ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نسبت زبان و قدرت در داستان عاشقیت در پاورقی براساس نظریة قدرت میشل فوکو
قدرت ازنظر میشل فوکو، متفکّر سرشناس فرانسوی، آنقدر نافذ است که میتواند بسیاری از ساحتهای زندگی انسان را تحتالشّعاع قرار دهد. این نفوذ حتّی در زبان متون ادبی نیز راه مییابد و خود را در قالب استعارهها، نشانهها و نمادها نشان میدهد. داستان عاشقیت در پاورقی نوشتة مهسا محبعلی، ازجمله داستانهای تکنیکمحور و فرمگرا است که آشنایی نویسنده با رویکردهای فلسفی و همچنین تبحّر وی در حوزة داستاننویسی را نشان میدهد؛ ازجمله چالشبرانگیزترین نکات موجود در متن، وجود تصویری نهچندان مطلوب از شخصیّت زن داستان است. باوجود زنبودن راوی و نویسنده، برای مخاطب این پرسش پدید میآید که چرا چنین انگارهای از زن داستان تصویر شده است. در پژوهش حاضر براساس نظریة قدرت میشل فوکو میتوان به نفوذ قدرت مردانه در زبان داستان اشاره داشت؛ البتّه با طرح مفاهیمی همچون بدن معترض و عصیانگر و همچنین برخی دیدگاههای نیچه، ازجمله اخلاق اربابان و بردگان، نشان داده میشود که برخی تصاویر بهظاهر شکننده از زن، خود نوعی تمهید برای تقابل با زبان مردانه است؛ امّا درنهایت میتوان اثبات کرد که این داستان ازجمله مصادیق انضمامی نظریة قدرت میشل فوکو است؛ زیرا قدرت مردانه در بسیاری از عناصر زبانی داستان نفوذ کرده و آن را تحت تأثیر قرار داده است.
https://rp.razi.ac.ir/article_1624_84f751dfc702cf4373a17af86ec3b32c.pdf
2021-02-19
1
20
10.22126/rp.2021.5087.1211
نظریة قدرت
میشل فوکو
فمینیسم
نوشتار زنانه
عاشقیت در پاورقی
مختار
ابراهیمی
m.ebrahimi@scu.ac.ir
1
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
AUTHOR
حامد
توکلی دارستانی
hamed_tadabiat88@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
LEAD_AUTHOR
اسمارت، بری (1385)، میشل فوکو، ترجمة لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: اختران.
1
امامی، نصرالله (1389)، مبانی و روشهای نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران: قطره.
2
برتنس، یوهانس ویلم (1391)، مبانی نظریة ادبی، ترجمة محمدرضا ابوالقاسمی، چاپ سوم، تهران: ماهی.
3
برکت، بهزاد (1396)، «زنانگی نوشتار: دیباچهای بر روششناسی نسبت زبان و جنسیت»، مجلّة زبان فارسی و گویشهای ایرانی، سال دوم، شمارۀ 1، صص 23-39.
4
برنز، اریک (1384)، میشل فوکو، ترجمة بابک احمدی، چاپ سوم، تهران: ماهی.
5
پاکنیا، محبوبه و مرتضی مردیها (1395)، سیطرة جنس، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
6
پاینده، حسین (1397)، نظریه و نقد و ادبی، درسنامهای میانرشتهای، جلد دوم، تهران: سمت.
7
تسلیمی، علی (1390)، نقد ادبی، نظریههای ادبی و کاربرد آنها در ادبیّات فارسی، چاپ دوم، تهران: آمه.
8
حسینی، مریم (1384)، «روایت زنانه در داستاننویسی زنان»، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شمارۀ 93، صص 94-101.
9
--------- (1396)، ریشههای زنستیزی در ادبیّات کلاسیک فارسی، چاپ چهارم، تهران: چشمه.
10
خائفی، عباس (1391)، «بررسی سه قطره خون هدایت بر مبنای نظریة «قدرت» میشل فوکو»، مجلّة بوستان ادب، شمارۀ 1، صص 59-72.
11
دوبووار، سیمون (1385)، جنس دوم، ترجمة قاسم صنعوی، چاپ هفتم، تهران: توس.
12
زرقانی، سید مهدی؛ زهرا آقاباباییخوزانی؛ امید ایزانلو؛ فاطمه جهانپور؛ حمید خادمی؛ محسن شرفایی و فرزانه فرخفر (1398)، تاریخ بدن در ادبیّات، تهران: سخن.
13
سلطانی، سید علیاصغر (1387)، قدرت، گفتمان و زبان، سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
14
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1392)، راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، چاپ پنجم، تهران: طرح نو.
15
شمیسا، سیروس (1392)، مکتبهای ادبی، چاپ دوم، تهران: قطره.
16
سوکال، آلن و ژان بریکمون (1396)، چرندیات پستمدرن، ترجمة عرفان ثابتی، چاپ پنجم، تهران: ققنوس.
17
طاهری، قدرتالله (1388)، «زبان یا نوشتار زنانه؛ واقعیت یا توهم؟»، مجلّۀ زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 42، صص 87-107.
18
فتوحی، محمود (1391)، سبکشناسی، نظریهها، رویکردها و روشها، تهران: سخن.
