نگاه اسماعیل فصیح به جنگ تحمیلی با تکیه بر «ثریا در اغما» و «زمستان 62»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیّات، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

ادبیّات داستانی جنگ به آن­دسته از داستان­هایی گفته می­شود که از جنگ، برای جنگ و دربارة جنگ و حواشی آن نوشته شده باشد. ازجمله نویسندگان ادبیّات داستانی جنگ، اسماعیل فصیح است که با نگارش دو اثر ثریّا در اغما و زمستان 62 در این گروه قرار گرفته‌ است. با توجّه به اینکه نویسندگان ادبیّات داستانی جنگ، براساس دیدگاه خود نسبت به جنگ، به سه گروه (نگاه مثبت، نگاه منفی و نگاه خنثی یا بی­طرفانه) تقسیم می­شوند، در نوشتار پیش رو این دو اثر و پیامدهای جنگ در آن­ها و نگاه نویسنده نسبت به جنگ تحمیلی بررسی شده است. در پژوهش حاضر که براساس روش توصیفی - تحلیلی و شیوۀ کتابخانه­ای تنظیم شده‌ است، با مطالعۀ پژوهش­های پیشین و بررسی­های مرتبط با این موضوع، به برداشتی متفاوت با برخی نویسندگان دربارۀ تحلیل دیدگاه فصیح در آثار جنگی­اش رسیده­ایم. مطالعۀ دقیق و بررسی این دو اثر نشان می­دهد که فصیح نگاه منفی و بدبینانه­ای ندارد؛ بلکه واقعیّت جنگ را به­تصویر می­کشد و با پیگیری دو جریان موازی (مثبت و منفی) داستان­هایش را ادامه می­دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Esamil Fasih’s Attitude Towards the Imposed War Based on “Surayya dar Eghma” and “Zemestan 62”

نویسندگان [English]

  • Somayeeh Sharuni
  • Mohammad Reza Najjarian
Professor of Persian language and literature department, Faculty of Literature and Human Science, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

War fiction is a term for those stories which are written of war, for war or about war. Among the authors of war fictions is Esmail Fasih which is considered among this group for writing two stories called “Surayya dar Eghma” and “Zemestan 62”. Considering the fact that authors of war fiction in literature are divided tothree groups based on their attitudes (negative attitude, positive attitude or neutral), in this research we study these two publications and the consequences of war in them as well as the attitude of the author towards the imposed war. In this study which is conducted in a descriptive analytical method using library work, by reviewing the literature and related studies, we reached a different stance than any other authors about analyzing Fasih’s attitude towards his war fiction publications. Accurate and detailed study on these two publications indicated that Fasih does not have a negative and pessimistic attitude towards war, and he depicts the true nature of war and by considering two parallel streams (positive and negative) continues his stories.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • War Novel
  • Esamil Fasih
  • “Surayya dar Eghma”
  • “Zemestan 62”
احمد­پور بیرانوند، زلیخا (1395)، بررسی سیمای جامعه در رمان جنگ با تکیه بر رمان­های نخل­های بی­سر، زمین سوخته و ثریّا در اغما، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: امیرعباس عزیزی­فر، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
احمدی ورزنه، طاهر (1389)، مقایسه موضوع جنگ در چهار رمان (زمسنان 62 اسماعیل فصیح، شب ملخ جواد مجابی، سفر به گرای 270 درجه احمد دهقان، شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمدزاده و بازتاب آن. راهنما: محمدرضا یوسفی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قم.
امیری دهنوی، فریده (1392)، بررسی بحران هویت در دو رمان ثریّا در اغما اثر اسماعیل فصیح و شیکاگو اثر علاء الاسوانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حمید احمدیان و احمدرضا ساعدی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
---------------؛ مینا عابدینی؛ حمید احمدیان؛ احمدرضا صاعدی و مسعود کیان­پور (1394«سیمای دیگری در رمان ثریّا در اغما اثر اسماعیل فصیح و رمان شیکاگو اثر علائ الأسوانی»، نشریه ادبیّات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 12، صص 1-24.
حنیف، محمد (1386)، جنگ از سه دیدگاه(نقد و بررسی بیست رمان و داستان بلند جنگ)،تهران: صریر.
---------- و محسن حنیف (1388)، کند و کاوی پیرامون ادبیّات داستانی جنگ و دفاع مقدّس، تهران: صریر.
خادمی کولایی، مهدی (1386)، «آسیب­شناسی ادبیّات داستانی جنگ تحمیلی»،ادبیّات داستانی، شمارۀ 111، صص 74-83.
خیری، فهیمه (1391)، بررسی سبک­شناسانه رمان­های ثریّا در اغما، پسران جزیره و سه دختر گل­فروش، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالله حسن­زاده میرعلی، سمنان: دانشگاه سمنان.
رشیدی­فرد، عطاالله (1383)، رمان جنگ براساس ساختار رمان­های زمین سوختۀ احمد محمود و زمستان 62 اسماعیل فصیح،پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد غلام، تهران: دانشگاه تربیت معلّم.
سعیدی، مهدی (1385)، «رویکردهای عمده ادبیّات داستانی جنگ»،پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 7، صص 21-36.
صادقی شهپر، رضا و پورمرادی، سیما (1392)، «یک گام به‌سوی بومی­گرایی: نقد داستان­های اسماعیل فصیح»،فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 29، صص 173-199.
عطرفی، علی‌اکبر و عنایت‌الله دارائی (1393)، «شخصیّت‌پردازی در رمان ثریّا در اغما نوشتة اسماعیل فصیح»،مجموعه­مقالات هشتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، زنجان: انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران و دانشگاه زنجان.
عظیم­زاده، راضیه (1394)، تحلیل داستان­های بلند اسماعیل فصیح،پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: ناصر علیزاده، تبریز: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
فصیح، اسماعیل (1369)، ثریّا در اغما، چاپ پنجم، تهران: نشر نو.
----------- (1382)، زمستان62، چاپ سوم، تهران: پیکان.
مهاجرانی، عطاءالله (1373)، «وقتی ثریّا نمی­درخشد»، کلک، شمارۀ 55 و 56، صص 243-248.
میرعابدینی، حسن (1383)، صد سال داستان­نویسی، جلد چهار، چاپ سوم، تهران: چشمه.
یونسی، ابراهیم (1369)، هنر داستان­نویسی، چاپ پنجم، تهران: نگاه.