بررسی تطبیقی مؤلّفه‌های داستان «گوتیک» در نقاب مرگ سرخ آلن‌پو و عزاداران بیَل ساعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیّات تطبیقی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

چکیده

ادبیّات داستانی «گوتیک»، گونه­ای از داستان­نویسی است که بر مبنای هنر معماری و مجسّمه­سازی گوتیک در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی و دوران پیش­رمانتیسم به وجود آمد. این ژانر ادبی بر مسائل روحی و احساسی انسان، آیین­های مذهبی، حیوانات افسانه­ای، فضاسازی وحشت­انگیز و اوج­گیرنده و جنبه­های هراس و اضطراب ذهن آدمی استوار است. این شیوه در داستان‌نویسی ایرانی، کم‌وبیش مورد استفادۀ برخی نویسندگان همچون «غلامحسین ساعدی» قرار گرفته‌است. وی بر جنبه­های روانی انسان و عمق احساسات آدمی تأکید دارد. از این منظر می­توانیم به دنبال ریشه­های ادبیّات گوتیک غربی، در داستان­های مدرن وی باشیم. در پژوهش ­حاضر، به روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس مؤلّفه­ها و عناصری که در شیوۀ نوشتاری داستان­ گوتیک «نقاب مرگ سرخ» نوشتة ادگار آلن­پو به کار گرفته شده‌است، به بررسی این مؤلّفه­ها و عناصر در مجموعه‌داستان عزاداران بیَل نوشتۀ ساعدی پرداخته و این نتیجه حاصل شده‌است که ساعدی اغلب مؤلّفه­های موجود در داستان «نقاب مرگ سرخ» را اعم از «مرگ» به‌عنوان مضمون اصلی و دیگر عوامل، همچون: «بیگانه»، «تاریکی»، «صدا» و «خون» به­عنوان عوامل تقویت­کنندۀ «گوتیک»، در ایجاد فضایی رعب­آور و هراس­انگیز، به شیوه­ای متفاوت و خلّاقانه به‌کار برده‌است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of “Gothic” Fiction Components in the Mask of the Red Death and ‘Azadaran e Bayal’ of Saedy

نویسندگان [English]

  • Hooshang Mohammadi Afshar 1
  • Hesam Khalooi 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran
2 M.A. Student of Persian Language and Literature, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran
چکیده [English]