19
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه، تولّد زندان، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
20
--------- (1380)، نظم گفتار، ترجمة باقر پرهام، چاپ دوم، تهران: آگه.
21
--------- (1389 الف)، تئاتر فلسفه، گزیدهای از درسگفتارها، کوتاهنوشتها، گفتوگوها و...، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
22
--------- (1389 ب)، نظم اشیاء، دیرینهشناسی علوم انسانی، ترجمة یحیی امامی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
23
--------- (1390)، اراده به دانستن، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ ششم، تهران: نشر نی.
24
--------- (1391)، تولّد زیست سیاست، درسگفتارهای کُلژ دو فرانس 1978-1979، ترجمة رضا نجفزاده، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
25
کیخسرو دولتیاری، یزدان و روحالله محمدی (1389)، «مبحث اخلاق در آثار فریدریش نیچه»، مجلّة غربشناسی بنیادی، شمارۀ 2، صص 69-95.
26
لو بروتون، داوید (1392)، جامعهشناسی بدن، ترجمة ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
27
محبعلی، مهسا (1383)، مجموعه داستان عاشقیت در پاورقی، تهران: نشر چشمه.
28
محمودی تازهکند، فاطمه (1391)، «گفتمان، قدرت و زبان در قصههای بهرنگی از دیدگاه تاریخگرایی نوین»، مجلّة نقد ادبی، شمارۀ 17، صص 175-191.
29
مکآفی، نوئل (1396)، ژولیا کریستوا، ترجمة مهرداد پارسا، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
30
منسبریج، جین و سوزان مولر اوکین (1387)، دو جستار دربارة فلسفة سیاسی فمینیسم، مترجم و گردآورنده نیلوفر مهدیان، تهران: نشر نی.
31
موسوی، حافظ (1389)، پانوشتها، پنج مقاله در حواشی نظریههای ادبی، تهران: آهنگ دیگر.
32
میلز، سارا (1397)، میشل فوکو، ترجمة مرتضی نوری، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.
33
نیچه، فردریش ویلهلم (1377)، تبارشناسی اخلاق، ترجمة داریوش آشوری، چاپ دوم. تهران: آگه.
34
References
35
Armstrong, T. J. (1992), Michel Foucault philosopher,French And German Translation By Timothy J. Armstong, Printed and bound in Great Britain by BPCC Wheatons Ltd, Exeter.
36
Bauer, N. (2001), Simone De Beauvoir, Philosophy, & Feminism, Columbia University Press New York. Bomarito, J., J. W. Hunter & A. Hudock (2005), Feminism in Literature: A Gale Critical Companion (6 volume set) 1st Edition,Gale Research Inc, printed in The United Satates Of america.
37
Bray, A. (2004), Hélène Cixous: writing and sexual Difference, Palgrave Macmillan, New York.
38
Cixous, H. (1976), “ The Laugh of the Medusa”, vol 1, No.4, pp, 875-893, The University of Chicago Press.
39
Fisher, L. & L. Embree (2000), Feminist Phenomenology, Springer-science+Business Media, B.V.
40
Foucault, M. (1977), Dicipline&Punish, The Birth of the Prison, Transelated frome the French By Alan sheridan, A Divison of Random house.Inc.New york.
41
---------------- (1984), The History of sexuality,The care of the self, volume 3, Translated From the French By Robert hurley, Pantheon books, new york.
42
Heiddeger, M. (1991), Nietzsche: Volume III: The will to power as Knowledge and as Metaphysics: Nihilism, Translated from the Germany by Joan stambaugh, David Farrell krell, Frank A.capuzzi,Harper and Row Publishers,inc.
43
Holland, N. J. & P. Huntington (2001), Feminist interpretations of Martin Heidegger, Published by The Pennsylvania State University Press,University Park.
44
Olssen, M. (1999), Michel Foucault: materialism and education, An imprint of Greenwood Publishing Group, Inc.
45
Sayers, S. & P. Osborne (1990), Socialism,Feminism And Philosophy: A Radical PhilosophyReader, By Routledge, London and New York.
46
Walters, M. (2005), Feminism: A Very short Introduction, oxford university press.
47
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی داستان «افشین و بودلف» در تاریخ بیهقی بر مبنای ساختار نمایشنامه
تاریخ بیهقی از جنبة روایتی، نقل حکایت تاریخی، عبرتانگیزی، توصیف و... یکی از آثاری است که قابلیتها و بنمایههای تصویری و دراماتیک دارد. این کتاب در یک نگاه، داستانی با روایت تاریخی در توالی زمان است و هر یک از حکایتهای آن، ساختار داستانی منسجمی دارد. بافت قوی داستان افشین و بودلف و توصیفهای دقیق در فضای روایت، با ارائة زمان و مکان مشخّص در پنج پرده، به تصویر نمایشی گرایشی آشکار دارد. شخصیّتهای این داستان به شیوههای گوناگونی از راه کنش و گفتوگو معرّفی میشوند و مخاطب با خصوصیّات ظاهری و رفتار آنها آشنا میشود. بیهقی در این حکایت با عینیت و برونگرایی در توصیف، کنشمندی روابط، تصویریساختن موقعیتها، فضاها و گفتوگوها، جذّابیت بصری و عاطفی، جدالهای مکرّر شخصیّتهای داستانی و...، بخشی از استعدادها و توانمندیهای نگارشی خود را در فرایند تبدیل به آثار نمایشی نشان میدهد و این امکان را برای نمایشنامهنویس فراهم میکند تا با اقتباس از این داستان، به ارائة شیوة تصویری و ارائۀ نمایشی چندپردهای بپردازد.
