، (۶۶)، صص ۱۹-۳۲.
روا، حسین (۱۳۸۵)، «رمان، رمان نو و رمان نو نو»، فصلنامه ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد خوی، ۲۶-۳۴.
زارع حبیب‌آبادی، نفیسه (۱۳۹۸)، بررسی ساختارگرایانه رمان پایداری «طریق بسمل شدن» بر پایه  نظریه روایت­شناسی ژرار ژنت، استاد راهنما: شهلا خلیل‌اللهی، دانشگاه شاهد.
زرشناس، شهریار (۱۳۸۹)، پیش­درآمدی بر رویکردها و مکتب­های ادبی، دفتر دوم از رئالیسم تا ادبیات پست مدرن، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ساجدی، طهمورث (۱۳۹۳)، «نقد و بررسی کتاب از رمان تا ضد رمان: از مبادی رمان تا رمان نو»، پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهاردهم، (3)، صص۸۷-۱۰۰.
سارتر، ژان پل.(۱۳۷۴)، «پدیده ضدرمان (مقدمه سارتر بر رمان ناتالی ساروت)»، ترجمه کاوه میرعباسی، نشریه کلک، (۶۶)، ۲۶۵-۲۷۰.
علوی، فریده.(۱۳۷۹)، نگاهی به تأثیر ادبیات فرانسه در پیدایش رمان نو در ایران (دهه ۱۳۴۰-۱۳۵۰)، نشریه پژوهش زبان‌های خارجی، (۸ )، صص ۹۰-۱۰۳.
کان، روبر و همکاران (۱۳۷۴)، «علیه رمان نو»،ترجمه منوچهر بدیعی، نشریه کلک، (۶۶)، صص ۲۸۸ -۲۷۷.
محمدی، ابراهیم؛ افرا فر، مریم.(۱۳۹۶). «رمان نو»، نشریه دو فصلنامه علوم ادبی، سال ۷، (۱۱)، صص۱۵۷-۱۸۵.
مدرسی، فاطمه (۱۳۹۰)، فرهنگ توصیفی نقد و نظریه‌های ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرصادقی، جمال؛ میرصادقی، میمنت (۱۳۸۸)، واژه‌نامه هنر داستان­ نویسی، تهران: کتاب مهناز.
هانیول، آرتور (۱۳۸۳)، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، مقاله طرح در رمان مدرن، ترجمه حسین پاینده، تهران: روزگار.