Gothic fiction literature is a kind of story writing based on the art of Gothic architecture sculpture created before Romanticism in the late of 18th and at the beginning of 19th centuryA.D. This literary genre is based on human’s mental and emotional problems, religious ceremonies, legendary animals, quite horrific atmosphere, and the aspects of phobia and anxiety of the human mind. This Persian method of writing has been used by some writers like ‘Gholam Hosein Saedi’. He has emphasized on the mental aspects of human and his depth of emotions. Accordingly, we can search for the roots of western Gothic literature in his modern fictions. In this research, the components and elements of fiction ‘Azadaran Bayal’ by Saedi have been investigated based on the components or elements which have been used in the Gothic fiction, ‘The Mask of the Red Death’ by Edgar Allan Poe, and it is determined that many elements existing in the fiction of ‘The Mask of the Red Death’ such as ‘death’ as the main tem and other elements like ‘exotic’, ‘darkness’, ‘voice’, and ’blood’, as strong Gothic elements, are used by ‘Saedi’ in creating a formidable and awful atmosphere with a different creative method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gothic Story
  • trepidation and Anxeity
  • Allan Poe
  • Saedi
  • The Mask of Red Death
  • Azadaran Bayal’
آلن­پو، ادگار (1393)، نقاب مرگ سرخ و 18 قصّه دیگر، ترجمۀ کاوه باسمنجی، چاپ چهارم، تهران: روزنه‌کار.
اسدی، کوروش (1381)، غلامحسین ساعدی، چاپ اوّل. تهران: قصّه.
بارونیه، ژان باتیست (1385)، «سیاهی­های گوتیک»، ترجمة: شعله رجایی، سمرقند، شماره‌های 13 و 14، صص 143-145.
بزرگ­بیگدلی، سعید و زهرا فتحی (1396)، «بررسی و تحلیل مرگ و زندگی انسان نخستین، حیوان (گاو) و گیاه در اساطیر ایران از منظر نمادگرایی با تکیه­ ‌بر شاهنامه فردوسی»، متن­شناسی ادب فارسی، سال نهم، شمارۀ 2، صص 37-48.
بی­نیاز، فتح­الله (1378)، آشنایی با ادبیّات گوتیک، چاپ اوّل، تهران: ابرا.
حسن­زاده میرعلی، عبدالله (1394)، «مشخصه­های ادبیّات گوتیک در ملکوت بهرام صادقی»، مطالعات داستانی، دورۀ 2، شمارۀ 3، صص21-34.
حسینی فاطمی، آذر؛ مصطفی مرادی مقدم و مژگان یحیی­زاده (1392)، «گوتیک در ادبیّات تطبیقی: بررسی برخی از آثار صادق هدایت و ادگار آلن­پو»، مطالعات زبان و ترجمه، دورۀ 46، شمارۀ 4، صص 135-155.
داد، سیما (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
دیچز، دیوید (1373)، شیوه­های نقد ادبی، ترجمۀ محمّدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم، تهران: علمی.
زرّین­کوب، عبدالحسین (1361)، نقد ادبی، جلد اوّل، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
ساعدی، غلامحسین (1355)، اهل هوا. چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
-------------- (1397)، عزاداران بیل. چاپ شانزدهم، تهران: نگاه.
سهراب­نژاد، علی­حسن و مریم پناهی (1394)، «بررسی تطبیقی عناصر گوتیک در گودال و آونگ ادگار آلن­پو و گجسته­دژ هدایت»، فصلنامۀ تخصّصی مطالعات داستانی، سال دوم، شمارۀ 4، صص 60-75.
کراندل، آن­شیور (1391)، تاریخ هنر: سده­های میانه، ترجمۀ: حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
لشکریان، آنیتا (1386)، «نگاهی نو به داستان فرانکن اشتاین اثری مری شلّی (ادبیّات گوتیک زنان)»، نثرپژوهی ادب فارسی، شمارۀ 22، صص 41-65.
مارگو،آیلین (1384)، در قلمرو وحشت، ترجمة: پریسا رضایی، تهران: ققنوس.
میرصادقی، جمال (1394)، ادبیّات داستانی، چاپ هفتم، تهران: سخن.
----------- (1376)، عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1380)، صد سال داستان­نویسی ایران، 3 جلد (مجلّد اوّل و دوم)، چاپ دوم، تهران: چشمه.
نصر اصفهانی، محمدرضا و فضل‌الله خدادادی (1391)، «گوتیک در ادبیّات داستانی»، دوفصلنامۀ پژوهش‌های ادبیّاتتطبیقی، سال اوّل، شمارة 1، صص 161-191.
وربلوسکی، آر.جی. تسوی (1383)، «نور و تاریکی»، ترجمة شیرین خادمی، خیال (فرهنگستان هنر)، شمارۀ 12، صص 54-65.
ولک، رنه (1391)، «نام و ماهیت ادبیّات تطبیقی»، ترجمة سعید رفیعی خضری، ویژه­نامۀ فرهنگستان (ادبیّات تطبیقیسال سوم، شمارۀ 2 (پیاپی 6)، صص 14-53.
ویگر، ویلیس (1387)، تاریخ ادبیّات آمریکا، ترجمة حسن جوادی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
یوست، فرانسوا (1386)، «چشم­انداز تاریخی ادبیّات تطبیقی»، ترجمة علیرضا انوشیروانی، مجلّۀ مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 3، صص 37-60.
References
Abrams, M. H. (1993), A glossary of literary terms, Six edition, Cornell university.
Botting, F. (1996), Gothic, New York: Routledge.