https://rp.razi.ac.ir/article_1629_f4281050833711df19d32dcc597171a6.pdf
2021-02-19
21
40
10.22126/rp.2020.4490.1172
عناصر نمایشی
روایت
تاریخ بیهقی
افشین و بودلف
فاطمه
الهامی
elhami_pn@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدۀ مدیریّت و علوم انسانی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران
LEAD_AUTHOR
آقاحسینی، حسین؛ سیدمرتضی هاشمی و طیبه پرتوی راد (1394)، «بررسی ظرفیتهای نمایشی حکایت زن پارسای الهینامة عطار برای اقتباس نمایشنامه»، ادب فارسی، شمارۀ 15، صص 41-59.
1
ایرانی، ناصر (1364)، داستان: تعاریف، ابزارها و عناصر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نو جوانان.
2
براهنی، رضا (1393)، قصّهنویسی، چاپ چهارم، تهران: نگاه.
3
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1390)، تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیاض، چاپ پنجم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
4
پارسایی، حسین (1388)، «متون نمایشی و جایگاه آن در ادبیّات»، مجلّۀ نمایش، شمارۀ 119-120، صص 3-15.
5
پرونر، میشل (1385)، تحلیل متن نمایشی، ترجمة شهنار شاهینی، تهران: نشر قطره.
6
حسامپور، سعید (1390)، «مقایسة شگردهای داستانی در روایت بیهقی و تنوخی از ماجرای افشین و بودلف»، پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا)، دورۀ 5، شمارۀ 1، صص 17-44.
7
حنیف، محمد (1384)، قابلیتهای نمایشی شاهنامه، تهران: سروش.
8
خالقی مطلق، جلال (1395)، «تأثیر شاهنامه بر ادبیّات نمایشی»، نشریة تخصّصی تئاتر، شمارۀ 201، صص 36-39.
9
خراسانی، فهیمه و غلامحسین غلامحسینزاده (1391)، «بررسی ساختار سه داستان از تاریخ بیهقی بر مبنای الگوی کنش گریمانس»، کاوشنامۀ زبان و ادبیّات فارسی، دورۀ 13، شمارۀ 25، صص 265-291.
10
داد، سیما (1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
11
رسولی، حجّت و علی عباسی (1387)، «کارکرد روایت در ذکر بر دارکردن حسنک وزیر»، پژوهش ادبیّات معاصر جهان، دورۀ 13، شمارۀ 45، صص 81-97.
12
رضوانیان، قدسیه و علیرضا پورشبانان (1389)، «وجوه نمایشی تاریخ بیهقی»، مجلّۀ تاریخ ادبیات، شمارۀ 65، صص 119-138.
13
سهرابی، علی (1394)، بازآفرینی جنبههای نمایشی تاریخ بیهقی، با مقدّمۀ قطبالدّین صادقی، تهران: نشر افراز.
14
شهریاری، خسرو (1365)، کتاب نمایش، تهران: امیرکبیر.
15
شیرنسبزاده، فرزاد (1390)، «سکوت در ادبیّات نمایشی»، فصلنامة تخصّصی تئاتر، شمارۀ 44، صص 243-265.
16
صادقی، قطبالدّین (1383)، دخمۀ شیرین و افشین و بودلف هر دو مردهاند، تهران: قطره.
17
علیزاده، ناصر و منصور دلیر (1389)، «بررسی قابلیتهای نمایشی افشین و بودلف»، نامۀ پارسی، شمارۀ 54، صص 65-81.
18
کادن، جی. ای. (1380)، فرهنگ ادبیّات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
19
کیومرثی، پریسا و محمّدرضا رسولی (1396)، «بررسی ظرفیتهای درام تاریخی در تاریخ بیهقی: بررسی موردی افشین و بودلف تاریخ بیهقی و نمایشنامۀ افشین و بودلف هر دو مردهاند اثر قطبالدّین صادقی»، مجموعهمقالات چهارمین همایش ملّی متنپژوهی ادبی نگاهی تازه به متون تاریخی، تهران: کتابخانۀ ملّی.
20
گلیزاده، پروین و علی یاری (1388)، «بررسی قابلیتهای نمایشی داستان حسنک وزیر در تاریخ بیهقی»، جستارهای نوین ادبی، دورۀ 42، شمارۀ 3، صص 69-86.
21
لینتولت، ژپ (1390)، رسالهای در باب گونهشناسی روایت نقطة دید، ترجمۀ علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
22
مستور، مصطفی (1386)، مبانی داستان کوتاه، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
23
مکی، ابراهیم (1390)، شناخت عوامل نمایش، چاپ هفتم، تهران: سروش.
24
میرصادقی، جمال (1380)، عناصر داستان، تهران: سخن.
25
ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1385)، درآمدی بر نمایشنامهنویسی، چاپ دوم، تهران: سمت.
26
ولدمن، مریلین (1375)، زمانه، زندگی و کارنامة بیهقی، ترجمة منصوره اتحادیه، تهران: تاریخ ایران.
