متن‌پژوهی ادبی داستان‌های صادق چوبک با رویکرد به کاربرد عناصر تکراری موتیف انسان و جهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

یکی از ابزارهایی که در نقد و تحلیل جنبه­های محتوایی و ساختاری آثار ادبی کاربرد مهم و کمابیش جدیدی دارد، بحث موتیف یا انگاره یا دانش بن­مایه است. شناخت این ابزار که از اصطلاحات رایج در هنر و ادبیّات فارسی است، به­علّت خصلت برانگیزندگی و تکرارشوندگی آن­ از مقوله­های مهمّ ادبی به­شمار می­رود. در پژوهش حاضر سعی شده­است، ازمنظر کاربرد موتیف و تبیین جایگاه و کارکردهای آن، آثار صادق چوبک از داستان­نویسان دهۀ 1320 بررسی شود؛ زیرا در مجموعه­آثار او به عناصری همچون زنجیر، ترس، دشمن­ستیزی، خسّت، سرما و یخبندان، توسری­خوردن، فقر و... بر­می­خوریم که در حلقۀ موتیف قرار­می­گیرند و تکرار می­شوند و نویسنده در ورای آن تکرار، مقاصد ذهنی خویش را به مخاطب القامی­کند و می­خواهد با آوردن آن بن­مایه، به حلّ مشکلات جامعه بپردازد؛ همچنین پس از بیان مقدّمه­ای دربارۀ نویسنده و انواع موتیف، بر­آنیم تا فرایند این عناصر معنادار را که نشان­دهندة احساس و دغدغه و جهان­بینی نویسند­گان است، در دو بُعد انسان و جهان نشان­ دهیم.
 


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Literary Textual Study of Sadegh Chubak's Stories with an Approach to the Use of Repetitive Elements of Human and World Motifs

نویسندگان [English]

  • Abass Ali Hallaji 1
  • Mohammad Taghavi 2
1 Lecturer of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Islamic Azad University, Neyshabur Branch, Neyshabur, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University of Mashhad Mashhad, Iran
چکیده [English]

One of the elements that has an important and relatively new application in criticism and the analysis of content and the structural aspects of literary works is the discussion of motif or idea or knowledge of theme. The recognition of this element which is a common term in Persian art and literature, is one of the important literary categories due to its motivating and reproducibility nature. In this research, an attempt has been made to examine the works of Sadegh Chubak, one of the novelists of the 1320s, from the perspective of using the motif and explaining its position and functions; because in the collection of his works, we encounter the elements such as chains, fear, hostility, stinginess, cold and frost, tossing, poverty, etc., which are placed in the field of motifs and they are repeated and beyond that repetition, the author inspires his mental intentions to the audience and he wants to solve the problems of the society by bringing that theme. Also, after mentioning the introduction about the author and the types of motifs, we will try to show the process of these meaningful elements, which express the feelings, concerns and worldviews of the authors, in two dimensions: human and world.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motif
  • Sadegh Chubak
  • Writing Stories
  • Approaches
  • Human
  • World
  • Criticism and Stylistic
پارسانسب، محمد (1388)، «بن­مایه، تعاریف،گونه­ها،کارکردها و...»، فصلنامة نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس، سال دوم ، شمارة 5، صص 7-40.
پاکباز، رویین (1379)، دایرة­ المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
تقوی، محمد و الهام دهقان (1388)، «موتیف چیست و چگونه شکل می­گیرد؟»، فصلنامة نقد ادبی، شمارة 8، صص 7-31
-------------------- (1390)، «موتیف و گونه­ها و کارکردهای آن در داستان­های صادق هدایت»، نقد ادبی، شمارۀ 13، صص 91-113.
چوبک، صادق (1344)، چراغ آخر، تهران: جاویدان.
---------- (1345)، سنگ صبور، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
---------- (1377)، تنگسیر ، ویرایش محمد عزیزی، تهران: انتشارات روزگار.
---------- (1395 الف)، روز اول قبر، تهران: جاویدان: بدرقة جاریه­ای.
---------- (1395 ب)، خیمه‌شب‌بازی، تهران: جاویدان: بدرقة جاویدان.
---------- (1395 ج)، انتری که لوطیش مرده­بود، تهران: جاویدان: بدرقۀ جاویدان.
شاهرودیان،پروانه (1393)، موتیف در آثار داستانی جلال آل احمد، تهران: فرهنگ­شناسی.
عزیزی، محمّد (1377)، «ازمیان نامه­های زنده­یاد صادق چوبک»، بخارا، شمارة 1، صص 96-110.
Reference
Seigneuret, J. Ch. (1988), Dictionary of Literary Themes and Motifs. Greenwood press: New York