نقد جامعه شناختی رمان رهش اثر رضا امیرخانی براساس نظریi ساخت گرایی گلدمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیّات، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

نقد جامعه­شناختی رمان، یکی از گرایش­های مهمّ جامعه­شناسی ادبیّات است که در آن، ارتباط ساختار و محتوای رمان با وضعیت و دگرگونی‌های جامعه و محیطی که در آن پدید آمده است، بررسی می­شود. در این گفتار، رمان ره­ش، اثر رضا امیرخانی با تکیه بر نظریة ساخت­گرایی لوسین گلدمن و با روش تحلیل محتوا نقد و بررسی شده است. این اثر با توجّه به نگرش نویسنده که بر زاویة دیدی جامعه‌شناختی و ادبی مبتنی است، درخور تأمّل و پژوهش است. بحران مدرنیته، توسعة نامتوازن شهری و آسیب­های جدّی ناشی از آن همچون ترافیک، آلودگی هوا، بروز بیماری­های تنفّسی در نسل جدید، تخریب خانه­های سنّتی و ازبین­رفتن اصالت شهر، ضعف مدیریت و... برخی از واقعیت­های اجتماعی است که در رمان ره­ش منعکس شده است. از یافته­های پژوهش حاضر برمی­آید هرچند نویسنده نتوانسته راهکار مفیدی درراستای رفع معضلات یادشده ارائه دهد، امّا توانسته است در آگاهی­بخشی به مخاطب غیر پایتخت­نشین خود موفّق عمل کند و درجهت تحقّق آرمان نهایی خود، مبنی بر دچارنشدن سایر شهرها به سرنوشت تهران گام بردارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Criticism of Reza Amirkhani's Novel Rahsh Based on Goldman's Theory of Constructivism

نویسنده [English]

  • Arezoo Poor Yazdan Panah Kermani
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Language & Literature, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

The sociological Criticism of the novel is one of the major trends in the sociology of literature in which the connection between the structure and content of the novel are examined with the status and transformations of society and the environment in which it is emerged. In this study, the novel Rahesh by Reza Amirkhani has been criticized based on the framework of sociological criticism and content analysis method. This work is worthy for reflection and research according to the author's sociological and literary point of view. The crisis of modernity, the development of urban imbalances, and the serious damage, such as traffic, air pollution, the emergence of respiratory diseases in the new generation, the destruction of traditional houses and the loss of city authenticity, management weakness ... are some social realities that are reflected in the novel Rahesh. The findings of this study suggest that although the author has not been able to provide a useful solution to the problems, however, it has been able to succeed in informing its non-capitalist audience and to take steps towards the realization of its ultimate goal, that other cities will not suffer the fate of Tehran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociological Criticism
  • Developmental Structuralism
  • Goldmann
  • Reza Amirkhani
اسکارپیت، رابرت (1392)، جامعه­شناسی ادبیّات، ترجمة م. کتبی، تهران: سمت.
امیرخانی، رضا (1396)، ره­ش، تهران: افق.
خلیلی جهانتیغ، مریم و مکیه عثمانی (1391)، «نقد جامعه­شناختی رمان سال­های ابری از علی­اشرف درویشیان»، فصلنامة ادبیّات داستانی، سال اوّل، شمارة 1، صص 113-132.
دستغیب، عبدالعلی (1378)، در آینة نقد، تهران: انتشارات حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
زارع، میثم (1395)، «نقد جامعه­شناختی یک زن خوشبخت از بزرگ علوی»، دو فصلنامة ادبیّات معاصر ایران، شمارة 1، صص 93-107.
زرافا، میشل (1368)، ادبیّات داستانی، رمان و واقعیّت اجتماعی، ترجمة نسرین پروینی، تهران: سخن.
-------- (1386)، جامعه­شناسی ادبیّات داستانی، ترجمة نسرین پروینی، تهران: سخن.
سارتر، ژان پل (1370)، ادبیّات چیست؟، ترجمة ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، چاپ سوم، تهران: سخن.
شاهنگی، محمّدحسن (1392)، خوانشی نقّادانه از آثار امیرخانی، تهران: کانون اندیشة جوان.
طلوعی، وحید و محمّد رضایی (1386)، «ضرورت کاربست ساختارگرایی تکوینی در جامعه­شناسی ادبیّات (ساختارگرایی تکوینی در مقام روش)»، جامعه­شناسی ایران، دورة 8، شمارة 3، صص 3-27.
غلام، محمّد (1383)، «جامعه­شناسی رمان معاصر فارسی»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، شمارة 45 و 46، صص 140-188.
فرزاد، عبدالحسین (1378)، دربارة نقد ادبی، تهران: قطره.
فکوهی، ناصر (1395)، انسان­شناسی فرهنگی شهر تهران، تهران: تیسا.
کادن، جی. ال. (1380)، فرهنگ ادبیّات و نقد، ترجمة­ کاظم فیروزمند، تهران: نشر شادگان.
کوندرا، میلان (1367)، هنر رمان، ترجمة پرویز همایون­پور، تهران: گفتار.
کوهلر، اریش (1377)، «تزهایی دربارة جامعه­شناسی ادبیّات»، درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیّات، ترجمه و گردآوری محمّدجعفر پوینده، تهران: نقش جهان، صص 236-246.
گلدمن، لوسین (1371)، دفاع از جامعه­شناسی رمان، ترجمة محمّدجعفر پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
----------- (1376)، پیوند آفرینش ادبی با زندگی اجتماعی، ترجمة محمّدجعفر پوینده، تهران: نشر چشمه.
----------- (1377)، «جامعه­شناسی ادبیّات»، درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیّات، ترجمه و گردآوری محمّدجعفر پوینده، تهران: نقش جهان، صص 63-74.
----------- (1382)، نقد تکوینی، ترجمه محمّدتقی غیاثی، تهران: نگاه.
لنار، ژاک (1377)، «جامعه­شناسی ادبیّات و شاخه­های آن»، درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیّات، گزیده و ترجمة محمّد جعفر پوینده، تهران: نقش جهان، صص 78-92.
لوکاچ، جورج (1380)، نظریة رمان، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: نشر قصّه.