27
یاحقی، محمّدجعفر (1380)، یادنامة ابوالفضل بیهقی، چاپ چهارم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
28
یوسفی، غلامحسین (1370)، دیداری با اهل قلم، چاپ سوم، تهران: علمی.
29
یونسی، ابراهیم (1365)، هنر داستاننویسی، تهران: سهروردی.
30
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل روش دیالکتیکی در ساختار روایی رمان چشمهایش اثر بزرگ علوی برپایۀ رویکرد اسلوبشناسی گورویچ
موضوع روایتشناسی، روششناسی ساختار و شیوة روایت است. روایت متضمّن مفهوم حرکت است. دیالکتیک نیز روشی است که در حوزههای جامعهشناسی و تاریخ به بحث دربارۀ حرکت میپردازد. روایتشناسی و روش فلسفی دیالکتیک متضمّن مفهوم زمان هستند و با رویکردهای پژوهشی به موضوع حرکت میپردازند. پژوهش حاضر میکوشد تمرکـز خـود را بـر نـوع و شیوة حرکت روایت در رمان چشمهایش معطـوف کنـد و با رویکرد اسلوبشناسی گورویچ شیوة روایی رمان را تحلیل کند؛ همچنین چگونگی شیوة حرکت روایی را با انواع اسلوبهای دیالکتیک بنمایاند. در این صورت ارزش هنری در بعد روایتشناسی و هنر روایت بزرگ علوی مشخّص میشود. در روایت چشمهایش، حرکت با روشهای متنوّع دیالکتیکی ایجاد شده است. روش اکمال متقابل جبرانی و روش همفراخوانی در تداوم یا دیرش روایی رمان تأثیرگذار است. ایجاد هیجان و تعلیق روایی نیز در روایت رمان چشمهایش از اسلوب دیالکتیک ابهام، تأثیر میپذیرد. این نوع گاه وارد اسلوب تقارنی و گاه قطبیشدن نیز میشود. در رابطة دیالکتیکی تقابل مناظر، شخصیّتها رفتهرفته بُعد قطبی به خود میگیرند و شخصیّتهای اصلی همدیگر را طرد میکنند.
https://rp.razi.ac.ir/article_1570_f8dcd4289f52aca6aad40885e14ebc1a.pdf
2021-02-19
41
58
10.22126/rp.2020.5465.1236
روایت شناسی
نظریة دیالکتیک چنداسلوبی
گورویچ
بزرگ علوی
چشمهایش
فروزان
حق شناس گتابی
foroozan1390@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
AUTHOR
پریسا
داوری
parisa.davarii@gmail.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
LEAD_AUTHOR
مریم
محمودی
m.mahmoodi75@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
AUTHOR
آسابرگر، آرتور (1380)، روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره، ترجمة محمدرضا لیراوی، تهران: کانون اندیشة ادارة کل پژوهشهای سیما.
1
اردبیلی، محمّدمهدی و سمیرا رشیدپور. (1395)، «پدیدارشناسی روح ِ هگلبررسی روایت شناخت»، روششناسی علوم انسانی، سال 22، شمارۀ 88، صص 99-122.
2
بزرگ علوی، مجتبی (1372)، چشمهایش، تهران: نگاه.
3
تنهایی، حسین ابوالحسن (1391 الف)، جامعهشناسی معرفت و معرفتشناسی نظریه، تهران: بهمن برنا.
4
----------------- (1391 ب)، نظریههای جامعهشناسی، چاپ سوم، مشهد: نشر مرندیز و بهمن برنا.
5
----------------- (1392)، جامعهشناسی نظری، چاپ چهارم، تهران: بهمن برنا.
6
تولان، مایکل جی. (1386)، درآمدی نقادانه - زبانشناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
7
سچ ویک، پیتر اندروگاد (1387)، مفاهیم بنیادی نظریة فرهنگی، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.
8
صادقی، اسماعیل و محمود آقاخانی بیژنی (1391)، «بررسی ساختار زمانی در رمان چشمهایش علوی»، مطالعات داستانی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 48-66.
9
فولکیه، پل (1362)، دیالکتیک، ترجمۀ مصطفی رحیمی، تهران: آگاه.
10
گوروویچ، ژرژ (1353)، جبرهای اجتماعی، اختیار یا آزادی انسانی، ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: پیام.
11
----------- (1351)، دیالکتیک یا سیر جدالی و جامعهشناسی، ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
12
لوکاچ، گئورگ. (1388)، رمان تاریخی، ترجمۀ شاپور بهیان، تهران: اختران.
13
مکـوئیلان، مارتین. (1388)، گزیدة مقالات روایت، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
14
میرصادقی، جمال (1367)، عناصر داستان، چاپ دوم، تهران: شنا.
15
References
16
Marx, K. & F. Engels, (2008), Manifesto of the Communist Party, translated by: Samuel Moore. Utrecht: Open Source Socialist Publishing.
17
18
ORIGINAL_ARTICLE
رویکردی فمینیستی به داستان «عقل آبی» شهرنوش پارسی پور
فمینیسم معاصر آندسته از نظریّههای سنّتی را درزمینههایی بهچالش میکشد که علایق، دغدغهها و هویّت زنان را جدّی نمیگیرد و کارآمدی و استقلال فکری و شخصیّت مستقلّ آنها را در مقایسه با مردان منکر میشود. جریان فمینیسم نوین در اعتراض به جنبش مردسالارانۀ سنّتی، امکانات ساختاری جامعه و روند رو به رشد مردسالاری بورژوایی را مورد حمله و نقد قرارداد و جنبش آزادیبخش زنان را با اولویّت تغییر و رفع تبعیض در مناسبات اجتماعی شکل داد. این تفکّرات آرامآرام در آثار نویسندگان مرد و زن رخنه کرد و زیرساخت بسیاری از آثار ادبی قرارگرفت. شهرنوش پارسیپور، نویسندۀ معاصر زن ازجمله افرادی است که این دغدغۀ برابری، جایگاه اجتماعی زنان را داستانهایش بهکار گرفت. داستان عقل آبی همچون مانیفیستی صریح و آشکار، نمایندۀ ذهنیت و گرایشهای فمینیستی این نویسنده است. نشانههایی همچون نگاه زنانۀ مسلّط، سنّتزدایی و تجدّدگرایی، تکیه بر فردیت، خردگرایی، مسئولیتپذیری و اختیار، از آشکارترین گزارههای فمینیستیای هستند که در داستان عقل آبی بهچالش کشیده شدهاند. در نوشتار پیش رو به گرایشها و دغدغههای زنمدارانۀ شهرنوش پارسیپور در این داستان پرداخته شده است.
https://rp.razi.ac.ir/article_1673_0f24552de362fd45a13e5cbc494f9242.pdf
2021-02-19
59
73
10.22126/rp.2021.983.1020
فمینیسم
تجدّدگرایی
فردیّت
پارسیپور
داستان عقل آبی
طاهره
صادقی تحصیلی
sadeghi.tahsili@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرّمآباد، ایران
AUTHOR
محمد
خسروی شکیب
m.khosravishakib@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرّمآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
گلی
اشرف مدرس
gams38@yahoo.com
3
کارشناسارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرّمآباد، ایران
AUTHOR
اشرف مدرس، گلی (1389)، بررسی تطبیقی نمود فمینیسم درآثار شهرنوش پارسیپور و مارگریت دوراس، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: طاهره صادقی، خرمآباد: دانشگاه لرستان.
1
بیسلی، کریس (1385)، چیستی فمینیسم، ترجمۀ محمدرضا زمردی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
2
پارسیپور، شهرنوش (1372)، عقل آبی، چاپ اوّل، تهران: باران.
3
ریترز، جورج (1380)، نظریّههای جامعهشناختی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
4
گلدمن، لوسین (1371)، جامعهشناسی ادبیّات، ترجمۀ محمّد پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
5
References
6
Benhabib, S. (1995), 'Feminism and Postmodernism' in Feminism Contentions: A Philosophical Exchange, New York: Rutledge press.
7
Gardiner, J. K. (2002), Masculinity studies and feminist theory, Columbia University Press.
8
Hooks, B. (2000), Feminism is for everybody: passionate politics, New York: Pluto Press.
9
MacKinnon, H. (1999) Toward a Feminist Theory of the State, New York University Press.
10
Mcelroy, W. (2002), Liberty for Women: Freedom and Feminism in the 21st century, Ivan R. Dee, Publisher.
11
Sadeghi Tahsili, T. Khosravishakib, M. Ashraf Modares, G. (2014) “The comparative Analysis of Feminism Thought in Works of Sharnoush Parsipour and Marguerite Duras”; International Jouranal of English and Literature, Vol. 5 (10), pp. 270-274.
12
Showalter, E. (1985), The New Feminist Criticism: Essays on Women, Literature, and Theory, New York: Pantheon.
13
Sommers, Ch. H. (1995), Who stole feminism? How women have betrayed women, New York press.
14
Spender, D. (2000), International Encyclopedia of Women: Global Women's Issues & Knowledge, Routledge press.
15
Stansell, Ch. (2010), The Feminist Promise: 1792 to the Present till 2010, Columbia University Press.
16
Stevens, D. & C. O'Hare (1995), Jailed for Freedom: American Women Win the Vote, Troutdale, OR: NewSage Press.
17
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی بر طراحی کوبیستی در شخصیتپردازی رمان پختستان ادوین ابوت
پختستان رمانی علمی - تخیّلی با بافتی تمثیلی است که ادوین ابوت آن را در سال 1884 م. نوشت و با خلق اشخاصی با اشکال یک، دو و سهبعدی به انتقادی عمیق از دنیای معاصر خود پرداخت. در این مقاله کوشش شده با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری کتابخانهای، دادهها، نشانهها و نمادهای مورد استفادۀ ابوت استخراج و رابطۀ آنها با عصر پرداخت اثر آشکار گردد. حاصل کار نشان میدهد که گرچه این عناصر، ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمان نویسنده را با زبانی تلخ و گزنده به انتقاد میگیرند، ساختار اثر برمبنای ساحت سفرهای زمینی، زیرزمینی و فرازمینی همچنان سنّتی است؛ همچنین طرز نگرش نویسنده به دنیای اشخاص داستانی خود و ارتباط آنها با یکدیگر، بهویژه راوی مربّعیشکل پختستان و اشخاص سرزمین حجمستان، ضمن توجّه به شناخت ابعاد پنهان اشیاء و پدیدهها، رو بهسوی سبکی در نقّاشی دارد که کوبیسم نام گرفته است.
https://rp.razi.ac.ir/article_1625_49d3adf90087a76fc4fba16a8253b7cd.pdf
2021-02-19
75
93
10.22126/rp.2021.5365.1232
ادبیّات تطبیقی
شخصیّتپردازی
سفر
کوبیسم
ادوین ابوت
پختستان
سکینه
عباسی
abbasisakineh@ymail.com
1
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
LEAD_AUTHOR
روح اله
هاشمی
ruh_56@yahoo.com
2
دانشآموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
آتشی، لاله و علیرضا انوشیروانی (1390)، «ادبیّات و نقّاشی، نقّاشیهای رمانتیک بلیک از حماسه میلتن»، نامۀ فرهنگستان، ویژهنامۀ ادبیّات تطبیقی،شمارۀ 2 (پیاپی 4)، صص 100-120.
1
آلبوغبیش، عبدالله. (1398)، «همکنشی ادبیّات و نقّاشی در داستانی از ابوتراب خسروی»، فصلنامۀ کاوشنامۀ زبان و ادبیّات فارسی، سال 20، شمارۀ 40، صص 131-151.
2
ابوت ابوت، ادوین (1375)، پختستان، ترجمۀ منوچهر انور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
3
جمادی، سیاوش (1389)، زمینه و زمانۀ پدیدارشناسی، تهران: ققنوس.
4
زهاوی، دانیال (1392)، پدیدارشناسی هوسرل، ترجمۀ صاحبکار و واقفی، تهران: روزبهان.
5
ساجدی، طهمورث (1378)، از ادبیّات تطبیقی تا نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
6
ساکولوفسکی، رابرت (1384)، معرفی پدیدارشناسی، ترجمۀ رضا قربانی، تهران: گام نو.
7
عباسی، سکینه (1395)، بوطیقای قصّههای بلند عامیانۀ فارسی (رمانس عام)، تهران: روزگار.
8
فرای، نورتروپ (1377)، تحلیل نقد، ترجمۀ صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
9
فرخزاد، فروغ (1342)، تولّدی دیگر، چاپ اوّل، تهران: خانۀ کتاب و مروارید.
10
فروم، اریک (1385)، گریز و آزادی، ترجمۀ عزّتالله فولادوند، تهران: مروارید.
11
فکوهی، ناصر (1397)، تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
12
کوپر، داگلاس (1390)، تاریخ کوبیسم، ترجمۀ محسن کرامتی، تهران: نگاه.
13
لگیت، مارلین (1392)، زنان و روزگارشان (تاریخچۀ فیمنیسم در جامعۀ غرب)، ترجمۀ نیلوفر مهدیان، تهران: نشر نی.
14
محمدی وکیل، مینا (1388)، «نقد معناشناختی در مطالعۀ تطبیقی ادبیّات و نقّاشی با تکیه بر داستان لیلی و مجنون»، دوفصلنامۀ جلوۀ هنر، شمارۀ 2، صص 25-38.
15
نامور مطلق، بهمن (1382)، «اسطورهزدایی و اسطورهپردازی کاخ خورنق در نگاه نظامی و بهزاد»، مجلّۀ کتاب ماه هنر، شمارههای 62 و 63، صص 48-57.
16
نوروزی، نسترن؛ زینب صابر و افسانه ناظری (1394)، «خوانش کمالالدّین بهزاد از داستان «سعدی و جوان کاشغری» براساس الگوی تعلیم و تربیت عرفانی نورالدّین عبدالرّحمان جامی»، فصلنامۀ نگره، شمارۀ ۳۴، صص 37-51.
17
ولک، رنه و آوستن وارن (1373)، نظریۀ ادبیّات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
18
References
19
O'Connor. J. J & E. F. Robertson (2013). Edwin Abbot Abbot. MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
20
Praz, M. (1986). Parallel Between Literature and Plastic Arts. Paris: G. J. Salvy.
21
Peckham. M. (1951). Toward a Theory of Romantism. PLMA, VOL 66. NO 2. Published by Modern Language Association, pp. 5-23.
22
ORIGINAL_ARTICLE
شناسایی بنمایههای اساطیری در افسانۀ پریچهلگیسو برمبنای رهیافت آگاهی اسطورهای ارنست کاسیرر
بشر امروز تمامی مؤلّفههای وجودی خود را در چارچوبهای منطقی و عقلانی جستجو میکند و غافل از این واقعیت است که روشهای سیستماتیک عقلانی، تنها یکی از شیوههای آگاهیبخش انسان از خود و جهان پیرامونش است و همین غفلت، پایۀ بدفهمیهایی شناختی از فرهنگِ گذشتۀ وی میگردد. ادبیّات عامیانه یکی از جلوههای این فرهنگ است که باوجود فراگیربودن، بسیاری از تصاویر و محتواهای تجسّمیافته در آن، چندان با منطق حاکم بر آگاهی عقلانی انسان امروزی همسو نیست. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر، جستجوی الگوی شناختی حاکم بر اجزای شکلدهندۀ افسانۀ پری چهلگیسو، یکی از نمونههای ادبیّات عامیانۀ منطقۀ فارس است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و الگوی تحلیلی مورد استفاده، الگوی «آگاهی اسطورهای» ارنست کاسیرر بوده که از بررسی آثار متنوّع و پرشمار وی در حوزۀ شناختشناسی بهدست آمده است. با تطبیق این بنمایهها و الگوهای غیر عقلانی با محتوای اجزای افسانۀ پری چهلگیسو، مشخّص شد که هفت ویژگی مرتبط با شناخت غیر عقلانی و اسطورهای به روشهای مختلف در قالب مکانها، زمانها، شخصیّتها، کنشها و بسامدها در این روایت حضور دارد که بیشترین حضور آنها، شامل «عدد اسطورهای» و «تقدیرگرایی» است.
https://rp.razi.ac.ir/article_1627_7122dcd6339f7489c1fc64fb30fe7988.pdf
2021-02-19
95
111
10.22126/rp.2020.5672.1251
ادبّیات عامیانه
ارنست کاسیرر
اسطوره
آگاهی اسطورهای
مجیدرضا
مقنی پور
mmoghanipoor@yahoo.com
1
استادیار هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
LEAD_AUTHOR
اشکان
رحمانی
rahmani.ashkan@yahoo.com
2
استادیار هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
بهرامی، محمّد و علی یزدانیراد (1399)، «بنمایههای اسطورۀ ایزدگیاهی و ایزدبانوی باروری در افسانۀ سه خواهر و نیلبک»، پژوهشنامۀ ادبیّات داستانی، شمارۀ 30، صص 1-23.
1
بهروزکیا، کمال (1390)، «افسانه های تمثیلی»، روشنان، شمارۀ 11، صص 91-108.
2
جعفری، حسن (1388)، «دین و اسطوره: بررسی نظریۀ ارنست کاسیرر دربارۀ اسطوره»، پژوهشنامۀ ادیان، شمارۀ 6، صص 27-54.
3
ذوالفقاری، حسن (1397)، ادبیّات داستانی عامّه، تهران: خاموش.
4
رحیمی، سیدمهدی؛ علیاکبر سامخانیانی؛ ابراهیم محمدی و محمّد فاطمیمنش (1399)، «بررسی بنمایههای اساطیری در افسانۀ سیستانه نهنگ بور و شهرزاده»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطورهشناختی، سال 16، شمارۀ 58، صص 93-125.
5
سلوکوور، هاری (1374)، «هنر و ادبیّات در اندیشۀ ارنست کاسیرر»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 28، صص 60-78.
6
عسکری الموتی، حجتالله (1392)، «مناسبات اسطوره و هنر در تفکّر ارنست کاسیرر، والتر بنیامین و تئودورآدرونو»، هنرهای زیبا، دورۀ 18، شمارۀ 1، صص 1-15.
7
فقیری، ابوالقاسم (1393)، قصّههای مردم فارس، شیراز: بنیاد فارسشناسی.
8
فروغی، محمّدعلی (1398)، سیر حکمت در اروپا، بهتصحیح امیرجلالالدّین علم، چاپ هفتم، تهران: نیلوفر.
9
کاسیرر، ارنست (1382)، اسطورۀ دولت، ترجمۀ یدالله موقن، چاپ اوّل، تهران: هرمس.
10
----------- (1390 الف)، زبان و اسطوره، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
11
----------- (1390 ب)، فلسفۀ صورتهای سمبلیک، ترجمۀ یدالله موقن، تهران: هرمس.
12
کریمی، ابوذر (1390)، «افسانهها و مسئلۀ ثبت (مقّدمهای بر مرثیۀ ناتمام)»، روشنان، شمارۀ 11، صص 38-53.
13
کریمی فیروزجاهی، علی و حمیده بنیادی (1397)، «ساختار روایی داستان کرّه اسب سیاه از دیدگاه نشانهمعناشناسی گفتمانی»، دوماهنامة فرهنگ و ادبیّات عامیانه، شمارۀ 23، صص 131-150.
14
موقن، یدالله (1389)، ارنست کاسیرر فیلسوف فرهنگ، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
15
میرصادقی، جمال (1367)، ادبیّات داستانی، تهران: سخن
16
نقابی، عفت و طاهره پورآسیاب دیزج (1397)، «بررسی طرحشناختی افسانههای آذربایجان»، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیّات عامیانه، شمارۀ 23، صص 53-89.
17
وطنپور، آزاده و کتایون نمیرانیان (1391)، «ریختشناسی و تحلیل اسطورهای قصۀ عامیانۀ دختر و درخت کنار»، پژوهشهای انسانشناسی، شمارۀ 1، صص 167-187.
18
References
19
Cassirer, E. (1954), An Essay on Man: An Introduction to a Philosophy of Human Culture, New Haven and London, Yale University Press.
20
------------s (1955), The Philosophy of Symbolic Form: vol.2, Mythical Thought, Ralph Manheim (trans.), New Haven and London: Yale University Press.
21
ORIGINAL_ARTICLE
نگاه اسماعیل فصیح به جنگ تحمیلی با تکیه بر «ثریا در اغما» و «زمستان 62»
ادبیّات داستانی جنگ به آندسته از داستانهایی گفته میشود که از جنگ، برای جنگ و دربارة جنگ و حواشی آن نوشته شده باشد. ازجمله نویسندگان ادبیّات داستانی جنگ، اسماعیل فصیح است که با نگارش دو اثر ثریّا در اغما و زمستان 62 در این گروه قرار گرفته است. با توجّه به اینکه نویسندگان ادبیّات داستانی جنگ، براساس دیدگاه خود نسبت به جنگ، به سه گروه (نگاه مثبت، نگاه منفی و نگاه خنثی یا بیطرفانه) تقسیم میشوند، در نوشتار پیش رو این دو اثر و پیامدهای جنگ در آنها و نگاه نویسنده نسبت به جنگ تحمیلی بررسی شده است. در پژوهش حاضر که براساس روش توصیفی - تحلیلی و شیوۀ کتابخانهای تنظیم شده است، با مطالعۀ پژوهشهای پیشین و بررسیهای مرتبط با این موضوع، به برداشتی متفاوت با برخی نویسندگان دربارۀ تحلیل دیدگاه فصیح در آثار جنگیاش رسیدهایم. مطالعۀ دقیق و بررسی این دو اثر نشان میدهد که فصیح نگاه منفی و بدبینانهای ندارد؛ بلکه واقعیّت جنگ را بهتصویر میکشد و با پیگیری دو جریان موازی (مثبت و منفی) داستانهایش را ادامه میدهد.
https://rp.razi.ac.ir/article_1626_c7dd6e630a6bdf32737583c8cc92b426.pdf
2021-02-19
113
129
10.22126/rp.2021.5424.1233
رمان جنگ
اسماعیل فصیح
ثریّا در اغما
زمستان 62
سمیه
شرونی
s.sharuni69@gmail.com
1
استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیّات، دانشگاه یزد، یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
نجاریان
reza_najjarian@yayoo.com
2
استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیّات، دانشگاه یزد، یزد، ایران
AUTHOR
احمدپور بیرانوند، زلیخا (1395)، بررسی سیمای جامعه در رمان جنگ با تکیه بر رمانهای نخلهای بیسر، زمین سوخته و ثریّا در اغما، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: امیرعباس عزیزیفر، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
1
احمدی ورزنه، طاهر (1389)، مقایسه موضوع جنگ در چهار رمان (زمسنان 62 اسماعیل فصیح، شب ملخ جواد مجابی، سفر به گرای 270 درجه احمد دهقان، شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمدزاده و بازتاب آن. راهنما: محمدرضا یوسفی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قم.
2
امیری دهنوی، فریده (1392)، بررسی بحران هویت در دو رمان ثریّا در اغما اثر اسماعیل فصیح و شیکاگو اثر علاء الاسوانی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حمید احمدیان و احمدرضا ساعدی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
3
---------------؛ مینا عابدینی؛ حمید احمدیان؛ احمدرضا صاعدی و مسعود کیانپور (1394)، «سیمای دیگری در رمان ثریّا در اغما اثر اسماعیل فصیح و رمان شیکاگو اثر علائ الأسوانی»، نشریه ادبیّات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 12، صص 1-24.
4
حنیف، محمد (1386)، جنگ از سه دیدگاه(نقد و بررسی بیست رمان و داستان بلند جنگ)،تهران: صریر.
5
---------- و محسن حنیف (1388)، کند و کاوی پیرامون ادبیّات داستانی جنگ و دفاع مقدّس، تهران: صریر.
6
خادمی کولایی، مهدی (1386)، «آسیبشناسی ادبیّات داستانی جنگ تحمیلی»،ادبیّات داستانی، شمارۀ 111، صص 74-83.
7
خیری، فهیمه (1391)، بررسی سبکشناسانه رمانهای ثریّا در اغما، پسران جزیره و سه دختر گلفروش، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالله حسنزاده میرعلی، سمنان: دانشگاه سمنان.
8
رشیدیفرد، عطاالله (1383)، رمان جنگ براساس ساختار رمانهای زمین سوختۀ احمد محمود و زمستان 62 اسماعیل فصیح،پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد غلام، تهران: دانشگاه تربیت معلّم.
9
سعیدی، مهدی (1385)، «رویکردهای عمده ادبیّات داستانی جنگ»،پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 7، صص 21-36.
10
صادقی شهپر، رضا و پورمرادی، سیما (1392)، «یک گام بهسوی بومیگرایی: نقد داستانهای اسماعیل فصیح»،فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 29، صص 173-199.
11
عطرفی، علیاکبر و عنایتالله دارائی (1393)، «شخصیّتپردازی در رمان ثریّا در اغما نوشتة اسماعیل فصیح»،مجموعهمقالات هشتمین همایش بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، زنجان: انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران و دانشگاه زنجان.
12
عظیمزاده، راضیه (1394)، تحلیل داستانهای بلند اسماعیل فصیح،پایاننامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: ناصر علیزاده، تبریز: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
13
فصیح، اسماعیل (1369)، ثریّا در اغما، چاپ پنجم، تهران: نشر نو.
14
----------- (1382)، زمستان62، چاپ سوم، تهران: پیکان.
15
مهاجرانی، عطاءالله (1373)، «وقتی ثریّا نمیدرخشد»، کلک، شمارۀ 55 و 56، صص 243-248.
16
میرعابدینی، حسن (1383)، صد سال داستاننویسی، جلد چهار، چاپ سوم، تهران: چشمه.
17
یونسی، ابراهیم (1369)، هنر داستاننویسی، چاپ پنجم، تهران: نگاه.
18